دکتر بابک زمانی
نورولوژیست دانشگاه علوم‌پزشکی تهران و رئیس انجمن سکته مغزی ایران
- آقای دکتر! وسواسه، قبول! این کلومیپرامین را هم می‌خورم اما فقط یک سوال دارم: کف کفشی که از مستراح آمده و شاید از روی کثافتی در خیابان رد شده باشد، کثیف نیست؟ با این کفش می‌شود روی فرشی که می‌نشینیم، نماز می‌‌خوانیم، غذا می‌خوریم، راه رفت؟! کثیفه دیگه، قبول کنید. حالا این آقا می‌گه میهمان‌‌های من باید بیان توی همین اتاق با کفش روی مبل‌ها بنشینند و وقتی من می‌خواهم همه جا را تمیز کنم، می‌گه تو وسواس داری!
زندگی‌مثبت/ دکتر فربد فدائی روان‌پزشک، مدیرگروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
نقش عوامل روانی در کنترل سرطان
امروز مشخص شده که سبک زندگی نقش عمده‌ای در پیشگیری از بیماری‌ها یا ابتلا به آنها دارد. این امر نه فقط در مورد بیماری‌های جسمی بلکه راجع به بیماری‌های اعصاب و روان نیز صدق می‌کند. برای نمونه از نظر بیماری‌های جسمی، نوع غذای مصرفی خانواده، پرهیز از خوردن غذاهای چرب و سنگین یا آنچه به فست‌فود موسوم است و در مقابل مصرف میوه و سبزیجات و لبنیات و دانه‌های مغذی مانند گردو باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت و سرطان‌ها می‌شود.
سبک زندگی مبتنی بر سنت‌های اسلامی- ایرانی که در آن اعتقاد و ایمان به خداوند متعال باعث رفع هر فشار روانی و استرس می‌شود و روابط محبت‌آمیز و مبنی بر احترام بین اعضای خانواده که از اضطراب و افسردگی ممانعت می‌کند در پیشگیری از بسیاری بیماری‌های عفونی و سرطان‌ها موثر است. در واقع شاخه‌ای از پزشکی موسوم به پی- روان- ایمنی‌شناسی به تاثیر عوامل فشار روانی یا استرسورها بر پیشگیری یا بروز بیماری‌ها می‌پردازد. پژوهش‌ها نشان میدهد که هر چه عوامل فشار روانی و استرس بیشتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی و میکروبی و بدخیمی‌ها از جمله سرطان بالاتر می‌رود.
در افراد مضطرب و افسرده به علت درجه بالای فشار روانی، دستگاه ایمنی تضعیف می‌شود و در نتیجه عوامل یاخته‌ای یا رطوبی نمی‌تواند با میکروب‌ها یا با یاخته‌های سرطانی مقابله کند و در نتیجه این افراد بیشتر به این بیماری‌ها مبتلا می‌‌شوند. هر چه از اضطراب و افسردگی کم شود، سلامت بیشتر می‌شود. یاد خداوند که به فرد اطمینان و آرامش میدهد، امید به عنایت و لطف خداوند که سبب شادمانی می‌شود و شیوه زندگی مبتنی بر آموزه‌های قرآن که احترام و عشق و شادی را در خانواده و جامعه حاکم می‌کند همه در پیشگیری از سرطان نقش دارد و حتی در صورت ابتلا به سرطان، این ویژگی‌ها باعث تاثیر مثبت در روند درمان و احساس رضایت بیمار می‌شود.
امید آنکه با گسترش شیوه زندگی بر پایه سبک زندگی معصومین(ع)، شاهد گسترش هرچه بیشتر سلامت جسم و جان عموم باشیم.
توصیه‌های تغذیه‌ای دکتر محمدحسن انتظاری به کم‌خون‌ها
ندا احمدلو
«کم‌خونی انواع مختلفی دارد اما در همه آنها ما با کاهش میزان هموگلوبین خون مواجه هستیم که البته این مشکل باعث کاهش میزان اکسیژن‌رسانی به مغز و سایر اندام‌های بدن می‌شود. البته ما بیشتر با 3 نوع شایع از کم‌خونی‌ها، یعنی کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کمبود اسید فولیک و کمبود ویتامین B12 سر و کار داریم.» اینها را دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان درباره انواع کم‌خونی‌ها گفت و باب گفت‌وگوی این شماره صفحه «سفره سالم» را باز کرد.
سلامت: تفاوت کم‌خونی ناشی از فقر آهن با سایر کم‌خونی‌ها چیست؟
در کم‌خونی ناشی از فقر آهن، علاوه بر کاهش سطح هموگلوبین خون با کوچک‌تر شدن سلول‌های خونی، مخصوصا گلبول‌های قرمز خون هم مواجه هستیم. به همین دلیل گاهی برای معرفی این نوع کم‌خونی از واژه «میکروسیتیک» هم استفاده می‌شود.
دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران
در «آداب تغذیه» این شماره به پرسش خانم رحیمی پاسخ می‌‌دهیم که از «سلامت» پرسیده‌اند: «کمی اضافه‌وزن دارم. شنیده‌ام که مصرف سرکه‌سیب باعث لاغری می‌شود و با تاثیر بر بهبود عملکرد کبد، مشکلات پوستی ناشی از آن را هم برطرف می‌کند. این باورها صحت دارد؟»
مصرف هیچ کدام از موادغذایی، به‌تنهایی و بدون ورزش و رژیم غذایی مناسب نمی‌تواند باعث کاهش وزن شود. سرکه‌سیب، جزو مغذی‌ترین سرکه‌های موجود در بازار است و می‌توان برای بهره بردن از خواص آن، در انواع سالادها از آن استفاده کرد. سرکه‌سیب تا اندازه‌ای می‌تواند باعث چربی‌زدایی از بدن شود اما چربی‌زدایی یا افزایش متابولیسم بدن که به مصرف این ماده غذایی نسبت می‌دهند، اصلا به‌اندازه‌ای نیست که بتوان برای کاهش وزن قابل‌توجه، حسابی روی آن باز کرد.
نکته دیگری که به آن اشاره کردید، استفاده از سرکه‌سیب برای رفع مشکلات پوستی ناشی از بیماری‌های کبدی بود. کبد به‌عنوان ارگانی حیاتی، نزدیک به 500 عمل پیچیده متابولیک، سم‌زدایی و... را برعهده دارد بنابراین هرگونه اختلالی در عملکرد آن می‌تواند مشکلات فراوانی مانند مشکلات پوستی را در پی داشته باشد. برخورداری از یک رژیم غذایی متعادل، متنوع و متناسب، می‌تواند باعث بهبود عملکرد کبد و پیشگیری از مشکلات ناشی از اختلال کارکرد آن شود.
سرکه‌سیب به‌عنوان نوعی ماده بسیار مغذی، می‌تواند تاحدی در تصفیه و پاکسازی کبد موثر باشد و باعث پیشگیری از مشکلات پوستی ناشی از بیماری‌های کبدی شود. با این حال، باز هم تاکید می‌کنم که تمام مشکلات مربوط به یک ارگان را نمی‌توان با مصرف یک ماده غذایی خاص برطرف کرد. مصرف حجم متعادلی از سرکه‌سیب تازه، به‌شرطی می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به اختلال‌های کبدی و ناراحتی‌های پوستی ناشی از آن شود که فرد، رژیم‌غذایی سالمی داشته باشد.
محققان در آخرین تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که ارتباط مستقیمی بین مصرف ویتامین D و افسردگی ناشی از چاقی بین خانم‌ها وجود دارد. نتایج این تحقیق که دکتر موران از دانشگاه آولاید انجام داده، نشان داده است در خانم‌هایی که نشانگان تخمدان پلی‌کیستیک دارند و به‌دلیل این عارضه دچار چاقی شده‌اند، افسردگی، اضطراب و عفونت هم که از نشانه‌های این بیماری هستند، دیده می‌شود اما با مصرف ویتامینD نشانه‌های افسردگی و در برخی موارد عفونت از بین می‌رود. البته این میزان باید به‌وسیله پزشک متخصص تعیین شود که معمولا دوره‌های 2 تا 3 ماهه دارد.
منبع: MNT
پرسش: شیر شتر چه فوایدی دارد و مصرف آن به چه کسانی توصیه می شود؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
ویتامین‌های 1B، 2B، اسید فولیک و اسید پانتوتنیک در شیر شتر، پایین و محتوای 6B و 12B آن مشابه شیر گاو است، اما نسبت به شیر انسان بالاتر است. شیر شتر، نیاسین و ویتامین Cبیشتری نسبت به شیر گاو دارد و مقدار پروتئین‌هایش به میزان قابل‌قبولی است. در ضمن، این شیر در درمان دیابت تاثیر دارد که به‌دلیل وجود پروتئین شبه‌انسولین در شیر شتر است.
پرسش: برای افرادی که در سفر دچار یبوست می شوند و تا حدودی هم سبزی و میوه می خورند اما مشکلشان حل نمی شود، چه توصیه ای دارید؟ آیا هندوانه در بهبود یبوست موثر است؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات افراد طی سفر، دریافت نکردن میزان کافی مایعات به‌دلیل در دسترس نبودن آب بهداشتی است، بنابراین با در نظر گرفتن تاثیر دریافت مایعات و فیبر برای داشتن اجابت مزاجی منظم، می‌توان به این افراد توصیه کرد قبل از سفر به مناطقی که از بهداشتی بودن آب آن اطمینان ندارند، حتما آب کافی و سالم با خود بردارند.
