از کرامات شیخ ما این است (1)
دکتر آراسب دباغ‌مقدم
دامپزشک و متخصص بهداشت مواد غذایی و نایب‌‌رئیس کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی سازمان نظام دامپزشکی کشور
در این یادداشت قصد دارم به دو نمونه از ادعاهای غیرعلمی و نادرستی که این روزها از جانب یک به اصطلاح کارشناس در شبکه‌های اجتماعی نقل‌قول می‌شود، اشاره کنم.
Q ادعای اول: ایشان می‌گویند پاستوریزه کردن شیر و لبنیات باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید آنها (که می‌توانند از سرطان‌های گوارشی پیشگیری کنند) می‌شود!
R واقعیت: در فرآیند پاستوریزه کردن، باکتری‌های مضر و بیماری‌زایی مانند سالمونلا و تب مالت از بین می‌روند که بسیار خطرناک هستند و می‌توانند باعث بیماری‌هایی شوند که فرد تا آخر عمر با آنها درگیر باشد. از طرفی باکتری‌های مفید در شیر موجود نیست و فرآورده‌های تخمیری مانند ماست، دوغ و کفیر باکتری‌های مفید دارند نه خود شیر که با پاستوریزه کردن از بین برود. همچنین بی‌کیفیت‌ترین و نازل‌ترین لبنیات، لبنیات سنتی است که هیچ نظارتی بر سلامت آن وجود ندارد. شیرهایی که استرلیزه شدند یا به اصطلاح مدت‌دار هستند، به‌دلیل آنکه بار میکروبی‌شان بسیار کم شده، مدت زمان طولانی‌تری سالم می‌مانند و با کیفیت‌ترین شیرخام به خط تولید این شیرها می‌رود.
از کرامات شیخ ما این است (2)
دکتر زهرا عبدالهی، متخصص تغذیه و رئیس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت
در این مطلب سعی می‌کنم دو نمونه از ادعاهای غیرعلمی را که این روزها از قول یک به‌اصطلاح کارشناس نقل شده و در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و کم‌کم شکل شایعه به خود می‌گیرد، بازگو کنم و خطاهایش را گوشزد نمایم.
Q ادعای اول: ایشان می‌گویند نمک یددار تصفیه‌شده هیچ فایده‌ای برای بدن ندارد، چون در فرآیند تصفیه همه املاح مورد نیاز بدن از بین می‌رود و فقط ید آن باقی می‌ماند در حالی که نمک دریا طبیعی و غیر از ید دارای پتاسیم، منیزیم و کلسیم است که همگی ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن هستند ولی ید اضافی در نمک‌های تصفیه‌شده سرطان‌زاست!
گفت وگو با دکتر رضا وقردوست درباره جنجالی که اظهارنظر غیرعلمی «کارداشیان» درباره افزایش حجم لب به راه انداخت
سمیه مقصودعلی
مدتی است که تعداد زیادی از نوجوانان و جوانان سلفی‌هایی با لب‌های برجسته از خود می‌گیرند و آن را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. این کار که چالش «کیلی جنر» نام گرفته، در واقع نوعی تقلید از «کیلی جنر کارداشیان» است؛ چهره سرشناسی که به داشتن لب‌های حجیم معروف است اما تاکید دارد که هرگز تزریق ژل یا چربی انجام نداده است. او یکبار در صفحه فیس‌بوک خودش نوشت که برای زیباتر شدن لب‌هایش از یک بطری استفاده کرده؛ به این شکل که لب‌ها را درون بطری فرو برده و با انجام مکش هوا باعث بروز التهاب لب‌هایش شده است!
بعد از این اظهارنظر غیرعلمی و خطرناک، بسیاری از نوجوانان برای تقلید از او کار مشابهی انجام دادند که البته بدون عارضه نبود و تصاویری از هماتوم اطراف لب، پارگی لب در اثر شکستن بطری یا بدشکلی لب در صفحات مجازی منتشر شد. کیلی جنر به دنبال این موج تقلید و اعتراض‌هایی که پس از این ماجراها به او وارد شد، در صفحه شخصی خود اعلام کرد که هرگز قصدش تشویق نوجوانان و جوانان برای انجام این کار نبوده است.
