پرسش: کجا میتوان واکسن زگیل تناسلی را تزریق کرد؟ آیا تزریق این واکسن عوارضی هم دارد؟
پاسخ دکتر افشین علیزاده، متخصص عفونی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:
پاسخ اول: واکسن HPV یا ویروس پاپیلومایی انسانی موسوم به گارداسیل بیشتر در دوران نوجوانی تزریق می‌شود. قطعا این واکسن هم مانند سایر واکسن‌ها عوارضی دارد که البته بسیار نادر هستند. بهتر است واکسن با نظر و تجویز پزشک تهیه و تزریق شود.
پرسش: خانمی 34 ساله هستم و به شدت از سوار شدن به هواپیما می‌ترسم. این مساله باعث بروز مشکلاتی در زندگی‌ام شده است. لطفا بگویید چگونه بر ترس خود غلبه کنم؟
پاسخ دکتر محمدرضا خدایی، روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی:
بسیاری از افراد بر این باورند که اگر از شیء یا مساله خاصی می‌ترسند، باید از مواجهه با آن بپرهیزند؛ مثلا اگر کسی از سوار شدن به هواپیما، آسانسور، پله‌برقی و... می‌ترسد، باید از انجام این کارها خودداری کند. در حالی که اتفاقا بهترین راه مقابله با این ترس، مواجهه‌سازی است. به عبارت دیگر، باید سعی کنید سوار هواپیما شوید یا پله‌ها را به پله‌برقی و آسانسور ترجیح ندهید.
تکرار مواجهه با آنچه از آن می‌هراسید، به تدریج باعث کاهش میزان ترس خواهد شد. در علم روان‌شناسی راهکارهای دارویی و غیردارویی برای درمان این مشکل وجود دارد. مثلا یکی از راه‌های درمان غیردارویی تصور مجازی از سفر قبل از سوار شدن به هواپیماست. به این شکل که روی صندلی بنشینید، چشم‌هایتان را ببندید و خود را داخل هواپیما تصور کنید. تکرار این کار باعث می‌شود به‌تدریج از میزان ترستان کاسته شود.
روش دیگر این است که در مورد آنچه از آن می‌هراسید، مطالعه کنید و میزان آگاهی‌های خود را در مورد آن افزایش دهید تا با دید بازتری با آن مواجه شوید. قرار گرفتن در مکان‌هایی که فضای مشابهی با عامل ترس دارند نیز کارساز است. اگر امکانات بیشتری دارید، می‌توانید بازی‌های رایانه‌ای که در آن خلبانی هواپیما به صورت مجازی به شما سپرده می‌شود نیز انجام دهید تا به گونه‌ای فضای داخل هواپیما برایتان بازسازی شود. به این روش‌ها «حساسیت‌زدایی تجربی» گفته می‌شود. یادگیری تمرین‌های ریلکسیشن یا آرمیدگی عضلانی نیز که در آن فرد عضله‌های خود را ابتدا منقبض و بعد منبسط می‌کند، می‌تواند در کاهش ترس‌ها موثر باشد. در این تمرین فرد یاد می‌گیرد که چگونه عضلات بدنش را شل کند. در نتیجه وقتی در اثر اضطراب عضلات سفت می‌شوند، میتوان آنها را شل کرد و احساس بهتری داشت.
توصیه دیگرم این است که حتما قبل از مسافرت با هواپیما به روان‌پزشک مراجعه کنید. گاهی لازم است با مداخلات دارویی ساده از شدت عارضه بکاهیم؛ مثلا مصرف برخی داروهای آرامبخش که با نظر روان‌پزشک تجویز شده است، قبل از سوار شدن به هواپیما باعث کمرنگ شدن ترس‌ها می‌شود و از علائمی مثل تپش قلب، گرگرفتن، سفت شدن عضلات و... میکاهد.
