نگاه روان‌پزشک
دکتر محمدرضا خدایی/ روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
شخصیت انسان مهم‌ترین ویژگی یک فرد است و معمولا به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ یکی سرشت و ذات انسان است و دیگری منش فرد. ذات و سرشت انسان بیشتر نشات گرفته از وراثت و عوامل ژنتیکی است ولی منش انسان به محیطی که در آن بزرگ شده و همین‌طور مسائل اجتماعی و فرهنگی برمی‌گردد. محیط روی تربیت فرد بسیار اثرگذار است. در کودکی پایه شخصیت و تربیت فرد گذاشته می‌شود. به همین دلیل باید والدین با رفتارهای مناسب و تعالیم خوب آینده کودکشان را تضمین کنند اما کودکانی هستند که در محیط‌های سخت و تحت فشارهای زیاد رشد میکنند. برخی از کودکانی که دائم تحت سلطه والدین قرار می‌گیرند یا از تنبیه‌های شدید رنج می‌برند، نمی‌توانند افراد سالمی از نظر روانی باشند و کم‌کم ممکن است به افرادی منزوی و خجالتی یا حتی پرخاشگر تبدیل شوند اما در این میان افرادی هم هستند که نقاط ضعفشان را به نقاط مثبت تبدیل و راه خود را پیدا کرده‌اند. این افراد خود را با شرایط وفق می‌دهند و اجازه نمی‌دهند ناملایمات زندگی آنها را از پای دربیاورد و اگرچه خاطرات دوران سخت کودکی در ذهنشان باقی می‌ماند، سعی میکنند آنها را در گوشه‌ای از ذهنشان نگه دارند و در واقع بایگانی کنند. اینگونه کودکان معمولا آدم‌های پخته‌تر و باتجربه‌تری هستند و می‌دانند که چگونه زندگی‌شان را مدیریت کنند و با امید زندگی میکنند. با این همه به والدینی که با کودکانشان رفتارهای ناملایمی دارند و آنها را به شدت تنبیه میکنند، توصیه می‌کنم که از این رفتار دست بردارند چراکه با این رفتار ممکن است آینده فرزندشان را تباه کنند.
توصیه‌ها و هشدارهای دکتر حسین سعیدی متخصص اطفال و فلوشیپ اورژانس
پرنیان پناهی
یکی از مفرح‌ترین سرگرمی‌ها در روزهای گرم سال برای کودکان شنا کردن است. بسیاری از خانواده‌ها هم طوری برنامه‌ریزی میکنند که کودک چند ساعتی از هفته بتواند به این تفریح سالم بپردازد. شنا تفریح فوقالعاده سالمی است ولی فراموش نکنیم مراقبت از کودکان هنگام شنا ضروری است و نباید یک لحظه چشم از آنها برداشت. در غیر این صورت همین تفریح سالم می‌تواند به فاجعه ختم شود. غرق شدن کودکان چند ثانیه‌ای بیشتر طول نمی‌کشد چون مانند افراد بزرگسال دست و پا نمی‌زنند و متاسفانه بزرگسالان وقتی متوجه غرق‌شدن کودک می‌شوند که پیکر بی‌حرکت او روی آب غوطه‌ور می‌ماند. با دکتر حسین سعیدی، متخصص اطفال، فلوشیپ اورژانس و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، درباره این حادثه تلخ و راه‌های جلوگیری از بروز آن گفت‌وگو کرده‌ایم.