به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، در روز های اخیر خبرهایی مبنی بر انتقال ویروس ایدز (HIV) از نوعی پرتقال وارداتی در برخی رسانه ها و شبکه های اجتماعی منتشر و عنوان شده بود پرتقال هایی که از لیبی وارد ایران شده اند حاوی ایدز می باشند؛ در این شایعه گفته شده که ویروس ایدز توسط داعش به پرتقال تزریق شده است، در تماسی پایگاه خبری عصر هامون با حسینعلی شهریاری رییس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی داشت، وی ضمن رد این موضوع اظهار داشت: شایعه انتقال اچ آی وی از طریق پرتقال خونی صحت نداشته و یک عوام فریبی بیش نیست.
پیش از این نیز وزیر جهاد کشاورزی نیز اعلام کرده بود که هیچ نیازی به واردات مرکبات در کشور وجود ندارد و کشور افریقایی لیبی صادارات پرتقال ندارد.
سایت مرکز ملی پیشگیری از ایدز ایران به عنوان مرجع رسمی اطلاع رسانی ایدز در کشور، نیز ضمن رد این خبر با توضیح اینکه اچ آی وی در محیط خارج از چند ثانیه تا چند دقیقه بیشتر زنده نمی ماند اعلام کرد که اچ آی وی (ویروس عامل ایدز) قطعا از این راه سرایت نمی کند. همچنین از راه خوردن میوه با فرض اینکه حاوی ویروس هم باشد، امکان سرایت نیست، چون بزاق دهان و اسید معده آن را غیرفعال می کند و امکان سرایت اچ آی وی از راه خوراکی وجود ندارد.
پرسشی از مهندس محمد هاشمی سخنگوی سازمان غذا ودارو
ندا احمدلو
طی هفته‌های گذشته، خبرهایی درباره پایش میوه‌ها و سبزی‌ها روی خط خبرگزاری‌ها آمد و دکتر رسول دیناروند، رئیس سازمان غذاودارو اعلام‌کرد براساس این پایش‌ها، مشخص شده است که حدود 8 درصد از محصولات کشاورزی پرمصرف، آلودگی دارند. البته دیناروند تاکید کرده بود که این آلودگی از 30 به 8 درصد رسیده و در مقایسه با پایش‌های قبلی، سلامت محصولات کشاورزی ارتقا پیدا کرده اما همین 8 درصد هم زیاد است و باید برای حفظ سلامت مردم، این میزان را هم کاهش بدهیم. در «سبد خرید» این شماره، با مهندس محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو درباره چند و چون این پایش گفت‌وگو کرده‌ایم.
پرسش: می گویند مرغ های چینی به کشور وارد شده اند که تخم مرغ قهوه ای رنگی شبیه به تخم مرغ رسمی می گذارند و آن را با قیمت های بالاتر در سوپرمارکتها می‌فروشند. آیا این موضوع صحت دارد؟
پاسخ، دکتر فرزاد طلاکش، دامپزشک و رئیس انجمن تخم مرغ شناسنامه دار:
این گفته کاملا اشتباه است زیرا از لحاظ مقررات دامپزشکی، به هیچ‌وجه اجازه ورود مرغ زنده به این شکل داده نمی‌شود. رنگ تخم مرغ به نژاد مرغ بستگی دارد و بازارپسندی آن (رنگ سفید یا قهوهای) به سلیقه مردم هر کشور مربوط می‌شود و از نظر ارزش تغذیه ای، تفاوتی بین تخم مرغهای سفید و قهوه ای وجود ندارد؛
مثلا در کشور ما و کشورهای آمریکا، آمریکای لاتین، آمریکای جنوبی، عراق، ترکیه و... بازارپسندی تخم مرغهای سفید بیشتر است در حالی که مردم بیشتر کشورهای اروپایی تخم مرغهای با پوسته قهوهای را بیشتر می پسندند. به همین دلیل 98 درصد تخم مرغی که در کشور ما تولید می شود، پوست سفید دارد و فقط 1تا 2 درصد تخم مرغ با پوسته قهوهای تولید می‌شود که آن هم از گذشته به‌صورت تخم مرغ نطفه دار وارد کشور شده، جوجه کشی شده و در حال حاضر تخم مرغهایی با پوسته قهوه ای تولید می کنند.
