منظور از تراویده شیر و استابلایزر که روی بسته بندی شیرکاکائوهای صنعتی و در قسمت ترکیب‌ها نوشته شده است، چیست؟
پاسخ دکتر وحید مفید، متخصص صنایع غذایی و رئیس کمیته فنی انجمن صنایع لبنی کشور:
استابلایزر یا پایدارکننده ترکیبی است که به شیرهای طعم دار مانند شیرکاکائو اضافه میکنند تا امولسیون داخل شیرکاکائو را پایدار نگه‌دارند و از ته نشین شدن ذرات کاکائو داخل آن جلوگیری کنند زیرا ذرات کاکائو به‌دلیل داشتن بافت فیبری نمی توانند داخل شیر حل شوند، در نتیجه ته ظرف رسوب می کنند. به عبارت دیگر، استابلایزرها کاهش دهنده رسوب در انواع شیرهای طعمدار هستند. تراویده شیر ترجمه فارسی Whey powder است که ترجمه صحیح آن پودر آب پنیر است. این محصول به‌عنوان جایگزین شیر و برای کاهش قیمت تمام شده شیرکاکائو استفاده می‌شود.
پرسش: آیا استفاده زیاد از هندزفری روی ضعیف شدن اعصاب گوش تاثیر دارد؟
پاسخ دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی صورت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
استفاده از هندزفری، هدفون یا هر وسیله ای که داخل گوش قرار می گیرد، در شرایط خاصی می تواند به گوشها آسیب بزند.
گوش های ما تا حدی می‌تواند در مقابل سروصدای بلند مقاومت کند. این حد بر اساس معیار شدت صوت یا دسیبل اندازه گیری می‌شود. بر این اساس هر صدایی که بلندتر از 70 دسیبل باشد، به گوش آسیب میزند و مداومت در گوش دادن به این صدا قطعا باعث صدمه به عصب گوش خواهد شد، اما در صورتی که از وسایل استاندارد استفاده کنید و صداها را زیاد بالا نبرید دچار مشکل نخواهید شد. برای اینکه ببینید چه صدایی باعث آزارتان می‌شود، آموزش ساده‌ای وجود دارد که به راحتی می‌توانید آن را انجام دهید.
اگر به صدایی مانند موسیقی یا هر صدای دیگری گوش دادید و بعد از آن احساس کردید دچار گرفتگی گوش شده اید یا به خوبی صداهای دیگر را نمی‌شنوید، یعنی آن صدا یا موسیقی که به آن گوش داده‌اید، برایتان آزاردهنده بوده و این شدتی است که نباید برای شنیدن اصوات از آن استفاده کنید.
پرسش: آیا خوردن یک وعده دسر شیری بسته بندی شده در صبحانه یا یک کاسه غلات صبحانه ای با شیر، یک وعده صبحانه کامل محسوب می شود؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
من خیلی موافق مصرف غلات صبحانه نیستم. به‌خصوص اگر کسی قصد کاهش یا کنترل وزن داشته باشد، بهتر است از این غلات استفاده نکند. هرچند غلات صبحانه می توانند از لحاظ داشتن مواد مغذی جای نان و پنیر را بگیرند اما به این دلیل که در روغن طبخ شده اند، انرژی بسیار بیشتری نسبت به نان و پنیر دارند و خاصیت چاق کنندگی شان بالاست. از نظر ما یک وعده غذایی کامل، وعدهای است که معمولا 3 نوع غذا از اجزای گروه های چهارگانه داشته باشد؛ گروه اول نان، برنج، ماکارونی، سیبزمینی، گروه دوم لبنیات یا منابع پروتئینی کلسیم دار، گروه سوم گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات یا منابع پروتئینی آهن دار و گروه چهارم سبزیها و میوهها هستند بنابراین اگر فردی فقط نان و پنیر یا غلات صبحانه با شیر بخورد، یک وعده غذایی کامل نداشته است و باید آن را با خوردن خوراکی هایی از گروه‌های دیگر کامل کند.