خوشبختانه امروزه در بیشتر مناطق ایران بطری های آب معدنی به فروش می رسند و می توان از آنها نیز استفاده کرد.
سعی کنید حتما در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید و حتما به نیاز به اجابت مزاج خود پاسخ دهید و آن را به تاخیر نیندازید.
هندوانه نیز می تواند به‌دلیل داشتن آب فراوان و فیبر مانند سایر میوه ها در بهبود یبوست موثر باشد.
پرسش: آیا خوردن ژل رویال که در عسل فروشی ها با قیمت بالا به فروش می رسد، به‌دلیل داشتن آنتی اکسیدان فراوان، ضدسرطان است و آن را به همه گروه های سنی توصیه می کنید؟
پاسخ دکتر سعیده سیف هاشمی، دامپزشک، مشاور تضمین کیفیت و مدرس دانشگاه:
ژل رویال، شاهانگبین یا ژله شاهانه، غذایی است که زنبورهای کارگر برای ملکه تهیه میکنند. این ژل سفیدرنگ که مزه عسل دارد، حاوی مواد مغذی فراوانی است به همین دلیل رشد و تولیدمثل ملکه به این غذا وابسته است. خواص این ماده به قدری زیاد است که مصرف روزانه سرقاشق چایخوری از آن برای بدن انسان در همه گروههای سنی کفایت می کند بنابراین اگر کسی بتواند نوع خالص و واقعی آن را تهیه کند، برای سلامتش بسیار مفید خواهد بود ولی متاسفانه بیشتر ژل رویالهایی که در فروشگاه های عسل به فروش میرسند، واقعی نیستند و هیچ‌کدام پروانه ساخت ندارند زیرا ژلی که زنبورهای کارگر تهیه می کنند، فقط به اندازه تغذیه ملکه است بنابراین وجود مقادیر زیادی از آن در بازار طبیعی به نظر نمی رسد.
ژل رویال با برندهای متعددی تهیه و در آزمایشگاه بررسی شده‌اند که بیشتر آنها فقط عسل مرغوب بودند نه شاهانگبین بنابراین بهتر است تا صددرصد از این موضوع مطمئن نیستید، اقدام به خرید نکنید. تنها راه اطمینان از این موضوع هم آزمایش است مگر اینکه محصول به تایید وزارت بهداشت رسیده باشد. افراد میتوانند برای اطمینان از آنچه خریداری کردهاند، با توجه به قیمت بالایی که پرداخته اند، آن را به یک آزمایشگاه معتبر غذا که اختصاصا در مورد عسل کار می کند، بدهند تا تجزیه و تحلیل و اصل بودن آن تایید شود.
پرسش: برهموم عسل چیست؟ نام این محصول را در فروشگاه هایی که انواع عسل می‌فروشند، دیدم!
پاسخ دکتر سعیده سیف هاشمی، دامپزشک، مشاور تضمین کیفیت و مدرس دانشگاه:
پایه اصلی برهموم صمغ یا شیره درختان است که زنبورهای عسل آن را جمع آوری و سپس با بزاقشان ترکیب و نرم می کنند تا برای بسته شدن درزهای احتمالی که در داخل کندو وجود دارد و... استفاده کنند. ضمن اینکه زنبور، صمغ درخت را با پاهای خود که پوشیده از گرده گلهاست، به کندو حمل می‌کند. در نتیجه صمغ و گرده گلها با هم ترکیب می‌‌شوند و کیفیت غذایی آن افزایش می یابد.
برهموم به علت داشتن خاصیت ضدباکتریایی معمولا برای ضدعفونی کندو و پیشگیری از ورود و شیوع بیماری ها در کندو استفاده می‌شود. جالب اینکه برهموم در محل ورود زنبورها به داخل کندو قرار دارد تا از ورود میکروبهای احتمالی که به پای زنبوران چسبیده است، جلوگیری کند.
در صنعت از برهموم بیشتر در تهیه لوازم آرایشی بهداشتی و دارویی استفاده می شود. گفته می شود برهموم حاوی اسیدهای چرب ضروری و برخی از املاح و ویتامین هاست اما هیچ‌کدام از این گفته ها ثابت شده و صددرصد نیست.
پرسش: بین ذرت بوداده، چیپس ذرت، پفک، چیپس سیب‌زمینی و انواع اسنک های موجود در بازار کدام یک میان وعده مناسبتری است و در صورت تمایل به خوردن، توصیه می شوند؟
پاسخ دکتر محمد حسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و استاد دانشگاه تربیت مدرس:
کاملا مشخص است که از بین همه آنچه نام برده اید، ذرت بوداده از نظر سلامت و ارزش غذایی، رتبه بالاتری دارد و در مقایسه با سایر اسنک ها به‌خصوص انواع پفک و چیپس که افزودنی هایی مثل رنگ، اسانس، روغن و ... دارند، سالم‌تر است و عوارض کمتری دارد.
