محققان هشدار می‌دهند که شیرینی‌جات نباید به‌عنوان راهی برای کاهش استرس استفاده شوند، چرا که مسلما خوردن مقدار زیادی قند به کاهش میزان استرس در طولانی‌مدت کمک نمی‌کند. تقریبا همه افراد این تجربه را دارند که قند استرس را کاهش می‌دهد و این مساله را می‌توان از 80 درصد محصولات غذایی در بازار متوجه شد.
محققان دانشگاه کالیفرنیا چگونگی توانایی قند را در کاهش استرس و در نهایت جلوگیری از مصرف بی‌رویه حاصل از آن مورد بررسی قرار دادند. این بررسی در مجله متابولیسم منتشر شد و نشان داد هورمون استرس کورتیزول در زنانی که دو هفته ساکاروز یا قند و شکر خورده بودند، کاهش یافت. وقتی از آنها خواسته شد تعدادی مساله ریاضی انجام دهند، سطح کورتیزول آنها نسبت به زنانی که آسپارتام (شیرین‌کننده مصنوعی) خورده بودند، کاهش یافت.
در مرحله بعد، از مغز این زنان عکسبرداری MRI صورت گرفت و محققان پی بردند قند، فعالیت استرس را در هیپوکامپ کاهش می‌دهد. هیپوکامپ بخشی در مغز است که مسوول تنظیم دمای بدن، تشنگی، گرسنگی، خواب، ریتم شبانه‌روزی، میل جنسی و هورمون‌ها است.
قند یک کربوهیدرات ساده است، یعنی به سرعت در بدن تجزیه می‌شود و باعث می‌شود فرد برای پر کردن جای خالی آن قند بیشتری بخواهد. به گفته محققان، چرخه استرس- قند تکرار می‌شود تا عادت الگوهای خوردن بد را شکل دهد. اختلال‌های اضطراب مزمن، مساله‌ای در حال افزایش در آمریکایی‌هاست و شاید به همین خاطر مردم به مصرف بی‌رویه قند در غذاها و نوشیدنی‌ها روی آورده‌اند.
سال گذشته، 77 درصد آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که به‌طور دائم علائم استرس دارند. تغذیه ضعیف اولین دلیل ایجاد استرس است و این مساله در افرادی که مقدار زیادی کافئین، غذاهای فراوری‌شده یا قند تصفیه شده- که همگی رژیمی ناکافی هستند- مصرف کرده‌اند، دیده شد. دانشگاه سینسیناتی، 10 سال پیش نتایج مشابهی را در موش‌های آزمایشگاهی گرفته و دیده شده بود که مصرف قند به موش‌ها در غلبه بر شرایط سخت کمک می‌کند. اما محققان پی‌بردند، شیرین‌کننده مصنوعی ساخارین نیز استرس را کاهش می‌دهد ولی اثر آن به اندازه قند نیست.
این حقیقت که قند بیشتر از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استرس را کاهش می‌دهد، نباید باعث شود مردم برای کاهش استرس به قند پناه ببرند. در واقع باید برای کاهش استرس از خوردن خوراکی‌های حاوی کافئین و چربی و قند پرهیز کرد.
هشدار دکتر سیدفرزاد طلاکش دبیر ستاد کشوری ترویج مصرف تخم‌مرغ به مناسبت روز جهانی تخم‌مرغ
تخم‌مرغ شانه‌ای نخرید!
در «تقویم سلامت» یک روز خاص وجود دارد که شاید خیلی‌ها از وجودش بی‌خبر باشند؛ روز جهانی تخم‌مرغ! 9 اکتبر مصادف با 17 مهرماه روز جهانی تخم‌مرغ؛ محصولی که همواره سوال‌های زیادی درباره خرید و مصرف آن مطرح بوده و هست. سوال‌هایی مانند اینکه تخم‌مرغ شانه‌ای بهتر است یا بسته‌بندی؟
تخم‌مرغ را می‌توان در دمای محیط نگهداری کرد یا نه؟ و اینکه تفاوت تخم‌مرغ‌هایی با بسته‌بندی‌های مختلف چیست؟ از این‌رو، در صفحه «تقویم سلامت» این شماره پای صحبت‌های دکتر سیدفرزاد طلاکش، دبیر ستاد کشوری ترویج مصرف تخم‌مرغ نشستیم تا پاسخ سوال‌های خود را از ایشان بگیریم.