دسرهای شیری هم که تکلیفشان روشن است؛ این مواد سرشار از چربی هستند و مصرف مداوم آنها خطر چاقی را به دنبال خواهد داشت اما متاسفانه بسیاری از والدین ذائقه فرزندانشان را به این گروه از خوراکی‌ها عادت دادهاند در حالی که ارزش تغذیه‌ای چندانی هم ندارند.
پرسش: آیا در ماه رمضان می‌توان رژیم لاغری را ادامه داد؟ بهتر است در فاصله بین افطار تا سحر چه غذاهایی مصرف شوند؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
می توانید ضمن مشاوره با متخصص تغذیه تان، به رژیم خود ادامه بدهید. به این شکل که باید با آنچه در رژیم به عنوان صبحانه آمده، روزه تان را باز کنید، سپس طبق برنامه، شام بخورید و برای وعده سحر بر اساس برنامه ناهار عمل کنید. با توجه به اینکه روزهای ماه رمضان امسال طولانی و گرم است، بدن آب زیادی از دست میدهد بنابراین باید در فاصله بین افطار تا سحر آب و مایعات فراوانی مانند شیر کم چرب، چای کم رنگ، دوغ، انواع آبمیوه های طبیعی و ... مصرف کنید تا آب و املاح از دست رفته بدنتان کاملا جایگزین شوند به نحوی که رنگ ادرارتان زرد کمرنگ باشد. مصرف انواع سوپ و آش به‌دلیل داشتن سبزیهای متعدد که حاوی موادمعدنی مفیدی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیم و... هستند نیز علاوه بر تامین قسمتی از مایعات مورد نیاز، موادمغذی لازم را به بدن میرساند. خوردن انواع میوه های فصل نیز به‌دلیل داشتن مقداری قند، موادمعدنی، بخشی از ویتامینها و از همه مهم‌تر فیبر، برای پیشگیری از یبوست اهمیت زیادی دارد. برخی افراد هم به دلایلی مجبورند از انواع مکملها استفاده کنند و مکملها را هنگام صرف افطار یا سحری بخورند؛
مثلا اگر فردی از مکمل فیبری پروتئینی استفاده میکند، باید بعد از باز کردن روزه، مکمل را همراه با مایعات فراوان بخورد. البته باید شامش را با یک ساعت تاخیر میل کند زیرا در این زمان مکمل فیبری پروتئینی باز می شود و فضای معده را پر میکند در نتیجه ولع خوردن کاهش مییابد و با غذای کمی سیر می‌شود. از آنجا که این مکملها باید نیم ساعت قبل از غذا خورده شوند، باید قبل از صرف سحری آنها را مصرف کرد. توجه داشته باشید به‌دلیل وجود شیرینیهای متعدد در ماه مبارک رمضان مانند خرما، زولبیا و بامیه، شله زرد، حلوا و... بسیاری از افراد، دچار اضافه وزن میشوند. به همین دلیل در برنامه غذایی افراد جایگزین هایی تعیین میکنیم که در صورت مصرف هر یک از این شیرینیها باید از مصرف برخی موادغذایی در رژیم خودداری کرد. مثلا در صورت مصرف یک کاسه کوچک شله زرد باید دو واحد میوه حذف شود تا تعادل کالریهای دریافتی بهم نخورد و روند کاهش وزن ادامه پیدا کند. البته تجربه نشان میدهد سختترین ماه برای کاهش وزن ماه مبارک رمضان است. ما مراجعانی داشتهایم که در ماههای دیگر خوب وزن کم کرده بودند اما به‌دلیل رعایت نکردن تعادل دریافت انرژی در ماه مبارک رمضان قسمتی از وزنشان برگشت.