پرسش: آیا این درست است که می گویند ابتلای مادر باردار به یبوست روی ضریب هوشی و حافظه فرزندش تاثیر منفی می گذارد؟ برای افزایش ضریب هوشی کودک، مادر در این دوران باید چه نکته‌های تغذیه ای را رعایت کند؟
پاسخ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران:
مطالعاتی که در چند سال اخیر انجام شده، نشان می دهد ارتباط تنگاتنگی بین روده و مغز انسان وجود دارد. با توجه به اینکه هنگام ابتلا به یبوست فلور میکروبی دستگاه گوارش به هم می ریزد، ترکیب‌های متابولیت ایجادشده میتوانند از راه خون روی قسمت های مختلف بدن حتی مغز اثر منفی بگذارند، در حالی که متابولیت پروبیوتیک ها یا باکتری های مفید که باید در روده بزرگ یا کلون، فلور یا میکروب غالب باشند، میتوانند با جذب در خون به مغز بروند و جلوی ابتلا به بسیاری از اختلال‌های مغزی را بگیرند و از بروز دمانس، فراموشی و آلزایمر پیشگیری کنند. جالب اینکه اگر این بیماری‌ها در مرحله آغازین باشند، از سرعت پیشرفت آنها کاسته خواهد شد.
هرچند یبوست در هر شرایطی عوارض متعددی دارد اما این مساله در دوران بارداری از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا سلامت جنین نیز با این مساله در ارتباط است و آسیبپذیری او در برابر عوارض ناشی از یبوست بسیار بیشتر خواهد بود، بنابراین مادران باردار باید مراقب غذاهایی که می خورند، باشند و تمام نکته‌های تغذیه ای که متخصصان تغذیه بر آنها تاکید دارند، رعایت کنند تا به‌هیچ‌عنوان در این دوران به یبوست مبتلا نشوند.
به هر حال ممکن است این عارضه روی سلامت مغز جنین نیز اثر سوئی بگذارد و همه مادران باردار باید با انجام فعالیت بدنی مناسب و متناسب با سن بارداری، مصرف فراوان انواع میوه و سبزی، نوشیدن آب کافی و جلوگیری از کمآبی بدن، مصرف نکردن زیاد نوشیدنی هایی مثل چای، قهوه، نسکافه یا مواد خوراکی یبوست‌آور، ادویه های فراوان، فستفودها، خوراکی‌هایی که اسمولاریته یا تعادل مایعات بدن را به هم میریزد و... از ایجاد یبوست در دوران بارداری جلوگیری کنند.
دلیل تغییر ذائقه خانم باردار چیست؟ چرا برخی خانمها بیشتر به خوراکی‌هایی با طعم ترش و برخی به طعم شیرین تمایل دارند؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
تغییرات ذائقه یا ویارهای دوران بارداری با دو تئوری توجیه می شوند؛ عده ای معتقدند کمبودهای ویژه دوران بارداری باعث تمایل افراد به طعم ها و مزه های خاص می شود. مثلا به‌طور سنتی اعتقاد بر این است فردی که کمبود آهن دارد، به خوردن خاک تمایل نشان می‌دهد.
عده ای دیگر هم این اصل را بیان میکنند که افزایش تمایل به مصرف برخی مواد یا تغییر ذائقه در دوران بارداری به‌دلیل احساس مطلوب و خوشایندی است که پس از ورود این ترکیب‌های غذایی به بدن ایجاد می شود.
به هر حال دوران بارداری بسیار حساس است، بنابراین رعایت تنوع و تعادل در مصرف تمام گروه های غذایی به منظور کسب همه موادمغذی مورد نیاز بدن الزامی است و نباید فقط از برخی غذاها که بیشتر مطلوب مادر است، استفاده کرد.
آیا عادت به خوردن ماست موسیر چکیده برای افرادی که کلسترول بالا دارند، زیانبار است؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
منظور از ماست چکیده، معمولا ماست تهیه شده از شیر پرچرب است. مصرف ماست پرچرب تاثیر قابل‌توجهی در افزایش سطح کلسترول خون، بهخصوص کلسترول LDL دارد ولی موسیر موجود در ماست نه‌تنها اثر منفی ندارد بلکه دارای اثر آنتیاکسیدانی مهمی است بنابراین مصرف سیر و موسیر در کنار ماست کمچرب می‌تواند عادت غذایی مناسبتری باشد.
