پرسش: بین میوه‏ ها و سبزی‏ ها کدام یک سدیم بالایی دارند و افراد فشارخونی باید از مصرف کدام یک از آنها خودداری کنند؟

پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: 

میوه‏ ها و سبزی ‏ها در مجموع نسبت به سایر گروه ‏های غذایی سدیم کمتری دارند.

به‌عنوان مثال یک‌دوم لیوان سبزی‌های پخته یا 1 لیوان سبزی‌های خام خردشده حدود15  میلی‏گرم سدیم دارند یا سدیم موجود در1 عدد میوه متوسط یا نصف لیوان آبمیوه یا2 قاشق غذاخوری سرصاف میوه‏ های خشک ‏شده خانگی تقریبا صفر است. با این وجود، بین سبزی‌ها در هر 100 گرم آب گوجه ‏فرنگی، رب، چغندر خام و اسفناج پخته بیش از 60 میلی‏گرم سدیم وجود دارد. در حالی که میزان سدیم در1 لیوان شیر یا سه‌چهارم لیوان ماست یا 1 قوطی کبریت پنیر حدود 160 میلی‏گرم، در 1 کف دست بدون انگشت نان بربری یا 2 کف دست بدون انگشت نان تافتون یا یک‌ونیم کف دست بدون انگشت نان سنگک یا 5 قاشق سرصاف برنج حدود 80 میلی‏گرم، در 3 حبه قند حدود 15 میلی‏گرم، در 2-1 تکه گوشت خورشی کم‏چرب یا یک‌چهارم سینه مرغ یا 1 نوار کاست ماهی یا 1 عدد تخم‏ مرغ یا نصف لیوان حبوبات پخته حدود 25 میلی‏گرم و در 1 قاشق غذاخوری روغن مایع حدود 55 میلی‏ گرم است.

در مجموع به افرادی که فشارخون بالایی دارند، پیشنهاد می‏شود مقدار گوشت دریافتی (به‌خصوص گوشت قرمز)، شیرینی ‏ها و نوشابه ‏ها را کاهش دهند و مصرف میوه ‏ها، سبزی‏ ها، حبوبات، نان‏ های تهیه‌شده از دانه کامل غلات (حاوی سبوس) و لبنیات کم ‏چرب را افزایش دهند.

به علاوه، بهتر است در طول روز مقداری آجیل خام (10-8 عدد) مصرف کنند. این رژیم مقادیر مورد نیاز پتاسیم، منیزیم و کلسیم را که برای کنترل فشارخون ضروری است تامین می‏کند و به کاهش سدیم، اسیدهای چرب اشباع و قندهای ساده دریافتی منجر می‏شود.

هفته نامه سلامت551

پرسش: مدتی است میزان اسید معده‌ام بالا رفته و بیشتر مواقع ترش می‌کنم.
آیا خوردن میوه، ترش کردن معده را بیشتر می‌کند؟

پاسخ دکتر علی‌اکبر حاج‌آقامحمدی، فوق‌تخصص گوارش و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین:

به‌ طور کلی، تمام افرادی که از مشکل ریفلاکس یا برگشت اسید معده به مری رنج می‌برند باید از خوردن انواع ادویه، غذاهای سرخ‌‌کرده، غذاهای محرک و تند، مواد کافئین‌دار مانند قهوه، چای غلیظ، کاکائو و هر غذایی که به تجربه درمی‌یابند باعث سوزش معده‌شان می‌شود، بپرهیزند.

بین میوه‌ها، میوه‌هایی که اسیدیته بالایی دارند مانند مرکبات به‌خصوص آنهایی که ترش‌تر هستند مانند لیموترش و... هم می‌توانند ریفلاکس را تشدید کنند.

سایر میوه‌ها معمولاً مشکلی ایجاد نخواهند کرد و افرادی که سوزش سر معده دارند، می‌توانند از آنها استفاده کنند.

بهتر است برای درمان مشکلتان به پزشک مراجعه کنید؛ با مصرف برخی داروها می‌توان مشکل ریفلاکس و ترش کردن معده را برطرف کرد.

