من بسکتبالیست هستم و خیلی زیاد ورزش می‌کنم. یک روز در میان 10 کیلومتر می‌دوم و به جز آن بسیار اهل ورزش هستم اما مشکلم این است که همیشه احساس خواب‌آلودگی و خستگی می‌کنم و بدنم خیلی کوفته است. این مساله بسیار من‌را عصبی کرده است. لطفا راهنمایی کنید. چه باید بکنم؟
پاسخ دکتر احمد باقری‌مقدم، متخصص پزشکی ورزشی و عضو هیأت‌‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
اشاره نکرده‌اید که روزی چند ساعت ورزش می‌کنید و منظورتان از ورزش زیاد، چقدر است. شایع‌ترین علت علائم و نشانه‌هایی که به آن اشاره می‌کنید به «نشانگان بیش‌تمرینی» مربوط می‌شود. برخی افراد مانند شما بعد از ورزش سخت و طولانی به بدنشان استراحت کافی نمی‌دهند و به اصطلاح ریکاوری کافی ندارند.
در واقع شدت تمرینات ورزشی آنها بیشتر از حد طبیعی است، بنابراین تعادل انرژی و هورمونی در بدنشان به هم می‌ریزد. در نتیجه هر چه تلاش بیشتری انجام می‌دهند توان ورزشی و عملکردی‌شان بیشتر افت می‌کند. افرادی که به این نشانگان مبتلا می‌شوند ممکن است علائمی مانند اختلال اشتها، افزایش ضربان قلب در حالت استراحت، اختلال خواب، تورم مچ پا، علائم اضطرابی و افسردگی و... را نیز تجربه کنند.
توصیه می‌شود در برنامه تمرینی‌تان بازنگری داشته باشید و یک دوره ریکاوری اولیه مناسب را بگذرانید و سپس برنامه‌های تمرینی‌تان را با رعایت سقف مجاز تمرینات که بهتر است مربی یا متخصص پزشکی ورزشی برایتان تعیین کند، همراه با دوره‌های لازم ریکاوری شروع کنید.
ضمن اینکه باید یک بازنگری هم در رژیم غذایی‌تان داشته باشید. اگر با انجام این کارها علائم بهبود پیدا نکرد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان دارویی قرار بگیرید. بد نیست بدانید ریکاوری شامل استراحت، ماساژ، آرام‌سازی و تغذیه مناسب است. فردی که در روز 5-4 ساعت تمرین می‌کند، باید حتما برای انجام تمرینات مجدد ریکاوری شود تا توان از دست رفته‌اش بازگردد. اگر اجازه این کار را به بدن ندهید و تمرینات بعدی را شروع کنید، بدن وارد چرخه معیوبی می‌شود که در نهایت با افت عملکرد ورزشی و اختلالات متعدد مواجه خواهد شد. به عنوان مثال باید بعد از هر بار تمرین برای تامین انرژی دوباره یک غذای مناسب حاوی کربوهیدرات و پروتئین بخورید.
ضمن اینکه ممکن است با توجه به علائم و نشانه‌هایی که در حال حاضر دارید، لازم باشد از برخی مکمل‌ها هم استفاده کنید بنابراین بهتر است با متخصص تغذیه نیز مشورت کنید. نکته دیگر اینکه باید آب فراوانی بنوشید زیرا حین ورزش بدنتان آب و املاح زیادی از دست داده و این مساله می‌تواند باعث بی‌حالی و ضعف‌تان شود. مصرف آب به‌خصوص در تابستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فاصله بین تمرینات ورزشی را هم رعایت کنید تا بدنتان فرصت ترمیم داشته باشد. ضمنا به اندازه کافی و به‌موقع بخوابید. این کار باعث ترشح هورمون‌های رشد می‌شود و به ترمیم و رشد عضلاتتان کمک می‌کند.