در هفته نامه «سلامت» خواندم که تخم مرغ باید از زمان تولید تا زمان مصرف در یخچال نگهداری شود. پس نباید تخم مرغهای محلی که در شمال کشور به تعداد زیادی داخل سبدهای بزرگ گذاشته می‌شود و حتی زیرآفتاب و در فضای باز کنار جاده ها به فروش می رسد، بخریم؟
پاسخ دکتر آراسب دباغ مقدم، متخصص بهداشت موادغذایی:
فسادپذیری تخم‌مرغ بسیار بالاست زیرا به همان اندازه که برای ما انسانها موادمغذی دارد، برای میکروب ها هم مغذی است. به همین دلیل در شرایطی که رشد میکروب ها مهیا باشد، به سرعت فاسد می شود و مصرف آن می تواند مسمومیت خطرناکی در انسان ایجاد کند. از این رو زنجیره سرد تخم مرغ باید از زمان تولید تا زمان مصرف حفظ شود اما متاسفانه در بسیاری مواقع این زنجیره حتی در سوپرمارکتها یا مغازه های کوچک داخل شهر هم حفظ نمی شود و مشاهده می کنید که تخم مرغ‌ها خارج از یخچال نگهداری میشوند. این کار اصلا درست نیست. بسیاری از تخم مرغ هایی که به اسم محلی و با رنگ پوسته قهوه ای در کنار جاده ها به فروش میرسند، تخم مرغهای نطفهداری هستند که مرغداری های صنعتی در زمانهایی که نوسانات قیمت تخم‌مرغ پیش میآید و جوجه کشی تخم مرغ‌ها برایشان به صرفه نیست، وارد بازار میکنند و عمدتا به دست فروش ها می فروشند. به عبارت دیگر، بیشتر تخم مرغهایی که کنار جاده ها می بینید، تخم‌مرغ های تخمگذار نیستند بلکه مربوط به مرغ های مادر هستند و قرار بوده جوجه شوند و باید از خرید و مصرف این تخم مرغ‌ها خودداری کنید زیرا نه‌تنها مقوی‌تر از تخم‌‌مرغ‌های صنعتی نیستند حتی ممکن است سلامتتان هم به خطر بیندازند.
باتوجه به اینکه مسمومیت های غذایی در این روزهای گرم افزایش پیدا کرده، بعد از اسهال و استفراغ شدید، خوردن چه موادغذایی و نوشیدنی هایی در روزهای ابتدایی دوران نقاهت توصیه می شود؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
چنانچه فردی دچار اسهال و استفراغ شود، مهم‌ترین نیاز بدنش تامین آب و الکترولیت های از دست رفته است. بهترین اقدام هم تهیه محلول ORS و نوشیدن جرعه‌جرعه آن است تا بدن دچار بی حالی نشود اما باتوجه به اینکه منشاء مسمومیت می‌تواند عفونی باشد، بهتر است سریع برای نوع اسهال و اقدام‌های درمانی مناسب اقدام شود زیرا اسهالی را که به دلیل پرنوشی و پرخوری ایجاد می شود، می توان با اقدامات سنتی درمان کرد ولی با توجه به گستردگی آلودگی ها در فصل تابستان و گرما و شیوع بیماری هایی مثل حصبه، شبه‌حصبه، وبا، شبه‌وبا و... که بیشتر هم از راه آلودگی های غذایی و آشامیدنیها ایجاد می شوند، بهتر است از درمانهای خودسرانه خودداری و هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. در دوره نقاهت که بدن به دلیل از دست دادن آب و الکترولیت و داشتن حالت تهوع تحلیل رفته است، باید از منابع غذایی مفیدی که هضم و جذبشان راحت است، استفاده کرد تا سیستم بدنی بتواند کمبودهای تغذیه‌ای ایجاد شده در دوران بیماری را جبران کند و آزردگی مخاط روده ها به تدریج بهبود پیدا کند.
اگر احیانا بیمار برای درمان اسهال از آنتی بیوتیک استفاده کند، فلورهای مفید رودهاش تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند و از بین می روند. در این هنگام استفاده از ماست هایی که کمی هم ترش هم باشند، به دلیل داشتن باکتریهای مفید، توصیه می‌شود. طبیعتا استفاده از میوه های فصل در صورت تحمل روده و معده نیز در دوران نقاهت بسیار خوب خواهد بود.