پرسش: آیا روغن هسته انگور واقعا از هسته های انگور تولید می‌شود؟
چه انگورهایی در تهیه این روغن مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ سبز یا قرمز؟
آیا برای بهره بردن از خواص این روغن می‌توان هنگام خوردن انگورهای هست هدار، هسته شان را نیز جوید؟
پاسخ دکتر سیدضیاء‌الدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
اگر روغنی که به‌عنوان روغن هسته انگور به فروش می‌رسد واقعا از هسته انگور تهیه شده باشد روغن باارزشی خواهد بود و مصرف به اندازه آن که در چارچوب جیره غذایی تعیین شده، کنار روغن‌های مفید دیگری مانند روغن زیتون، کانولا، روغن کنجد و... مفید و بی‌ضرر خواهد بود.
این روغن از انگورهای هسته‌دار گرفته می‌شود و تفاوتی نمی‌کند که انگور قرمز باشد یا سبز.
هسته انگور دارای ترکیب‌های مفیدی است که خوردن آنها برای بدن لازم است. حتی مویز یا کشمش‌هایی که هسته دارند را می‌توان به راحتی و با هسته‌شان خورد. پوسته هسته فیبری دارد که می‌تواند برای رفع یبوست کارساز باشد. مغز دانه انگور هم از ترکیب‌های روغنی که جزو اسیدهای چرب ضروری برای بدن است تشکیل شده، بنابراین توصیه می‌شود دانه انگورها را خارج نکنید و آنها را همراه با انگور بجوید و بخورید.
انگور میوه پرخاصیتی است اما تفاوتی که با سایر میوه‌ها دارد این است که مقدار ساکاروز یا قند آن بالاست، اما مصرف انگور به‌خصوص انگورهای رنگی (قرمز یا سیاه) در حد یک واحد میوه تقریبا 100گرم مشکلی ندارد. ترکیب‌های موجود در انگورهای رنگی می‌توانند برای خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد خون بسیار مفید باشند. در واقع، رنگ انگورهای سیاه به‌دلیل وجود ماده‌ای به نام آنتوسیانین است. این ماده برای پیشگیری از سرطانی شدن سلول‌ها که تحت‌تاثیر رادیکال‌های آزاد قرار گرفته‌اند، مفید است.
پرسش: شلیل سفید چه تفاوتی با شلیل معمولی و شبرنگ دارد؟ خوردن هریک از آنها برای چه کسانی با چه مشکلاتی مفیدتر است؟
پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:
از نظر خواص و ویتامین‌ها هیچ تفاوتی با هم ندارند و همه افراد به‌خصوص کودکان در حال رشد می‌توانند از آنها استفاده کنند، اما میوه‌های رنگی، حاوی ماده مفید و ضدسرطانی به نام «آنتوسیانین» هستند. از نظر طعم و مزه هم شلیل‌های سفید ترش‌ترند، بنابراین ممکن است افرادی که ذائقه ترشی دارند آنها را بیشتر بپسندند.
پرسش: زغال اخته هایی که این روزها در بازار هم موجود است، چه خواصی دارد و مصرف مرتب آن چه فوایدی به بدن می‌رساند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:
زغال اخته حاوی مقادیر زیادی اسیدفولیک، ویتامین‌های B1، B2، C و E است. همچنین یک آنتی‌اکسیدان قوی به نام آنتوسیانین دارد.
در ضمن، زغال اخته می تواند به پیشگیری از سرطانهای کولون (روده بزرگ)، پروستات، پوست و ریه کمک کند و نقش موثری در پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی داشته باشد.
مصرف زغال‌اخته همچنین موجب کاهش کلسترول بد خون (LDL) می‌شود.
زغال‌اخته حاوی اسید تانیک و اسید بنزوئیک است که ادرار را اسیدی می‌کنند.
یک عامل ضدباکتری به نام هیپوریک اسید در زغال‌اخته وجود دارد که باعث جلوگیری از چسبیدن باکتری‌ها به دیواره مثانه و بروز عفونت می‌شود بنابراین مصرف عصاره زغال‌اخته برای پیشگیری از عفونت در مجاری ادراری مفید است.
مصرف آب زغال‌اخته در بیماران مبتلا به سنگ کلیه نیز باعث یونیزه شدن کلسیم در ادرار و کاهش احتمال عود مجدد سنگ تا 50 درصد می شود.