پرسش: بیشتر اوقات از ته حلقم بوی بدی بیرون میآید. با استفاده از خوشبوکننده و دهانشویه این حالت را از بین می‌برم اما اثرش موقتی است. فکر می‌کردم به دندان‌هایم مربوط باشد اما با مراجعه به دندان‌پزشک و بررسی‌ها مشخص شد که تمام دندان‌هایم سالم هستند. راه‌حل چیست و اینکه اصلا باید به چه متخصصی مراجعه کنم؟
پاسخ دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
عوامل متعددی برای بوی بد دهان وجود دارد و اینکه شما ابتدا به دندان‌پزشک مراجعه کرده‌اید، کار بسیار درستی بوده چون اولین اقدام برای بررسی بوی بد دهان مراجعه به دندان‌پزشک، به‌خصوص متخصص لثه، است. پوسیدگی دندان به‌ندرت باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شود و عفونت‌های مزمن لثه بیشتر می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند. منشاء دیگر ایجاد بوی بد دهان، لوزه‌ها هستند. بزرگی و وجود خلل و فرج در لوزه‌ها باعث می‌شود باقیمانده غذا وارد حفره‌های لوزه شوند، در آنجا گیر کنند و عفونت کنند. بیشتر اوقات، افراد خودشان می‌توانند دانه‌های سفیدرنگی را در انتهای حلق و روی لوزه‌شان ببینند. در این موارد ابتدا درمان دارویی انجام می‌شود و در صورتی که مشکل حل نشود، برداشتن لوزه‌ها توصیه می‌شود. علت دیگر ایجاد بوی بد دهان مشکلات پرزهای زبان به‌خصوص قاعده زبان است. به همین دلیل هم گفته می‌شود وقتی مسواک می‌زنید، مسواک را آرام روی سطح زبانتان هم بکشید تا آلودگی‌های روی آن تمیز شود. سینوس‌ها هم در صورتی که به شکل مزمن دچار عفونت شوند و ترشحاتشان را پشت حلق بریزند، می‌توانند باعث ایجاد بوی بد دهان شوند. علاوه بر آنچه ذکر شد علل نادری هم در حوزه گوش و حلق و بینی وجود دارند که باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند و متخصص هنگام معاینه این علل را بررسی خواهد کرد.
پرسش : چند روز پیش ذرتی خریدم که بسیار شیرین و نرم بود و به راحتی بخارپز شد. آیا این ذرت‌ها تراریخته هستند؟ چه تفاوتی با ذرت معمولی و حتی ذرت دامی دارند؟ آیا مصرف مرتب آنها برای مصرف‌کننده مضر است؟
پاسخ دکتر رضا صالحی‌محمدی، متخصص فیزیولوژی و اصلاح سبزی‌ها و عضو هیئت‌علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران:
ذرت‌ها از نظر ژنتیکی انواع مختلفی دارند، برخی ذرت‌ها سفت هستند و بیشتر مصرف دامی دارند و برای خوراک دام از آنها استفاده می‌شود.
بعضی ذرت‌ها هم به‌عنوان خوراک برای طیور و پرندگان مصرف می‌شود که به آن ذرت دانهای می‌گویند. البته ذرت دانهای قبل از مصرف طیور خرد و کنسانتره می‌شود و بعد در اختیار پرندگان قرار می‌گیرد.
برخی ذرت‌ها هم بعد از کباب کردن، آبپز یا بخارپز کردن قابل‌استفاده هستند و خاصیت خام‌خواری ندارند، اما یک ذرت هم داریم که مصرف تازه‌خوری دارد و می‌توان آن را مانند سبزی به‌عنوان سالاد استفاده کرد و به قدری نرم است که نیازی به پختن ندارد.
این نوع ذرت که به آن ذرت شیرین می‌گویند از نظر ژنتیکی اصلاح‌شده است. بافت ذرت شیرین، شیری است و قند بالا و طعم و مزه خوبی دارد. از همین رو، این ذرت‌ها برای تهیه کنسرو یا پخت ذرت مکزیکی استفاده می‌شوند و مصرف مداوم آنها مشکلی ایجاد نمی‌کند.