از بهترین این میوهها می‌توان به سیب و موز اشاره کرد. چنانچه فردی تحمل خوردن میوه های خام را نداشته باشد، می‌تواند میوه پخته و خنک شده بخورد تا قسمتی از پتاسیم، منیزیم و موادمعدنی که در اثر اسهال از بین رفته است، جبران شود. توجه داشته باشید بیماران مبتلا به اسهال و استفراغ چه در دوره بیماری و چه در دوره نقاهت نباید غذاهای سرخ‌کردنی استفاده کنند. بهترین روش پخت برای این بیماران، آبپز، تنوری کردن و فرپزکردن است که هضم و جذب بهتر و راحت‌تری دارند و بیشتر میتوانند سلامت انسانها را تامین کنند. در بین غذاها، سبزیهای پخته شده هم به دلیل داشتن مقدار زیادی فیبرهای محلول و نامحلول و موادمعدنی، برای تامین و تقویت نیازهای بدن توصیه می شوند.
علت خارشهای مکرر کانال گوش خارجی چیست و چطور درمان می‌شود؟
پاسخ دکتر ابراهیم رزم‌پا، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
خارش گوش دلایل بسیار زیادی دارد که از شایع‌ترین آنها می‌توان به آلودگی قارچی، اگزما و حساسیت‌های پوستی، کم شدن ترشحات گوش، تورم و خارش گوش بعد از شنا و... اشاره کرد. اگر فردی دچار مشکل خارش گوش شده باشد، باید حتما به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند تا پس از معاینه، باتوجه به مشکلی که باعث ایجاد خارش شده است، درمان شود. مثلا استفاده از قطره‌های کورتونی در افرادی که دچار حساسیت هستند، می‌تواند مشکل خارش گوش را حل کند اما همین داروها در مواردی که مجرای گوش دچار آلودگی قارچی شده باشد باعث بدتر شدن مشکل و رشد بیشتر قارچ‌ها خواهد شد، بنابراین نباید برای رفع مشکلات گوش خودسرانه عمل کرد.
پرسش: آیا خوردن روغنی که در کنسروهای تن ماهی وجود دارد، برای کسانی که به کلسترول بالا مبتلا هستند، مضر است؟ در میان میوه های تابستانی، کدام یک به کاهش سطح کسترول خون کمک می کند؟
پاسخ دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:
روغنی که در کنسروهای ماهی وجود دارد، روغن ماهی نیست بلکه روغن گیاهی مثل روغن سویا، آفتابگردان و ... است. درست است که روغن های گیاهی کلسترول ندارند اما مصرف زیاد آنها توصیه نمی شود زیرا چاقی به هر دلیلی می تواند کلسترول خون را افزایش دهد. اگر کلسترول بالایی دارید، باید دریافت چربیها را در تمام خوراکیهایی که مصرف می کنید، کاهش دهید. تمام میوه ها حاوی فیبر هستند. فیبر با اسیدهای صفراوی پیوند تشکیل میدهد و باعث می‌شود کبد از کلسترول خون برداشت کند و اسید صفراوی بیشتری بسازد بنابراین تمام فیبرها می توانند کلسترول خون را کاهش دهند اما فراموش نکنید برخی میوه های تابستانی به دلیل شیرینی بسیار بالایی که دارند، نباید بیش از اندازه تعیین‌شده مصرف شوند زیرا قند زیاد میوه ها هم می‌تواند باعث اضافه وزن و چاقی شود و چاقی یکی از دلایل افزایش میزان چربی های خون است بنابراین در مصرف میوه های تابستانی و بسیار شیرین زیاده‌روی نکنید.
پرسش: دختر 3 ساله ام اصلا علاقه ای به خوردن شیر ندارد اما ماست و دوغ دوست دارد. چه کنم شیر بخورد؟ روزی چند واحد ماست و دوغ باید بخورد تا جای شیر را پر کند؟
پاسخ دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:
علاقه نداشتن کودکان به مصرف شیر به زمان کودکی و عادت‌های والدین آنها مربوط است. قطعا کودکی که شیر خوردن والدینش را ببیند و شیر از همان سال های خردسالی وارد رژیم غذایی اش شود، در سالهای بعد هم از خوردن شیر اکراه نخواهد داشت. درحال حاضر می توانید شیر را با روشهای مختلفی وارد رژیم غذایی فرزندتان کنید؛ مثلا ترکیب‌هایی مانند شیرموز، شیر کاکائو (در صورتی که کودک اضافه وزن نداشته باشد) شیر برنج، فرنی و... که حاوی مقدار قابل توجهی شیر است می‌توان به راحتی در رژیم‌غذایی کودک گنجاند.