گرمازدگی هم مانند غرق شدن از مشکلات تابستانی است. البته گرمازدگی فقط به کودکان اختصاص ندارد و هرکس که به مدت طولانی در مواجهه مستقیم نور آفتاب تابستان قرار گیرد، گرمازده خواهد شد. کودکان خردسال، سالمندان ناتوان، مبتلایان به بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی و افرادی که داروهای خاص مصرف میکنند، بیشتر از بقیه مردم در معرض گرمازدگی قرار دارند. این اتفاق وقتی می‌افتد که آب بدن به میزان زیادی کاهش یابد و دمای مرکزی آن بالا برود. از دست رفتن مایعات بدن باعث انقباض‌های عضلانی در هر نقطه‌ای از بدن مانند پاها، شکم و...، خستگی مفرط، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، ضعف، گیجی، برافروختگی پوست، تنفس تند و سطحی و رفتار غیرمعمول و تهاجمی می‌شود. وقتی این نشانه‌ها را در کودک یا حتی فرد بزرگسال مشاهده کردید، خیلی زود دست به کار شوید. کودک را از محیط گرم به محیط خنک‌تر انتقال دهید. لباس‌های تنگ را خارج کنید. او را مقابل کولر یا پنکه قرار دهید. سعی کنید باد کولر یا پنکه مستقیم به او برخورد نکند. جرعه جرعه آب خنک به او بنوشانید. می‌توانید پاهای کودک را در آب سرد قرار دهید. این کار باعث می‌شود دمای مرکزی بدن زودتر کاهش یابد. در مواردی که گرمازدکی شدید است، تکه‌هایی از یخ را داخل پلاستیک بگذارید و دور آن دستمالی بپیچید و زیربغل کودک و پشت گردنش قرار دهید. برای اینکه این اتفاق نیفتد، باید در روزهای گرم مایعات بیشتری به کودک بدهید. به او اجازه ندهید در ساعت‌های گرم روز در فضای گرم قرار گیرد. لباس‌های نازک و خنک به او بپوشانید تا هوا به راحتی به آن داخل و از آن خارج شود. به کودک یاد بدهید همیشه با کلاه از خانه خارج شود. کرم ضدآفتاب با SPF15 یا بیشتر روی پوستش بزنید چون پوست آفتاب‌سوخته توانایی کمتری برای حفظ آب دارد. علاوه بر اینها، ورزش تابستانی که برای او انتخاب می‌کنید، نباید خیلی سخت و پرتحرک باشد و هنگام بیرون بردنش، سعی کنید از سایه عبور کنید.
---------------------------------------
رایج‌ترین علایم و انواع عفونت در دوران سالمندی
دکتر حمید عمادی
متخصص بیماری‌های عفونی
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
نشانه‌های بیماری‌های عفونی در سالمندان تا حدودی با نشانه‌های بیماری‌های عفونی در سایر گروه‌های سنی متفاوت است؛ یعنی یک بیماری عفونی مشترک ممکن است بین افراد جوان و سالمند به 2 شکل کاملا متفاوت بروز کند و این مساله می‌تواند باعث سردرگمی پزشکان شود. مثلا وقتی یک جوان دچار عفونت ادراری می‌شود، معمولا با علایمی مانند تکرر و سوزش ادرار مواجه می‌شویم ولی در سالمندان ممکن است چنین علایمی وجود نداشته باشد. مثلا سالمندی که دچار عفونت ادراری است، گاهی ناگهانی و بدون هیچ علامت بارزی در دستگاه ادراری، افت سطح هوشیاری پیدا می‌کند، علامتی که هیچ ارتباطی با عفونت ادراری ندارد. به همین دلیل در سالمندان پیدا کردن عامل عفونت کمی دشوار است و امروزه رشته‌ای از پزشکی را به طب سالمندان اختصاص داده‌اند. متخصصان طب سالمندی بهتر می‌توانند به بررسی بیماری‌های سالمندان بپردازند. در «سالمندان» این هفته با برخی از مقتضیات رایج‌ترین عفونت‌های دوران سالمندی آشنا خواهید شد.
4 ماه پس از شیوع اپیدمی سرخک در کالیفرنیا، فرماندار این ایالات، جری براون، لایحه‌ای را امضا کرد که به موجب آن تمام کودکان مدارس دولتی به‌صورت اجباری از سال 2016 واکسیناسیون عمومی خواهند شد. براون بدون در نظر گرفتن عقاید شخصی و مذهبی مردم، واکسینه شدن تمام کودکان را اجباری کرده است.
این حکم، جیم کری، بازیگر مشهور را بسیار ناراحت کرده، تا جایی که براون را یک «فاشیست شرکتی» نامید. به عقیده کری، این طرح باید متوقف شود. جالب اینجاست که همسر سابق جیم کری یعنی جنی مک کارتی نیز در جنبش‌های ضدواکسن فعال است و عقیده دارد که واکسیناسیون باعث ابتلای پسرش به اوتیسم شده است. با توجه به اینکه این یک قانون اجباری است، فقط تعداد کمی از دانش‌آموزان تحت شرایط خاص اجازه معاف شدن از آن را دارند. البته لس‌آنجلس تایمز نوشته که قانون جدید به برخی از دانش‌آموزان اجازه می‌دهد که فقط با صلاحدید و دستور پزشک از واکسیناسیون معاف شوند. به‌دلیل نگرانی‌هایی که در مورد ایمن بودن برخی واکسن‌ها وجود دارد، بسیاری از والدین با اصرار پزشکان را وادار به صدور برگه معافیت برای کودکانشان میکنند. به‌دلیل مقررات سخت و اجباری این قانون، بسیاری از والدین به این حرکت اعتراض کرده‌اند، با این استدلال که این حکم، آزادی و حق انتخاب و تصمیم‌گیری در مورد سلامت فرزندانشان را از آنها گرفته است.
