پرسش: آیا مصرف بامیه (در گروه سبزی ها) باعث تنظیم قند خون می شود و برای افراد مبتلا به دیابت مفید است؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماری‌های عفونی و محقق طب سنتی:
بله، مصرف سبزی بامیه باعث کاهش قندخون می‌شود ولی چون مزاج سردی دارد، ممکن است در فرد مصرف‌کننده باعث استخوان‌درد و دل‌پیچه شود.
به همین دلیل توصیه می‌کنیم افرادی که مزاج سردی دارند حتما در خورش بامیه زردچوبه و فلفل سیاه بریزند یا اگر بامیه را به تنهایی می‌خورند کنار آن دارچین هم استفاده کنند.
پرسش: ویتامین D چه نقشی در بدن دارد و در چه غذاهایی موجود است؟
پاسخ دکتر فرزاد شیدفر، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
ویتامین D در تمام فعالیت‌های بدن از جمله استخوان‌سازی، مقاومت در برابر بیماری‌ها، تنظیم قندخون، دخالت در واکنش‌های التهابی و... نقش دارد.
کمبود ویتامین D در بدن می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت نوع 1 و 2 و ام‌اس باشد.
غذاهای دریایی و روغن کبد ماهی منبع خوب ویتامین D هستند اما هیچ کدام به تنهایی نمی‌توانند نیاز بدن را برآورده کنند.
بهترین راه برای تامین ویتامین D بدن، تابش مستقیم نور آفتاب به پوست به‌خصوص کف دست‌ها و صورت است.
اگر فردی نتواند از راه تابش آفتاب ویتامین D بدنش را تامین کند باید با تجویز پزشک از مکمل‌های ویتامین D استفاده کند.
اگر سطح ویتامین D سرم خون فردی زیر 5 نانوگرم برمیلی‌لیتر باشد، باید از مکمل‌های تزریقی ویتامین D استفاده کند ولی اگر سطح ویتامین بالای 5 نانوگرم بر میلی‌لیتر باشد باید قرص‌های مکمل ویتامین را بخورد.
پرسش:برخی افراد عادت دارند وقتی چای کیسه ای را برای تهیه یک فنجان چای استفاده می کنند، آن را نگه می‌دارند و چند ساعت بعد برای تهیه فنجان دیگر چای، مجدداً مورد استفاده قرار میدهند.
داشتن این عادت غذایی مضراتی برای مصرف‌کننده دارد؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماری‌های عفونی و محقق طب سنتی:
در کل، در طب سنتی مصرف چای کیسه‌ای به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود زیرا چای‌های کیسه‌ای، رنگ و مواد افزودنی بسیار زیادی دارند و برای سلامت خوب نیستند.
اگر فردی مجبور به استفاده از چای کیسه‌ای شود، بهتر است ابتدا کیسه چای را در آب جوش بگذارد و کمی آن را تکان بدهد تا رنگ اولیه آن خارج شود. سپس آب رنگ‌گرفته را دور بریزد و کیسه را دوباره در آب جوش تازه قرار بدهد و بگذارد چند دقیقه‌ای بماند تا دم بکشد و بعد آن را بنوشد.
البته چای طبیعی و خوب، چایی است که بلافاصله بعد از ریختن آب جوش رنگ ندهد بلکه باید حداقل 15-10 دقیقه بماند و دم بکشد تا رنگ بدهد. ضمن اینکه اگر بار دیگر روی چای مصرف‌شده آب جوش بریزید نباید رنگ داشته باشد.
ویتامین سلامت
وقتی صحبت از سرماخوردگی به میان می‌آید، یکی از خوراکی‌هایی که بیش از همه توصیه می‌شود، آب‌پرتقال است؛ آن‌هم به دلیل ویتامینC فراوانی که دارد. این ویتامین قادر است طول دوره سرماخوردگی را کوتاه کند. در «پوستر سلامت» این هفته 11 خوراکی سرشار از ویتامین C که در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها، به‌ویژه برخی بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا سلاح مناسبی هستند، به شما معرفی کرده‌ایم.
آنچه درباره سکته مغزی نمی‌دانستید.
بین عوامل تغذیه‌ای و غیرتغذیه‌ای مختلف، برخی از آنها در ابتلا به سکته مغزی نقش بیشتری دارند که معمولا ما آنها را یا نادیده می‌گیریم یا اصلا نمی‌شناسیم. از این رو، در ادامه به معرفی برخی از عوامل تاثیرگذار در بروز سکته مغزی می‌پردازیم.