ماست و دوغ جایگزین بسیار خوبی برای شیر هستند به شرط آنکه برای تهیه دوغ نمک زیادی استفاده نشده باشد. باید بتوانید با روشهای مختلف روزی یک و نیم لیوان 240 سی سی شیر یا ماست را در رژیم‌غذایی کودک بگنجانید. کودکی به سن فرزند شما باید روزی 2 و نیم تا 3 واحد لبنیات مصرف کند که هر واحد مخصوص کودکان، نصف لیوان است.
لازم به ذکر است که پنیر جزو گروه لبنیات برای کودکان محسوب نمی شود ولی به دلیل پروتئین بسیار خوبی که دارد، بهتر است روزانه در حد نصف قوطی کبریت در رژیم‌غذایی آنها قرار گیرد.
پرسش: می گویند مرغ های چینی به کشور وارد شده اند که تخم مرغ قهوه ای رنگی شبیه به تخم مرغ رسمی می گذارند و آن را با قیمت های بالاتر در سوپرمارکتها می‌فروشند. آیا این موضوع صحت دارد؟
پاسخ، دکتر فرزاد طلاکش، دامپزشک و رئیس انجمن تخم مرغ شناسنامه دار:
این گفته کاملا اشتباه است زیرا از لحاظ مقررات دامپزشکی، به هیچ‌وجه اجازه ورود مرغ زنده به این شکل داده نمی‌شود. رنگ تخم مرغ به نژاد مرغ بستگی دارد و بازارپسندی آن (رنگ سفید یا قهوهای) به سلیقه مردم هر کشور مربوط می‌شود و از نظر ارزش تغذیه ای، تفاوتی بین تخم مرغهای سفید و قهوه ای وجود ندارد؛
مثلا در کشور ما و کشورهای آمریکا، آمریکای لاتین، آمریکای جنوبی، عراق، ترکیه و... بازارپسندی تخم مرغهای سفید بیشتر است در حالی که مردم بیشتر کشورهای اروپایی تخم مرغهای با پوسته قهوهای را بیشتر می پسندند. به همین دلیل 98 درصد تخم مرغی که در کشور ما تولید می شود، پوست سفید دارد و فقط 1تا 2 درصد تخم مرغ با پوسته قهوهای تولید می‌شود که آن هم از گذشته به‌صورت تخم مرغ نطفه دار وارد کشور شده، جوجه کشی شده و در حال حاضر تخم مرغهایی با پوسته قهوه ای تولید می کنند.
البته با اینکه تخم مرغهای محلی که معمولا قهوه ای‌رنگ هستند، از نظر ارزش غذایی تفاوتی با تخم مرغ صنعتی ندارند، خوشمزه تر از تخم مرغهای صنعتی هستند زیرا مرغهای بومی تحت‌استرس های پرورش صنعتی نیستند ضمن اینکه از غذاهای طبیعی تر که معمولا بقایای سفره یا سبزی های مختلف است، تغذیه می شوند. در نتیجه طعم و مزه تخمی که می گذارند، بهتر از مرغ های صنعتی است که در فضای کوچکی نگهداری می شوند، سر ساعت نور می‌گیرند یا نورشان قطع می شود، سر ساعت غذا میخورند و تنوع غذایی زیادی ندارند زیرا همه این موارد به مرغ استرس وارد میکند. استرس هم در بدن مرغ‌ها واکنش هایی ایجاد میکند که در نهایت باعث می‌شود تخمی که می‌گذارند، طعم و مزه تخم مرغ محلی را نداشته باشد.