براون هم در بیانیه‌ای گفته: «واکسن‌ها به‌طور کلی کودکان را در برابر بیماری‌های متعدد عفونی محافظت میکنند. در حالی که تقریبا تمام درمان‌های پزشکی خطر جانبی دارند، حقیقت این است که ایمن‌سازی جامعه را محافظت می‌کند و به نفع همه است.»
جیم کری در توئیتر خود توضیح می‌دهد که با واکسن مخالف نیست، بلکه محتویات داخل واکسن‌هاست که او را نگران می‌کند، به‌خصوص نوروتوکسین‌ها. وی در توئیتر خود بیان کرده که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) محتویات جیوه و ماده تیومرسال را از واکسن جدا نکرده است. تیومرسال یک محلول شیمیایی آلی ضدعفونی موضعی و حاوی جیوه است.
کری این مرکز را متهم به فساد کرد چراکه پذیرفتن این مساله که آنها در مورد ترکیب تیومرسال- جیوه اشتباه می‌کرده‌اند، برایشان بسیار گران تمام خواهدشد. کری در یکی از نوشته‌های خود عاجزانه درخواست کرده: «واکسن‌ها را سم‌زدایی کنید. تاریخ سرانجام ثابت خواهد کرد که درخواست من منطقی و واقع‌بینانه است.»
بررسی‌های جدید نشان می‌دهند که مصرف نوشابه‌های قندی سالانه باعث مرگ حدود 184 هزار نفر در سراسر جهان می‌شود.
برای رسیدن به این نتیجه، محققان اطلاعات مربوط به مطالعات متعدد درباره رژیم‌های غذایی در سراسر جهان و نیز مطالعات گسترده آینده‌نگر درباره تاثیر نوشابه‌های قندی بر شاخص توده بدنی، دیابت نوع 2 و تاثیر شاخص توده بدنی بر بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت و انواع سرطان‌ها را در یک مجموعه گرد آورده و بررسی کردند. آنها از اطلاعات استخراج‌شده مربوط به مصرف نوشابه‌های قندی در 62 بررسی ملی رژیم غذایی شامل 600 هزار نفر از 51 کشور دنیا در بین سال‌های 2010-1980 استفاده کردند.
معیار محققان برای اثبات علت دقیق مرگ، «بار جهانی بیماری‌ها، جراحات و عوامل خطر» منتشر شده در سال 2010 است، تحلیلی بین‌المللی که هر سال به روز می‌شود.
داده‌های جهانی حاکی از آن است که مصرف نوشابه‌های قندی سالانه باعث 133 هزار مورد مرگ بر اثر ابتلا به دیابت، 5 هزار مورد مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی-عروقی و 6450 مورد مرگ بر اثر سرطان می‌شود.
البته مرگ‌هایی که با نوشابه‌های قندی در ارتباط هستند، از نظر میزان و درصد در همه کشورها یکسان نیستند، از کمتر از یک درصد در بین افراد بالاتر از 65 سال در ژاپن تا 30 درصد در افراد زیر 45 سال در مکزیک در ایالات متحده سالانه حدود 25 هزار مورد مرگ بر اثر مصرف نوشابه‌های قندی گزارش شده است.
دکتر داریوش مظفریان، سرپرست گروه تحقیق از دانشکده علوم تغذیه‌ای و سیاست‌گذاری تاف، می‌گوید: «نیازی به نوشیدن این نوع نوشابه‌ها نیست. آنها سالانه باعث وقوع ده‌ها هزار مرگ در سراسر جهان می‌شوند و ما باید این نوشابه‌ها را از منابع غذایی خود حذف کنیم.»
سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرده که برخورد قاطعی با شرکت‌های دارویی که قطره‌های گوش تاییدنشده وارد بازار میکنند، خواهد داشت. روی بسته این فراورده‌ها، مواردی مانند ضدالتهاب، ضدعفونت و ضددرد گوش ذکر شده است. قطره‌های گوشی نسخه‌ای تاییدنشده حاوی مواد موثری مانند بنزوکائین و هیدروکورتیزون هستند و کیفیت، ایمنی و اثربخشی آنها از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا بررسی نشده است. مشکل اینجاست که در برگه اطلاعات دارویی مربوط به این ترکیب‌ها، تایید نشدن آنها از سوی سازمان غذا و دارو نوشته نشده و ممکن است پزشکان و کادر درمانی از چنین موضوعی بی‌اطلاع باشند. اخیرا گزارش‌هایی مبنی بر بروز عوارض به‌دنبال مصرف قطره‌های گوشی داده شده است.