1. قرص‌های ضدبارداری: استفاده از قرص‌های ضدبارداری که حاوی حجم بالایی از هورمون‌ها هستند، می‌تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا، دیابت نوع 2 و کلسترول بالا را افزایش بدهد. از آنجایی که تمام این عوامل می‌توانند بر سختی عروق تاثیر بگذارند، می‌توانند خطر ابتلا به سکته مغزی را هم به‌وجود بیاورند. خانم‌های سیگاری که اصرار دارند قرص‌های ضدبارداری مصرف کنند، 2 برابر بیشتر از سایر خانم‌ها در معرض ابتلا به سکته مغزی قرار خواهند داشت. از این رو، توصیه می‌شود خانم‌ها به‌صورت دوره‌ای، روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهند.
پس از خواندن بسوزان!
متابولیسم یا سوختوساز بدن در واقع همان انرژی مصرفی است که بالا و پایین بودن آن به عوامل بسیاری از جمله سن بستگی دارد به‌طوری که در سنین بالای 40 سال با هر دهه افزایش سن، 5 درصد از سوختوساز بدن کاسته می‌شود.
جنسیت نیز بر این موضوع تاثیرگذار است، یعنی مردان متابولیسم بالاتری در مقایسه با زنان دارند. علاوه بر اینها، حتما دیده‌اید که عده‌ای سوخت‌وسازشان بیشتر است حتی در یک جنس، این موضوع به ترکیب بدنی وابسته است یعنی هر چه بافت چربی فردی بیشتر باشد متابولیسم پایین‌تر است و هر چه بافت عضلانی بیشتر باشد این سوختوساز افزایش پیدا می‌کند.
در هوای گرم نیز 20-5 درصد میزان متابولیسم بدن بیشتر از زمانی می‌شود که بدن در هوای معتدل قرار می‌گیرد. جالب‌تر اینکه، اندازه بدن نیز بر این موضوع تاثیرگذار است یعنی افراد با اندازه بدن بزرگ‌تر متابولیک بالاتری دارند و سوخت‌وسازافراد قدبلند و لاغر از افراد قد کوتاه و پهن بیشتر است. علاوه بر تمامی موارد یاد شده، داشتن برخی عادت‌های روزمره و گنجاندن برخی خوراکیها در برنامه غذایی هم باعث افزایش سوختوساز بدن می‌شود که در «پوستر سلامت» این هفته به آنها اشاره خواهیم کرد.
دکتر زهرا عبداللهی
متخصص تغذیه، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت
براساس آخرین تعریف قابل‌قبول مجامع بین‌المللی، امنیت غذایی به معنای دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی همه افراد، در تمام اوقات، به غذای کافی، ایمن و مغذی برای داشتن یک زندگی سالم و فعال است. براساس این تعریف، تغذیه و امنیت غذایی طیف گسترده‌ای را شامل می‌شود که از سلول تا جامعه را دربرمی‌گیرد.
امروزه علاوه بر تاکید بر امنیت غذایی، توجه به تامین آن به معنی دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی همه افراد، در تمام اوقات، به غذای کافی، ایمن و مغذی همراه با جذب و بهره‌مندی موثر سلولی هم حائزاهمیت است. در حقیقت، امنیت تغذیه‌ای زمانی برقرار می‌شود که علاوه بر امنیت غذایی، جذب سلولی و بهره‌مندی سلول از مواد مغذی با تامین سلامت، بهبود مراقبت‌های مادر و کودک و ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه‌ای جامعه هم میسر شود. ادامه مطلب...
پرسش: آیا با ریختن سبزی‌ها داخل سرکه و تهیه ترشی خواص آنها از بین می‌رود؟ آیا چاقو زدن به سبزی یا خرد کردن آن باعث از بین رفتن ویتامین C سبزی می‌شود؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
وقتی مواد غذایی تازه را از حالت تازگی خارج و با آنها ترشی درست می‌کنیم ویتامین‌های آنها تا حد زیادی از بین می‌روند اما املاح معدنی و فیبر آنها باقی می‌مانند.
البته نوع سرکه‌ای که برای تهیه ترشی به کار می‌رود در افزایش یا کاهش ارزش تغذیه‌ای ترشی بسیار مهم است. استفاده از سرکه برای نگهداری طولانی‌مدت سبزی‌هایی که عمر کوتاهی دارند و زود فاسد می‌شوند مشکلی ندارد و این کار در گذشته که یخچال و فریزر در دسترس نبوده انجام می‌شده است.
درگذشته مردم سرکه را از باقیمانده میوه‌ها به‌خصوص انگور، سیب و خرما تهیه می‌کردند البته می‌توان از هر میوه‌ای که قابلیت تخمیر داشته باشد سرکه تهیه کرد، اما امروزه بیشتر سرکه‌ها به صورت سنتتیک یا مصنوعی و از منابع سلولزی تهیه می‌شوند.
مصرف میزان مشخصی از سرکه‌های خانگی سیب و انگور نه‌تنها برای بدن مضر نیست بلکه برای افزایش اشتها و تامین بعضی منابع معدنی بدن مفید است اما سرکه‌های صنعتی اسیدیته تندی دارند و خواص سرکه طبیعی را هم ندارند.