آیا اگر موش انسان را گاز بگیرد آن شخص به طاعون مبتلا می شود؟ آیا تزریق واکسن کزاز یا هاری بعد از گاز گرفتن موش الزامی است؟
پاسخ دکتر حمید عمادی، متخصص بیماریهای عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
موش می‌تواند علت ابتلای افراد به طاعون باشد ولی نه الزاما با گاز گرفتن، بلکه ککی که به‌عنوان انگل روی بدن موش زندگی می‌کند، می‌تواند با نیش زدن بدن انسان باعث ایجاد بیماری طاعون شود، بنابراین تماس با موش یا حضور موش ها در محل زندگی انسان می تواند عامل ابتلای انسانها به طاعون باشد، اما بیماری دیگری به نام تب ناشی از گازگرفتگی موش وجود دارد که می‌تواند به دنبال گازگرفتگی موش در بدن ایجاد شود.
عامل این نوع تب دو میکروب کاملا متفاوت است، بنابراین چنانچه فرد بعد از آلودگی دچار تب شد، باید حتما به پزشک مراجعه کند تا عفونت ایجاد شده در بدنش درمان شود.
زدن واکسن کزاز بعد از گاز گرفتن موش به‌دلیل ایجاد آلودگی در بدن الزامی است اما نیازی به تزریق واکسن هاری نیست.
درست است که پستانداران می توانند باعث بروز هاری شوند ولی موش جزو آن پستاندارانی است که گازگرفتنش نیازی به تزریق واکسن هاری ندارد.
خوشبختانه میزان شیوع طاعون یا تب ناشی از گاز گرفتگی موش در کشور ما بسیار کم است.
چه کار کنیم تا سبزی خوردن طولانی تر در یخچال بماند و تازگی خود را حفظ کند؟
پاسخ دکتر عبدالعلی شجاعیان، کارشناس علوم باغبانی و بیوتکنولوژی سبزی‌ها و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
سعی کنید سبزی خوردن را در حد مصرف یکی دو روز تهیه کنید، نه بیشتر. هنگام شستشوی سبزی و برای گل گیری یا ضدعفونی کردن آن بیش از مقدار تعیین شده از مایع ظرفشویی یا مواد ضدعفونی کننده استفاده نکنید تا بافت سبزی هنگام شستشو آسیب نبیند. برای نگهداری سبزی در یخچال ابتدا باید رطوبت اضافه سطح آن را بگیرید. این کار را میتوان با ریختن سبزی در پارچه نخی یا خشک کن های دوار خانگی که ظرف گردی همراه یک سبد داخلی دارند و میتوان آنها را با سرعت چرخاند، انجام داد.
درواقع هیچ رطوبتی نباید روی سطح سبزی وجود داشته باشد سپس سبزی را در یک ظرف دردار یا کیسه نخی با رویه پلاستیکی بریزید و در یخچال بگذارید. با این کار میزان تنفس سبزی های برگی که معمولا تنفس بالایی دارند، کاهش پیدا می کند و میتوان چند روزی آنها را در یخچال نگهداری کرد.
چرا کاهویی که شسته شده و در یخچال گذاشته می‌شود بعد از مدتی طعم تلخی می‌گیرد؟ آیا ترکیب‌های مضری در آن تشکیل شده است؟
پاسخ دکتر عبدالعلی شجاعیان، کارشناس علوم باغبانی و بیوتکنولوژی سبزی‌ها و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
برخی سبزی ها از جمله خیار، کاهو و... حاوی ماده تلخی هستند. غلظت یا میزان این ماده تلخ در اثر برخی عوامل از جمله استرسی که در اثر کمآبی، سرما، گرمای زیاد، نور، آسیبهای فیزیکی و... به گیاه وارد می شود، افزایش پیدا می‌کند. مثلا نور یا سرما زمینه تولید ماده تلخ در کاهو را افزایش می‌دهد.