آیا گروه حبوبات، از نخود گرفته تا انواع لوبیا، از نظر خواص، میزان قند، نشاسته و پروتئین با یکدیگر تفاوت دارند؟ آیا افرادی که قصد کاهش وزن دارند، می توانند از همه آنها استفاده کنند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:
حبوبات گروهی از سبزیجات بسیار کم‌چرب و غنی از آهن، فولات و پتاسیم هستند و علاوه بر نشاسته، مقادیر قابل‌توجهی پروتئین و فیبر دارند.
نشاسته موجود در حبوبات آهسته هضم و جذب می شود و در نتیجه نسبت به بسیاری از مواد غذایی موجود در گروه نان و غلات مانند نان لواش و برنج سفید، کمتر روی قند خون اثر میگذارد.
در واقع، نشاسته پس از هضم در دستگاه گوارش به صورت قند در بدن جذب می شود. پاسخ بدن به ورود قند از دستگاه گوارش به خون، ترشح انسولین است. انسولین قند را به بافتهایی مانند عضلات هدایت می کند. به این ترتیب، قند برای تولید انرژی در سلول مقصد مانند سلولهای عضلانی، مورد استفاده قرار میگیرد.
هر چقدر هضم نشاسته کندتر باشد، قند آهسته تر وارد جریان خون می شود، بنابراین باعث افزایش ناگهانی یا افت شدید قند خون نمی شود و حبوبات از این خاصیت فوق العاده برخوردارند.
بنابراین مصرف حبوبات به بیماران مبتلا به دیابت یا کسانی که عدم تحمل گلوکز دارند پیشنهاد می شود.
همان‌طور که اشاره شد حبوبات حاوی پروتئین هم هستند ولی پروتئین حبوبات کامل نیست.
به این معنی که پروتئین حبوبات چند نوع از اسید آمینه های مورد نیاز بدن را به مقدار کافی تامین نمی کند بنابراین بهتر است حبوبات در ترکیب با غلات به صورت عدس پلو، ماش پلو، آش و... یا با لبنیاتی مثل کشک یا ماست مصرف شود.
همچنین گنجاندن آجیل ها و دانه های روغنی در برنامه غذایی روزانه به کسانی که قصد دارند حبوبات را بیشتر مصرف کنند پیشنهاد می شود.
حبوبات در کنار آجیل ها نیز به پروتئین کامل تبدیل می شوند.
حبوبات مختلف از نظر سرعت هضم و جذب، همچنین مقدار و نوع پروتئین تفاوتهایی با یکدیگر دارند. برای مثال سویا جزو خانواده حبوبات محسوب می‌شود ولی برخلاف سایر حبوبات یک پروتئین کامل است. جوانه حبوبات نیز پروتئین زیادی دارد. برای مثال 100 گرم جوانه ماش یا عدس حاوی 1/13 گرم پروتئین است. در حالی که هر 100 گرم لپه، لوبیا یا عدس 9-8 گرم پروتئین دارند. میان حبوبات،
نخود کندترین هضم و جذب و بنابراین کمترین اثر را روی قند خون دارد و پس از نخود، عدس، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، ماش و لوبیا سفید در جایگاه های بعد قرار دارند.
پرسش: آیا خواص انجیرهای زرد با انجیرهای سیاه متفاوت است؟ زیاده‌روی در مصرفشان چه عوارضی دارد؟
پاسخ دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان:
از نظر خواص و میزان ویتامین‌ها، املاح معدنی، قند، کالری و... تفاوت چندانی بین انجیر زرد و سیاه وجود ندارد اما میزان آنتی‌اکسیدان‌ها یا مواد ضدسرطان در انجیر سیاه بیشتر است.
در واقع، هر چه رنگ میوه‌ها تیره‌تر باشد میزان آنتی‌اکسیدان آنها بیشتر خواهد بود. به همین دلیل انگور سیاه بهتر از انگور قرمز و انگور قرمز بهتر از انگور زرد یا گیلاس سیاه بهتر از گیلاس زرد است.
نکته دیگر اینکه برخی افراد دوست دارند پوست انجیر را بگیرند و بعد آن را مصرف کنند در حالی که بهتر است پوست میوه‌هایی که می‌توان آنها را خورد، نگیرید مگر اینکه میوه بوی سم بدهد یا مشکوک به سمپاشی جدید باشد.
البته این موضوع در مورد خیارهای گلخانهای صدق نمی‌کند و بهتر است پوست خیارهای گلخانهای را قبل از مصرف جدا کنید.