پرسش:
ریختن آب درون ظرف‌های کوچک پنیر (مثل پنیرشبنم یا پگاه و...) و قراردادن آن در فریزر برای تهیه یخ اشکال ندارد؟ اگر دارد عوارض آن چیست؟ آیا مثل همان شیشه‌های نوشابه است؟!
پاسخ بهناز عباسی‌مقدم؛ کارشناس ارشد تغذیه:
برای حفظ سلامت و به خطر نینداختن بهداشت آب بهتر است از نگهداری آن در ظروف پلاستیکی پرهیز کنید زیرا ظروف پلاستیکی دارای ترکیب‌های پلیمری هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به نام منومر تهیه شده‌اند، پلیمرها در اثر خم شدگی یا ساییدگی ظروف پلاستیکی، جمع شده و منجر به آزاد شدن منومرها می‌شوند.
فریز کردن آب داخل ظروف پلاستیکی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود، به دلیل اینکه آب بر بدنه این ظروف فشار وارد می‌کند و باعث آزادسازی سریع‌تر منومرها می‌شود که موادی سمی و خطرناکند و برای سلامت افراد زیان‌بار هستند.
مصرف آب در ظروف یا بطری‌های پلاستیکی بدلیل ترکیباتی که گفته شد باعث ابتلا به بیماری‌های گوارشی، بدخلقی و کم‌حوصلگی در طولانی‌مدت خواهد شد.
بهتر است هر چند وقت یک‌بار بطری‌های آب را تعویض کنید، همچنین استفاده طولانی‌مدت از این بطری‌ها برای نگهداری مواد اسیدی مانند آب‌لیمو، آب‌غوره و سرکه مناسب نیست.
هرگز در ظروف پلاستیکی به کودکتان آب ندهید زیرا سیستم ایمنی او نسبت به افراد بزرگ‌سال ضعیف‌تر است، این ترکیبات پلاستیکی در ساخت درپوش قوطی‌های غذایی و کنسروها نیز کاربرد دارند و دارای خاصیت سرطان‌زایی هستند و مصرف طولانی‌مدت مایعات درون آن باعث آسیب جدی به بدن خواهد شد.
فراموش نکنید که نوشیدن آب سرد یا گرم در ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف نیز خطرساز است و تجمع قطره‌های آب که مانند یک لایه چربی در دیواره این لیوان‌ها جمع می‌شود چیزی جز منومرهای سمی نیست.
توت‌فرنگی‌هایی به بازار آمده‌اند که ماندگاری بالایی دارند. آیا خوردن آنها ضرر ندارد؟
پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس:
توت‌فرنگی‌هایی که در حال حاضر در گلخانه‌ها تولید می‌شوند اصلاح‌شده و جدید هستند. این توت‌فرنگی‌ها درشت‌تر و سفت‌تر هستند و اصلاح‌شده‌اند که عمر بیشتری داشته باشند.
خوردن این توت‌فرنگی‌ها منعی ندارد، اما توصیه می‌کنم از خرید توت‌فرنگی‌های فله‌ای که کنار اتوبان‌ها و خیابان‌ها فروخته می‌شوند، خودداری کنید.
بسیاری از این توت‌فرنگی‌ها برای اینکه بهتر بمانند در سموم قارچ‌کش غوطه‌ور شده‌اند تا وقتی به دست مشتری می‌رسند، سالم باشند.
سمی که روی این توت‌فرنگی‌ها وجود دارد با شستن از بین نمی‌رود و مستقیم وارد بدن می‌شود، اما توت‌فرنگی‌های بسته‌بندی شده که در مغازه‌ها و مراکز مجاز فروخته می‌شوند از نظر سلامت مطمئن‌تر هستند زیرا کنترل بیشتری روی آنها انجام می‌شود.