اوضاع هپاتیت در ایران و جهان؛ در آستانه روز جهانی این بیماری
پرنیان پناهی
روز 28 جولای، مصادف با
6 مرداد ماه، روز جهانی هپاتیت نام‌گذاری شده. هدف از این نام‌گذاری، مبارزه با این بیماری و پیشگیری از آن است. اتفاقا این مبارزه در کشور ما و کشورهای توسعه‌یافته مفید بوده و نتایج خوبی داشته است. گرچه آمار دقیقی درباره وضعیت هپاتیت و شاخص‌های آن در کشور وجود ندارد اما ایران توانسته در 2 دهه اخیر با طرح واکسیناسیون جمعیت در معرض خطر و آموزش به مردم، شیوع 7درصدی بیماری هپاتیت B در جمعیت کشور را به 2درصد و بروز هپاتیت C را به 5/0درصد برساند و از کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، عراق و... پیشی بگیرد اما هنوز هم تا رسیدن به آمار ایده‌آل راه در پیش داریم.
ویروس‌ها، داروها، مصرف الکل، سموم و فعال شدن سیستم ایمنی علیه سلول‌های کبدی باعث بروز بیماری‌ای به نام «هپاتیت» یا «التهاب کبد» می‌شود. دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی با بیان این مطلب ادامه داد: «کبد بزرگ‌ترین غده و عضوی حیاتی در بدن انسان است که وظیفه دفع سموم، ساخت پروتئین‌هایی مانند آلبومین، تنظیم قند خون بدن، سوخت و ساز چربی و ساخت بعضی از هورمون‌ها را برعهده دارد. اگر عملکرد این عضو دچار اختلال شود، بسیاری از تنظیمات بدن به هم می‌خورد و در صورتی که خیلی زود جلوی پیشرفت بیماری گرفته نشود، شاید نتوان کار زیادی برای بیمار انجام داد.»
 |
چرا زوج‌های جوان از بچه‌دار شدن می ترسند؟
دکتر رزگار قادرپور مشاور ازدواج و خانواده این روزها در مراکز مشاوره شاهد مراجعه زوج‌هایی هستیم که یکی از آنها حاضر به بچه‌دار شدن نیست. جالب اینکه قبلا این خواسته بیشتر از طرف آقایان مطرح می‌شد اما امروزه خانم‌هایی نیز هستند که تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند. حتی برخی شرط ازدواجشان را فرزنددار نشدن قرار می‌دهند. خیلی‌ها معتقدند شرایط زندگی کنونی پیچید‌ه و سخت‌تر شده است اما به نظر من، به‌‌عنوان متخصص در حوزه مشاوره ازدواج و خانواده، اینگونه نیست؛ زندگی سخت‌تر نشده چون امروزه امکانات و رفاه بیشتر است اما پیچیده‌تر شده، به این معنا که زندگی خانوادگی از حالت سنتی و ساده خود فاصله گرفته و پیش به سوی مدرنیته و پیچیدگی‌های ناشی از آن در حرکت است بنابراین لزوما برای استحکام و رضایتمندی در زندگی مشترک، باید مهارت‌هایی داشته باشیم و آنها را به کار بگیریم.
پدیده به تعویق انداختن فرزندآوری و همچنین نداشتن تمایل به داشتن فرزند، به تازگی در جامعه ما شیوع پیدا کرده و احتمال اینکه آسیب جدی به بدنه خانواده و سیستم جامعه وارد کند، وجود دارد. در ادامه به بررسی علل و همچنین توصیه‌های برخورد صحیح با این پدیده می‌پردازم.
پرسش: تیروئید من کم‌کار است. آیا روزه گرفتن برایم اشکالی ایجاد نمی‌کند؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
افرادی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند، منعی برای روزه گرفتن ندارند. این افراد بهتر است از خوردن برخی مواد‌غذایی مانند شلغم، انواع کلم، بادام‌زمینی، سویا و... بپرهیزند. البته اگر شلغم و کلم در آب‌جوش خوب پخته شوند، مصرف آنها منعی نخواهد داشت زیرا در اثر پخته شدن دیگر اثر نامطلوبی روی هورمون‌های مترشحه از تیروئید نمی‌گذارند.