جالب اینکه میزان تلخی کاهو از سمت بیرون به برگ های داخلی تر کاهش پیدا می کند. گاهی کاهوها از همان ابتدای برداشت با استرس مواجه و قبل از خرید تلخ می شوند.
البته تلخی برخی از سبزی ها از جمله کاهو و کرفس در برخی کشورها موردپسند ذائقه مردم است اما مردم ما طعم تلخ را معمولا نمی‌پسندند و وجود آن را در سبزی‌ها به‌عنوان یک عامل منفی می‌دانند.
هیچ کار خلقت بیهوده نیست و اتفاقا وجود این ماده تلخ در برخی سبزی ها فواید زیادی دارد. به همین دلیل هم در صنایع دارویی تلخی سبزی‌ها را با تکنولوژیهای پیشرفته جداسازی و در ساخت انواع داروها استفاده می کنند.
هر چند خوردن این ماده تلخ در سبزی ها مفید است اما افراط در آن توصیه نمی شود. به عبارت دیگر، اگر تلخی کاهو خیلی زیاد است، بهتر است آن را مصرف نکنید ولی اگر میزان تلخی آن کم است، مصرف آن مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
مقداری نعناع پاک و خشک کردم اما پس از خشک شدن سیاه شد. آیا می توانم از آن استفاده کنم یا خواص خود را از دست داده است؟ برای خشک کردن سبزی چه نکته‌هایی را باید رعایت کرد؟
پاسخ دکتر عبدالعلی شجاعیان، کارشناس علوم باغبانی و بیوتکنولوژی سبزی‌ها و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
بهترین کار برای خشک کردن سبزی ها آن است که آنها را بعد از شستن و ضدعفونی کردن، در پارچه نخی تمیزی بریزید تا آبشان گرفته شود. اگر در خانه خشک کن داشته باشید، می توانید سبزی را داخل آن قرار دهید و طی مدت کوتاهی خشک کنید، اما اگر خش کن ندارید، آن را در سایه و در مکان تمیزی که رفت و آمد کمتری انجام می شود، قرار دهید اما امکان آلودگی این روش سبزی خشک‌کردن، با توجه به آلودگی و گرد وغبار موجود در هوا بالاست.
اگر سبزی قبل از خشک شدن کامل، جمع آوری و در ظرف ریخته شود، سیاه خواهد شد ولی اگر رطوبت آن کامل گرفته شود، سبز باقی میماند مگر اینکه سبزی خشک‌شده بیش از یک سال بماند یا در مکان مرطوبی قرار داشته باشد. در این صورت جذب رطوبت هوا روی رنگ آن تاثیر می گذارد و باعث سیاه شدنش می شود.
با توجه به اینکه این شرایط باعث ایجاد فرایندهای تخریبی در سلول می‌شود، بهتر است از این سبزی استفاده نکنید و آن را دور بریزید.
مدتی است مربای آلبالو که در یخچال مانده، شکرک زده است. دلیل این موضوع چیست و باید برای رفع آن چه کنم؟
پاسخ دکتر آراسب دباغمقدم، متخصص بهداشت موادغذایی:
باید مربا را در یخچال نگهداری کنید زیرا مرباها به‌دلیل شکر بالایی که دارند، در مقابل رشد میکروب ها مقاومند.
درست است که ما امروزه مربا را به‌عنوان یک چاشنی صبحانه استفاده میکنیم اما در زمان قدیم برای نگهداری طولانی مدت میوهه ای فصل و استفاده از آن در فصل هایی که میوه کمتر یافت می شد از این روش استفاده می کردند.
وقتی مربا را در یخچال می گذارید، شکر موجود در آن کریستاله و متبلور می شود که به آن شکرک می گوییم.
برای حل این مشکل ظرف مربا را داخل ظرف آب گرم بگذارید تا کریستال‌های آن آب شود. البته کیفیت مربا مثل قبل نخواهد شد.