اگر خیلی چاق نباشید می‌توانید برای حفظ سلامتتان روزانه بین نیم تا یک کیلوگرم میوه بخورید و مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر چاق یا تحت رژیم هستید باید با توصیه متخصص تغذیه میزان میوه مصرفی‌تان را مشخص کنید.
البته زیاده‌روی در مصرف انجیر باعث ایجاد نفخ شکمی و اسهال خواهد شد و با توجه به اینکه طبیعت این میوه گرم است افراد گرم مزاج باید در خوردن آن اعتدال داشته باشند.
سلامت: آیا کرم‌های آرایشی SPF دار مناسبند؟
معمولا اندیس‌های استفاده شده در کرم‌های آرایشی بسیار پایین و حدود 5 تا 10 است. بهتر است هنگام خرید به SPF توجه داشته باشید. می‌توانید به‌جای خرید کرم پودرهای SPF دار از ضدآفتاب‌های رنگی استفاده کنید یا ابتدا ضدآفتاب بزنید و بعد از 20 دقیقه روی آن کرم‌پودر بزنید.
سلامت: استفاده از کرم ضدآفتاب یا پوشش مناسب برای زخم‌های تازه بهبودیافته نیز لازم است؟
بله، سلول‌هایی که ترمیم‌کننده زخم هستند به سرعت تکثیر می‌شوند و ملانین بیشتری تولید می‌کنند. این سلول‌ها در مواجهه با نور آفتاب ممکن است تیره‌تر شوند. گرچه تابیدن نور خورشید به زخم خطری برای سلامت ندارد اما باعث تیرگی جای زخم خواهد شد.
سلامت: ضدآفتاب‌ها را چه مدت می‌توان استفاده کرد؟
معمولا روی محصولات تاریخ انقضا دارد اما در صورتی که کرم در مواجهه با گرما باشد، اثر خود را از دست می‌دهد. در صورتی که رنگ و بافت کرم تغییر کرد، باید آن را عوض کنید.
سلامت: نقش لباس در حفاظت از پوست در برابر آفتاب چیست؟
بافت جنس و حتی رنگ لباس اهمیت دارد. پارچه‌های نخی، پشمی و پلی‌استری با بافت فشرده اثر محافظت‌کنندگی بیشتری دارند. رنگ‌های تیره نیز در مقایسه با رنگ‌های روشن بیشتر از پوست محافظت می‌کنند.
سلامت: آیا با مصرف مواد‌غذایی هم می‌توان از پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب محافظت کرد؟
بله، مواد‌غذایی حاوی کاروتنویید‌ها و از میان آنها بتاکاروتن، لیکوپن و لوتئین که رنگدانه‌های موجود در میوه و سبزی‌های زرد و نارنجی و قرمز هستند (مانند هویج) بهترین مواد غذایی‌اند که از پوست در برابر آفتاب محافظت می‌کنند. برخی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها نظیر ویتامین A،C،E نیز این تاثیر را دارند اما مصرف تمام این مواد به تنهایی کافی نیست و باید رفتارها را در کنار آن اصلاح کرد.
رادیو معارف / برنامه خانه مهر / سلسله گفتارهای سلامت در خانواده
با کارشناسی دکتر سیدمهدی میرغضنفری / متخصص طب سنتی
| طب سنتی : آیا سرکه با عسل مخلوط شود خاصیت عسل از بین می رود - خواص توت ، برگ توت - توت فرنگی چه خواص و ضررهایی دارد | 1394/02/22 |
رادیو معارف / برنامه خانه مهر / سلسله گفتارهای سلامت در خانواده
با کارشناسی دکتر سیدمهدی میرغضنفری / متخصص طب سنتی
| طب سنتی: خواص کدو - چرا به ما توصیه فراوان شده که کدو مصرف کنیم |
1393/10/16 |
| طب سنتی : آیا میدانستید آب کدو برای رفع بی خوابی مناسب است ؟ خواص دیگری هم هست که در این برنامه مطره شده | 1393/10/23 |
| طب سنتی: خواص بادمجان و حساسیتهایی که بادمجان ایجاد می‌کند |
1393/10/30 |
| طب سنتی : شلغم چه خواصی دارد |
1393/11/07 |
| طب سنتی : خواص زردک ، بامیه و چغندر - چگونه زردک را مصرف کنیم و چرا خواص آن زیاد است |
1393/11/28 |