هفته نامه سلامت550

پرسش: برای پیشگیری از سیاه شدن زودهنگام موز باید چه نکته‌هایی را بعد از خرید در خانه رعایت کرد؟ آیا باید موز را در یخچال، در کیسه فریزر گذاشت؟

پاسخ دکتر عباس یداللهی: متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:

اگر می‌خواهید موزها را بلافاصله پس از خرید یا برای مهمانی همان شب استفاده کنید نیازی نیست آنها را در یخچال بگذارید اما اگر می‌خواهید موزها را 4-3 روز نگهداری کنید باید آنها را یک به یک از خوشه اصلی جدا کنید اما مراقب باشید دُمشان کنده نشود، سپس آنها را داخل روزنامه بپیچید و روزنامه‌ها را داخل نایلون و سپس در یخچال بگذارید.

توجه داشته باشید در نایلون را نباید ببندید زیرا میزان تنفس موز بالاست و باید اکسیژن کافی به موز برسد.

علت قرار دادن موزها در روزنامه هم رطوبت زیاد موزهاست. در نتیجه کاغذ روزنامه ضمن اینکه رطوبت را به خود جذب می‌کند، تبادلات گازی و تنفسی موز را هم کاهش می‌دهد. به همین دلیل هم بسته‌بندی‌های حمل موز مقوایی هستند.

موز در حالت عادی گاز اتیلن از خود تولید می‌کند. بوی موز هم بیشتر به دلیل تولید این گاز است. اتیلن که یک نوع هورمون گیاهی است باعث افزایش میزان تنفس موز می‌شود. به همین دلیل اگر موز را کنار میوه‌های نارسی مانند سیب یا خرمالو قرار دهید رسیدن آنها را تسریع می‌کند.در واقع، اتیلن باعث نرم شدن بافت میوه می‌شود اما تاثیر سوئی روی آن ندارد.

گاهی اوقات موزهای وارداتی بسیار سبز و نارس هستند. این موزها را به وسیله ابزارهای مخصوص در معرض گاز اتیلن قرار می‌دهند. در نتیجه موز سبز نارس خیلی سریع رسیده و زرد شده و وارد بازار عرضه می‌شود.

اما سیاه شدن موز به 2 دلیل اتفاق می‌افتد؛ علت اول تنفس بالای موز و علت دوم وجود آنزیمی به نام پلی‏فنول اکسیداز است. وقتی موز تحت فشار قرار می‌گیرد یا ضربه می‌بیند این آنزیم در میوه ترشح و باعث سیاه‌ شدن آن می‌شود بنابراین وقتی می‌خواهید موز را از شاخه‏اش جدا کنید، میوه را نگیرید و فشار ندهید بلکه آن را در قسمت بالا و از چوبش ببرید. نقطه‌های سیاه رنگی که روی پوست موز می‏بینید هم ناشی از تنفس موز است که باعث نکروز شدن یا از بین رفتن قسمت‌های کوچکی از بافت پوست می‏شود.

خوردن موز رسیده‌ای که قسمت‌هایی از بافت داخل آن لک‌دار و نرم شده هیچ اشکالی ندارد و تا زمانی که طعم اصلی موز از بین نرفته باشد، می‌توان آن را مصرف کرد اما وقتی موز نرم‌شده مدت بیشتری بماند، حالت لهیدگی پیدا می‌کند، دچار تخمیر می‌شود و طعم و مزه آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

شاید فکر کنید موز جزو میوه‌هایی است که نیازی به شستن ندارد در حالی که طبق برخی گزارش‌ها برای حفظ و نگهداری موزها از شر حشرات به آنها سموم ارگانو فسفره می‌زنند، بنابراین بهتر است قبل از مصرف، موزها را بشویید یا طوری مصرف کنید که پوست با میوه داخل آن تماس نداشته باشد. مثلا موز را با پوستش خرد نکنید زیرا این کار باعث انتقال سموم سطح پوست به داخل میوه می‌شود و زیانبار خواهد بود، اما توجه داشته باشید میوه را دقیقا قبل از مصرف بشویید زیرا شستشوی موز باعث می‌شود زودتر فاسد شود. به‌طور کلی اگر می‌خواهید میوه‌ها را چند روزی بیشتر در یخچال نگهداری کنید آنها را تا زمان مصرف نشویید.