البته با اینکه تخم مرغهای محلی که معمولا قهوه ای‌رنگ هستند، از نظر ارزش غذایی تفاوتی با تخم مرغ صنعتی ندارند، خوشمزه تر از تخم مرغهای صنعتی هستند زیرا مرغهای بومی تحت‌استرس های پرورش صنعتی نیستند ضمن اینکه از غذاهای طبیعی تر که معمولا بقایای سفره یا سبزی های مختلف است، تغذیه می شوند. در نتیجه طعم و مزه تخمی که می گذارند، بهتر از مرغ های صنعتی است که در فضای کوچکی نگهداری می شوند، سر ساعت نور می‌گیرند یا نورشان قطع می شود، سر ساعت غذا میخورند و تنوع غذایی زیادی ندارند زیرا همه این موارد به مرغ استرس وارد میکند. استرس هم در بدن مرغ‌ها واکنش هایی ایجاد میکند که در نهایت باعث می‌شود تخمی که می‌گذارند، طعم و مزه تخم مرغ محلی را نداشته باشد.
پرسش: آیا این درست است که بیشتر ربهای گوجه فرنگی موجود در بازار کهنه هستند و نباید آنها را خرید؟ آیا اینکه می‌گویند علاوه بر گوجهفرنگی از مواد دیگری مثل پوست سیب زمینی یا کدو در تهیه ربها استفاده می‌شود صحیح است؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص عفونی و محقق طب سنتی:
ربی که در صنعت تهیه و وارد بازار می شود، رب سال و رب پارسال است. رب سال ربی است که در تابستان و از گوجه فرنگی های همان سال تهیه می شود. کارخانه های تهیه رب، کارخانه های چهارفصلی نیستند و معمولا علاوه بر رب، محصولات دیگری هم تولید میکنند. آنها در فصل تابستان مقدار زیادی رب تهیه می کنند که البته همه آنها به فروش نمی رسد. باقیمانده رب های تهیه‌شده در ظروف پلاستیکی ریخته می‌شود و برای اینکه کپک نزنند لایهای نمک روی آنها میریزند. این رب ها به تدریج تا تابستان سال آینده وارد بازار می شوند. به این ربها رب پارسال می گویند. توصیه ما به مردم این است که در فصل تابستان به جای رب، از گوجه فرنگی تازه استفاده کنند تا هم از مواد غذایی مفید آن بهره ببرند و هم از نظر ایمنی غذا خیالشان آسوده باشد. در حالت عادی رب باید فقط مخلوطی از گوجه فرنگی، نمک و یک ماده ضدقارچ باشد اما متاسفانه در این صنعت تقلب زیادی انجام می‌گیرد که البته مقداری از آن مربوط به دیدگاه مصرفکنندگان است. خیلی ها دوست دارند رب گوجه فرنگی قرمز خوشرنگ باشد. درحالی که وقتی گوجهفرنگی پخته می‌شود، هیچگاه چنین رنگی نمیدهد. از این‌رو بسیاری از کارخانه ها به رب پختهشده رنگ قرمز خوراکی اضافه می کنند. برخی هم دوست دارند غلظت رب به قدری زیاد باشد که به شکل قالبی از ظرفش خارج شود. متاسفانه تولیدکننده‌ها هم با افزودن برخی مواد طبیعی و غیرطبیعی از جمله آنچه به آنها اشاره کرده اید، این کار را انجام میدهند.