سبزی‌ها دارای بافت زنده هستند اما به محض اینکه بریده می‌شوند ویتامین‌های مفیدی که داخل سلول‌ها حفاظت می‌شوند از جمله ویتامین C آن در معرض هوا و اکسیژن قرار می‌گیرند و از بین می‌روند و فقط فیبر و برخی مواد معدنی درون سبزی‌های خردشده باقی می‌مانند.
متاسفانه برخی افراد ابتدا سبزی را پاک و سپس خرد می‌کنند و بعد آنها را می‌شویند. این کار بسیار اشتباه است زیرا آب سبزی با شستشو از آن خارج می‌شود و عملا بسیاری از مواد مفید آن از بین می‌رود، بنابراین توصیه می‌کنیم سبزی‌ها را اول پاک کنید، بشویید و بعد خرد کرده و بلافاصله مصرف کنید.
پرسش: هنگام غذا خوردن خیلی آب میخورم. آیا این عادت مشکلی برایم ایجاد می‌کند؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
بسیاری از افراد غذا را خوب نمی‌جوند. وقتی عمل جویدن به خوبی انجام نشود، غذا با بزاق دهان ترکیب نمی‌شود و بلع آن را سخت می‌کند. در نتیجه برای قورت دادن راحت‌تر غذا آب زیادی می‌نوشند.
بد نیست بدانید هضم اولیه غذا به شرط اینکه خوب جویده و با بزاق آغشته شود، از دهان شروع می‌شود. طبیعتا افرادی که این کار را به خوبی انجام نمی‌دهند یا حین صرف غذا آب می‌نوشند، عمل هضم غذا در بدنشان آنطور که باید انجام نمی‌شود و مواد مغذی غذاها به بدنشان نمی‌رسد.
به همین دلیل هم بیشتر این افراد لاغر هستند و وزن مناسبی ندارند. توصیه بر این است که نیم ساعت قبل از غذا و 2-1 ساعت پس از صرف غذا آب یا نوشیدنی‌های دیگر را مصرف نکنید زیرا با این کار علاوه بر سوءجذب، احتمالا دچار یکی از عوارض نفخ، برگشت غذا از معده به مری، سنگینی پس از غذاخوردن، دل‌پیچه، اسهال و...خواهید شد.
اگر هم فردی تشنه باشد و آب بخورد باید غذا خوردنش را به نیم ساعت بعد موکول کند.
پرسش: متخصصان هنگام ابتلا به برخی بیماری‌های گوارشی توصیه می‌کنند غذای آسان هضم بخورید. این گروه شامل چه مواد غذایی‌ای می‌شود و مواد غذایی دیرهضم کدامند؟
پاسخ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران:
بیماری‌های گوارشی متنوع هستند. اشاره نکرده‌اید که منظورتان چه بیماری گوارشی است زیرا توصیه‌های تغذیه‌ای متناسب با انواع بیماری‌ها با یکدیگر تفاوت دارند. مثلا برای پیشگیری از بروز سرطان روده که سومین سرطان شایع در ایران است، توصیه می‌کنیم رژیم غذایی پرفیبر باشد و میوه‌ها و سبزی‌ها را بیشتر مصرف کنید اما به افرادی که زخم‌معده یا روده دارند توصیه می‌کنیم رژیم‌های کم‌فیبر استفاده کنند.
به طورکلی، غذاهای دیرهضم غذاهایی هستند که مدت زمان بیشتری در معده می‌مانند و عمل هضمشان طولانی است.
غذاهای خام و نپخته یا غذاهای چرب و سرخ شده معمولا هضم سختی دارند و دیرهضم هستند اما غذاهایی که پخته می‌شوند هضم راحت‌تری دارند. مثلا هضم گوشتی که سرخ می‌شود و رنگ قهوه‌ای پیدا می‌کند سخت‌تر از گوشتی است که فقط در آب پخته شده است.
همچنین هضم ماکارونی دم‌شده به‌دلیل افزایش نمایه گلایسمی و سرعت جذب گلوکز، بسیار راحت‌تر از ماکارونی‌ای است که فقط در آب پخته شده است و عمل دم کردن روی آن انجام نمی‌شود چون هرچه فرایند پختن طولانی‌تر باشد هضم غذا راحت‌تر انجام می‌شود.
از جمله مواد غذایی دیرهضم می‌توان به کربوهیدراتهای پیچیده که قندشان به تدریج در خون آزاد می‌شود مانند انواع حبوبات و غلات کامل اشاره کرد.
غذاهای زودهضم هم غذاهایی هستند که قند خون را سریع بالا میبرند و با سرعت بیشتری از معده تخلیه می‌شوند.