بسیاری از میوه‌ها به‌طور طبیعی حاوی لایه مومی نازکی به نام بلوم هستند که با شستن، به‌خصوص شستشو با مواد شوینده از بین می‌روند. در نتیجه میوه رطوبت خود را به راحتی از دست می‌دهد و سریع می‌پلاسد.

هفته نامه سلامت/548

پرسش: آیا خوردن میوه در صبحانه عادت غذایی درستی است؟ اگر نه، در چه زمان و وعده غذایی‌ای بهتر است میوه بخوریم؟

پاسخ دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه: دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران:
    
از نظر دانش تغذیه همه افراد سالم می‌توانند میوه، سبزی و صیفی‌های تازه و سالم را در هر وعده و زمانی مصرف کنند، اما برخی افراد بدون استناد به هیچ پژوهش و مطالعه‌ای می‌گویند میوه و سبزی را با غذا نخورید و با گسترش این باورهای نادرست باعث نگرانی دیگران می‌شوند.

در حالی که داشتن این عادت غذایی نه‌تنها بد نیست بلکه خیلی هم مفید است و از بروز مشکل‌های گوارشی پیشگیری می‌کند.

اما افرادی که از زخم‌معده، التهاب روده، خونریزی‌های دستگاه گوارش و... رنج می‌برند باید از رژیم‌های غذایی کم‌فیبر استفاده کنند و خوراکی‌هایی که فیبر زیادی وارد دستگاه گوارش می‌کنند را محدود و کنترل‌شده مورد استفاده قرار بدهند زیرا مصرف زیاد انواع میوه، سبزی، صیفی و حتی نان‌های سبوس‌دار می‌تواند بیماران گوارشی را با مشکل مواجه کند.

هفته نامه سلامت/548

--------------------------
نقد:
طب سنتی عقیده دارد مصرف میوه به همراه غذا باعث ایجاد اخلاط فاسد شده و منجر به تباه شدن معده می‌شود و تنها، خوردن دو میوه‌ی انار و زیتون را به همراه غذا مجاز می‌داند. حتی شیر را یک نوع غذا محسوب می‌کند که نباید به همراه میوه مصرف شود، مثلاً مخلوط شیر موز را کثیرالهضم می‌داند.

سبززدایی و رنگ‌آمیزی مرکبات در ایران و جهان

ویتامین سلامت

وقتی صحبت از سرماخوردگی به میان می‌آید، یکی از خوراکی‌هایی که بیش از همه توصیه می‌شود، آب‌پرتقال است؛ آن‌هم به دلیل ویتامینC فراوانی که دارد. این ویتامین قادر است طول دوره سرماخوردگی را کوتاه کند. در «پوستر سلامت» این هفته 11 خوراکی‌ سرشار از ویتامین C که در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، به‌ویژه برخی بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا سلاح مناسبی هستند، به شما معرفی کرده‌ایم.

ادامه مطلب...

پرسش: آیا ترکیب‌های شوینده ‏ای که برای شستشوی سبزی‏ها مورد استفاده قرار می‏ گیرند باید حتماً برای میوه ‏ها به‌خصوص آنهایی که پوست گرفته نمی‏ شوند هم استفاده شوند؟

پاسخ: دکتر احمد عامری دکترای مهندسی بهداشت محیط استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

نه،‌ در صورتی که میوه‌ها به‌خوبی شسته شوند نیازی به استفاده از مواد گندزدا ندارند. هر چند که شستن آنها با مواد گندزا هم منعی ندارد.

البته اگر پوست میوه‌ها قبل از مصرف گرفته شود اصلا نیازی به انجام این کار نیست.

برای انگل‌زدایی میوه‌ها هم توصیه می‌شود از چند قطره مایع ظرفشویی استفاده شود تا سطح میوه یا لابه‌لای میوه‌ای مانند انگور را به خوبی از آلودگی‏ها، میکروب‌ها، تخم انگل‌ها و سموم پاک کنید، پس از این کار میوه باید به خوبی آبکشی شود.