نقد: جالب است که در یکی از شماره های اخیر همین هفته نامه، مفصل راجب خطرات محصولات اصلاح شده و جدید(تراریخته) هشدار داده شد و حالا باز هم بر مصرف چنین محصولاتی تأکید می شود!!!
پرسش: برای اینکه توتفرنگی و توت سفید بهتر بماند، باید چه نکاتی را رعایت کرد؟
پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس:
اولین نکته در مصرف توت و توتفرنگی این است که آنها را پس از خرید، بدون آنکه بشویید، مستقیم در یخچال بگذارید.
توت، توتفرنگی و برخی میوه‌ها را باید درست قبل از مصرف شست و از شستن و سپس نگهداری آنها در یخچال خودداری کرد زیرا به‌طور طبیعی لایه‌ای مومی روی برخی میوه‌ها از جمله توت، توتفرنگی، انگور، خیار و... وجود دارد که در اثر شستن از بین می‌رود و عمر میوه را کوتاه می‌کند.
با این حال، در شرایط مناسب و با رعایت تمامی نکات نگهداری، عمر توت و توتفرنگی بیش از 1 هفته نخواهد بود.
پرسش: ماست‌های پروبیوتیک را تا چند روز می‌توان در یخچال نگهداری کرد و چرا بافت این نوع ماست با ماست‌های معمولی تفاوت دارد؟
پاسخ دکتر سیدامیر مرتضویان، متخصص صنایع غذایی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:
همه ماست‌ها دارای تاریخ تولید و تاریخ انقضا هستند بنابراین زمانی که تاریخ انقضای ماست تمام شود نباید دیگر از آن استفاده کرد.
ماست‌های پروبیوتیک معمولا تاریخ انقضای کوتاه‌تری نسبت به ماست‌های معمولی دارند زیرا باکتری‌های مفید موجود در آنها حساس هستند و زود می‌میرند، بنابراین نمی‌توان آنها را زیاد نگه داشت.
برای اینکه بتوان باکتری‌های زنده کافی را به بدن رساند باید ماست‌های پروبیوتیک را زود مصرف کرد.
علت تفاوت در طعم و بافت ماست‌های پروبیوتیک با ماست‌های معمولی، وجود باکتری‌های پروبیوتیک در آنهاست. این باکتری‌ها در ماست‌های معمولی وجود ندارند.
باکتری‌ها الگوهای تخمیری متفاوتی دارند و مواد بودار و مزه‌دار یا نوع اسیدی که در فرآورده تولید می‌کنند، متفاوت است. به همین دلیل طعم و بافت فرآورده‌های پروبیوتیکی تفاوت دارد.
ماءالشعیر تخمیری که تبلیغ می‌شود، با نوع معمولی آن چه تفاوتی دارد؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
انواع ماءالشعیرها براساس فرآیند تخمیر تهیه می‌شوند بنابراین آنچه تبلیغ می‌شود، واقعیتی است که مصرف‌کنندگان را از آن آگاه می‌کنند و فرآیند خاص و فوق‌العاده‌ای نیست که نسبت به سایر محصولات ارجحیت داشته باشد.
در واقع، در صنعت ساخت همه ماءالشعیرها، مالت و جو را تخمیر می‌کنند و از آن ماءالشعیر به دست می‌آورند بنابراین ما اصلا ماءالشعیر غیرتخمیری نداریم، فقط زمان تخمیر متفاوت است. بعضی کارخانه‌ها زمان بیشتری را به تخمیر اختصاص می‌دهند و برخی دیگر زمان کمتری اما در کشور ما به این دلیل که محصول تخمیر به الکل منتهی نشود، زمان کمتری به تخمیر داده می‌شود.
مثال بارز این تبلیغ روغن‌های گیاهی است که برای جلب توجه مصرف‌کننده‌ها روی بسته‌بندی آنها نوشته شده؛ «فاقد کلسترول» در حالی که هیچ گیاهی کلسترول ندارد و قطعا روغنی هم که از آنها گرفته می‌شود، فاقد کلسترول است بنابراین نوشتن جمله «فاقد کلسترول» حقیقتی است که جنبه تبلیغاتی هم دارد.