پرسش: آیا امکان دارد آبلیموهای بسته بندی که در بازار عرضه می شوند، آن‌طور که شایعه شده است، از ترکیب‌های نامتعارفی مانند کاه تهیه شده باشند؟ برای اینکه متوجه شویم آبلیمو از لیموی تازه به‌دست آمده است، باید به چه نکته‌هایی توجه کنیم؟ چرا برخی آبلیموها پررنگ و برخی خیلی کمرنگ هستند؟
پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
برخی از سودجویان چنین کارهایی انجام میدهند و آبلیموهایی با قیمت پایین به بازار عرضه میکنند که اصلا آبلیمو نیستند بنابراین بهترین کار این است که خودتان آبلیموی مورد نیازتان را تهیه کنید. در غیر این صورت، بهترین توصیه این است که همه مواد‌غذایی بسته بندی‌شده از جمله آبلیمو را از برندهای معتبر و کارخانه‌های شناخته شده که دارای مجوز بهداشت، مهر استاندارد و تاییدیه های لازم هستند، تهیه کنید و از خرید هر نوع محصول ناآشنایی بپرهیزید. توجه به این نکته نیز مهم است که آبلیموی تازه رنگ روشنی دارد و هرچه از زمان آبگیری آن بگذرد پررنگ تر می‌شود. ضمن اینکه ویتامین C خود را نیز به‌تدریج از دست میدهد.
پرسش: قبلا که بروکلی می خریدیم، قسمتی از روی آن سبز و قسمتی زرد بود ولی حالا روی آن را سطحی کاملا سبز پوشانده و قسمت زیرین آن زرد است. شایع شده که روی آن رنگ میزنند. این شایعه درست است؟
پاسخ دکتر رضا صالحی محمدی، متخصص فیزیولوژی و اصلاح سبزی‌ها و عضو هیات‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران:
آنچه شنیده اید شایع های بیش نیست. کیفیت کلم بروکلی به 3 عامل بستگی دارد؛ مهم‌ترین عامل نوع بذر آن است. بذر بروکلی از مناطق مختلفی وارد کشور می‌شود به همین دلیل کیفیت آنها با هم فرق دارد. عامل بعدی، فصل کشت و زمان برداشت محصول است. طبیعتا کیفیت بروکلیهایی که در فصل بهار، تابستان یا پاییز برداشت میشوند، مثل هم نیست و این مساله روی رنگ آنها تاثیر میگذارد. بروکلی هایی که خیلی سبز هستند، معمولا هم بذر خوبی دارند، هم در فصل بهار و تابستان برداشت میشوند و هم تراکم و فشردگی سر آنها زیاد است. از این رو رنگ سبز آنها به خوبی دیده می‌شود. در حالی که اگر همین بروکلی را کمی دیر برداشت کنند، به‌تدریج رنگ سبز آن رو به زردی می‌رود. البته مصرف قسمت زرد شده بروکلی هم مشکلی پیش نمیآورد و مضر نیست.
سومین عامل تاثیرگذار بر کیفیت کلم بروکلی، رقم یا واریته محصول است. گیاهان تقسیم بندی های مختلفی دارند؛ مثلا تا به حال بذر 100 نوع گوجه فرنگی وارد کشور شده است که هر کدام ویژگی خاص خودشان را دارند. مثلا برخی بزرگ‌تر و برخی کوچک‌ترند. بعضی قرمز پررنگ و بعضی دیگر کمرنگ تر هستند.
انواعی از گوجه فرنگی برای تهیه رب به کار می‌روند و انواع دیگری برای تازه خوری وارد بازار میشوند و... به هر کدام از این ویژگی ها یک واریته از گوجه فرنگی گفته می‌شود. این مساله در مورد کلم بروکلی هم صدق میکند. بروکلیها هم انواع مختلفی دارند. معلوم نیست شما تا به حال چه انواعی از آن را مصرف کرده اید. ممکن است قبلا نوعی را خریداری کرده باشید که کاملا سبز و پرتراکم بوده است و حالا نوع کمتراکم و کمی زرد آن را دیدهاید بنابراین به شایعات توجه نکنید و همچنان از این سبزی پرخاصیت استفاده کنید.