هفته نامه سلامت/538

پرسش: آیا روغن هسته انگور واقعا از هسته‏ های انگور تولید می‌شود؟
چه انگورهایی در تهیه این روغن مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ سبز یا قرمز؟
آیا برای بهره بردن از خواص این روغن می‏توان هنگام خوردن انگورهای هست ه‏دار، هسته‏ شان را نیز جوید؟

پاسخ دکتر سیدضیاء‌الدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:

اگر روغنی که به‌عنوان روغن هسته انگور به فروش می‌رسد واقعا از هسته انگور تهیه شده باشد روغن باارزشی خواهد بود و مصرف به اندازه آن که در چارچوب جیره غذایی تعیین شده، کنار روغن‌های مفید دیگری مانند روغن‌ زیتون، کانولا، روغن کنجد و... مفید و بی‌ضرر خواهد بود.

این روغن از انگورهای هسته‌دار گرفته می‌شود و تفاوتی نمی‌کند که انگور قرمز باشد یا سبز.

هسته انگور دارای ترکیب‌های مفیدی است که خوردن آنها برای بدن لازم است. حتی مویز یا کشمش‌هایی که هسته دارند را می‌توان به راحتی و با هسته‌شان خورد. پوسته‌ هسته فیبری دارد که می‌تواند برای رفع یبوست کارساز باشد. مغز دانه انگور هم از ترکیب‌های روغنی که جزو اسیدهای چرب ضروری برای بدن است تشکیل شده، بنابراین توصیه می‌شود دانه انگورها را خارج نکنید و آنها را همراه با انگور بجوید و بخورید.

انگور میوه پرخاصیتی است اما تفاوتی که با سایر میوه‌ها دارد این است که مقدار ساکاروز یا قند آن بالاست، اما مصرف انگور به‌خصوص انگورهای رنگی (قرمز یا سیاه) در حد یک واحد میوه تقریبا 100گرم مشکلی ندارد. ترکیب‌های موجود در انگورهای رنگی می‌توانند برای خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد خون بسیار مفید باشند. در واقع، رنگ انگورهای سیاه به‌دلیل وجود ماده‌ای به نام آنتو‌سیانین است. این ماده برای پیشگیری از سرطانی شدن سلول‌ها که تحت‌تاثیر رادیکال‌های آزاد قرار گرفته‌اند، مفید است.

هفته نامه سلامت/538

پرسش: برخی از گلابی‏ ها طعم الکلی دارند. علت این موضوع چیست؟

پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:

اگر گلابی بلافاصله پس از چیدن در انبار خنک و سرد قرار داده نشود دچار مشکل می‌شود زیرا تنفس میوه خیلی بالاست و گرمای محیط باعث می‌شود آنزیم‌هایی که در میوه وجود دارند بعضی از مواد موجود در آن را حل کنند. از طرفی، تنفس میوه کامل نیست و ممکن است تخمیری هم در آن انجام شود.
همه اینها باعث می‌شود طعم میوه تغییر کند. به‌خصوص اینکه میوه‌هایی مثل گلابی نرم هستند و در حمل و نقل آنها هم معمولا دقت نمی‌شود. در نتیجه به راحتی ضربه می‌بینند و در اثر ضربه دیدن آنزیمی به نام پلی‌فنول اکسیدان در آنها فعال می‌شود و میوه را نرم می‌کند. نرم شدن میوه هم باعث می‌شود ترکیب‌های فرار و معطر یا آروماتیکی در میوه به وجود بیاید. در نتیجه افراد فکر می‌کنند میوه مزه الکل می‌دهد. در حالی که واقعا چنین نیست و الکلی در میوه وجود ندارد و خوردن این قبیل گلابی‏ ها مشکلی در افراد ایجاد نمی‌کند.

هفته نامه سلامت/538

پرسش: شلیل سفید چه تفاوتی با شلیل معمولی و شبرنگ دارد؟ خوردن هریک از آنها برای چه کسانی با چه مشکلاتی مفیدتر است؟

پاسخ دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس:

از نظر خواص و ویتامین‌ها هیچ تفاوتی با هم ندارند و همه افراد به‌خصوص کودکان در حال رشد می‌توانند از آنها استفاده کنند، اما میوه‌های رنگی، حاوی ماده مفید و ضدسرطانی به نام «آنتو‏سیانین» هستند. از نظر طعم و مزه هم شلیل‌های سفید ترش‌ترند، بنابراین ممکن است افرادی که ذائقه ترشی دارند آنها را بیشتر بپسندند.

هفته نامه سلامت/538