پرسش: چرا در مراسم عزاداری خرما و حلوا توصیه می‌شود؟ آیا توزیع این شیرینی‌ها تاثیری هم بر احوال عزاداران دارد؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
علت اینکه در عزاداری‌ها مصرف شیرینی‌ها و غذاهای حاوی کربوهیدرات را بیشتر توصیه می‌کنند، این است که این مواد باعث افزایش سطح سروتونین در مغز می‌شوند. سروتونین هورمونی است که اثر آرامش‌بخشی دارد و شادی‌آور است.
ضمن اینکه در طب سنتی گفته می‌شود طبع غم، طبع سردی است بنابراین مصرف خوراکی‌هایی مانند خرما که سرشار از ویتامین‌های گروه B است و حلوا که طبع گرمی دارد، می‌تواند سردی غم را از بین ببرد یا تعدیل کند.
همچنین افرادی که غمگین هستند باید تا حد امکان از مصرف غذاهای با طبع سرد خودداری کنند یا لااقل آنها را با مصلحشان بخورند.
البته توصیه می‌کنم در مصرف مواد حاوی کربوهیدرات یا مواد شیرین از جمله حلوا زیاده‌روی نکنید زیرا مصرف زیاد قند و نشاسته در بدن به تری‌گلیسرید و چربی تبدیل می‌شود و می‌تواند چاقی و اضافه وزن به دنبال داشته باشد.
ضمن اینکه مصرف زیاد مواد شیرین به مرور زمان حتی در افرادی که سابقه ژنتیکی ندارند، می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. البته این خطر در افرادی که زمینه یا سابقه خانوادگی دیابت دارند، بیشتر است.
پرسش: حدود 2 سال است که تقریبا هر فصل گوشم را شستشو می‌دهم. لطفا علل عفونت را ذکر کنید. در ضمن من هر روز دوش می‌گیرم. آیا استفاده از سشوار، پنبه وازلین و گوش‌بند استخر برای ممانعت از ورود آب به گوش مناسب است؟
پاسخ دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
شستشوی گوش تنها در مواردی انجام می‌شود که جرم گوش بیش از اندازه زیاد شده باشد.
جرم یا موم طبیعی گوش برای محافظت گوش از ورود اجرام خارجی یا حشرات ساخته و ترشح می‌شود بنابراین وجود آن در گوش کاملاً طبیعی است و نباید آن را بیماری پنداشت اما در برخی افراد ممکن است میزان جرم یا موم گوش خیلی زیاد باشد، در این صورت باقیمانده یا اضافه موم همراه پوسته‌ریزی‌های ناشی از تغییرات جوانسازی پوست در کانال گوش با هم جرم سفتی در گوش ایجاد می‌کنند که این جرم به شستشو و خارج کردن نیاز دارد.
همچنین برخی افراد، کانال گوش تنگ و غیرطبیعی دارند که از تخلیه طبیعی موم جلوگیری می‌کند. این افراد هم به شستشوی جرم گوش نیاز دارند.
به غیر از مواردی که ذکر شد، شستشوی گوش توجیهی ندارد.
بسیاری از افراد بعد از خروج از حمام اصرار زیادی به خشک کردن گوش‌هایشان دارند و برای این کار حتی از گوش‌پاک‌کن استفاده می‌کنند، در حالی که خشک کردن گوش با حوله کافی است و نیازی به وارد کردن حوله یا دستمال به داخل گوش نیست.
بعد از استحمام می‌توان با سشوار هم گوش‌ها را خشک کرد.
نکته دیگر اینکه اگر فردی دچار عفونت مزمن گوش نباشد، لزومی به استفاده از پنبه وازلین یا گوش‌بند و... در حمام و استخر ندارد.
