الگوی بیماری اچ‌آی‌وی/ایدز در سال‌های اخیر تغییرات خاصی پیدا کرده که قابل‌توجه است. حدود 29 هزار بیمار مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی در ایران ثبت شده اما این تعداد فقط مواردی هستند که شناسایی شده‌اند و رقم بسیار بالاتر از اینهاست. اپیدمیولوژیست‌ها و متخصصان آمار حیاتی با فرمول‌هایی که دارند تخمین می‌زنند حدود 100 هزار نفر در ایران به اچ‌آی‌وی مبتلا هستند. درمان بیماران نسبت به 2 دهه گذشته پیشرفت کرده و بسیاری از کشورها مثل استرالیا توانسته‌اند بیماری را کاملا مهار کنند ولی در کشور ما همچنان شاهد ورود مبتلایان جدید به جمع افراد آلوده به ویروس اچ‌آی‌وی هستیم که کار را برای سیستم بهداشتی بسیار دشوار کرده است.
70 هزار نفری که ناشناخته هستند، دارو دریافت نمی‌کنند و افرادی که از بیماری خود اطلاع ندارند، خطر بالقوه برای دیگران محسوب می‌شوند چون این افراد در تماس‌های جنسی از کاندوم استفاده نمی‌کنند و با چند بار مقاربت جنسی ویروس را به دیگران انتقال می‌دهند.
ثابت شده هر چه افراد مبتلا به ویروس زودتر شناسایی شوند کنترل اپیدمی ایدز آسان‌تر خواهد شد.
ادامه مطلب...
افراد مشکوک به ایدز کسانی هستند که یکی از این شرایط را داشته باشند:
- افرادی که سابقه تزریق مواد مخدر را داشته‌اند، حتی به‌عنوان سرخوشی، نه اعتیاد؛
- افرادی که پایشان به زندان باز شده باشد؛
- افرادی که سابقه تزریق خون داشته‌اند؛ مثلا در اثر تصادف یا عمل جراحی خون به شما تزریق شده یا به‌دلیل ابتلا به بیماری تالاسمی، سرطان، کم‌خونی و... تزریقات مکرر خون داشته‌اند؛
- افرادی که همودیالیز می‌شوند؛
وقتی مطلع می‌شویم یکی از دوستان یا اقواممان به فشار خون، دیابت یا تومور مغزی مبتلا شده چه احساسی پیدا می‌کنیم؟ نگرانش می‌شویم، به دیدنش می‌رویم، از او مراقبت می‌کنیم و... اما اگر مطلع شویم یکی از دوستان یا آشنایانمان به ایدز مبتلا شده یا حتی فقط در آزمایش‌ها اچ‌آی‌وی‌‌مثبت شده، چه می‌کنیم؟ وحشت می‌کنیم و از نزدیکی جایی که فکر می‌کنیم ممکن است او از آنجا رد شده باشد، عبور نمی‌کنیم، سیلی از افکار زشت و ناپسند درباره نحوه ابتلا به بیماری به ذهنمان خطور می‌کند و نه‌تنها بیمار را مورد محبت و دلسوزی قرار نمی‌دهیم بلکه با دوری از او و فاصله گرفتن از هر آن چیزی که به او مربوط است، فرد بیمار را می‌رنجانیم و طرد می‌کنیم... اما به راستی چرا؟ مگر ایدز مختص افراد بی‌بند و بار است؟ مگر ایدز مختص معتادان تزریقی است که خودخواسته، این سرنوشت را انتخاب کرده‌اند؟ پس سهم کودکان بی‌گناهی که با ایدز متولد می‌شوند در این میان چه می‌شود؟ سهم افراد هموفیلی و تالاسمی یا هر بیمار دیگری که با تزریق خون آلوده، به این بیماری دچار شده چه می‌شود؟ سهم زن یا شوهری که از بیماری همسرش مطلع نبوده و مبتلا شده؟ سهم فردی که پس از جراحی، دندان‌پزشکی، آندوسکوپی و کولونوسکوپی و.... مبتلا شده؟ سهم فردی که مورد تجاوز قرار گرفته؟ کسی که به دنبال پیوند اعضا از بافت‌های آلوده، خالکوبی یا تاتو، طب سوزنی و... مبتلا شده، چطور؟ می‌بینید؟ ایدز فقط بیماری یک قشر خاص معلوم‌الحال نیست؛ قشری که ناخودآگاه فکر می‌کنیم از ما و خانواده و اقوام ما دورند و اصلا به ما چه که چرا مبتلا شده‌اند و چه سرنوشتی در انتظارشان است.
بی‌اشتهایی بچه‌ها یا کم غذا خوردن آنها همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی مادران است. بسیاری از بچه‌ها بدغذا هستند و از همه انواع غذاها نمی‌خورند تا ریزمغذی‌های مورد نیاز بدنشان تامین شود. به همین دلیل همیشه مادران دنبال راهی هستند که بچه‌شان بیشتر غذا بخورد و وقتی راهی پیدا می‌کنند که اشتهای بچه بیشتر می‌شود کلی از نگرانی‌های آنها برطرف می‌شود. یکی از آن راه‌ها استفاده از داروهای اشتهاآور است که این روزها هم انواع شیمیایی و هم گیاهی و طبیعی آن در بازار وجود دارد. گاهی بیقراری مادر از بی‌اشتهایی بچه به اینجا ختم می‌شود که او را نزد پزشکان متعدد می‌برد وآنها نیز برایش شربت اشتها تجویز می‌کنند ولی ممکن است برخی مادران با توصیه اطرافیان خودسرانه داروهای افزایش اشتها برای کودک تهیه کنند، اما موضوع مهم این است که آیا واقعا استفاده از داروهای اشتهاآور می‌تواند معجزه کند؟در «سفره سالم» این هفته عملکرد داروهای اشتهاآور را بررسی می‌کنیم و اینکه مصرف این دارو برای چه بچه‌هایی لازم و برای چه بچه‌هایی خطرناک است؟ دکتر نوشین محمدحسینی به این پرسش پاسخ میدهد که بی‌اشتهایی کودک ناشی از چه مشکل‌هایی می‌تواند باشد؟
ادامه مطلب...
مهمترین معیار اشتها و تغذیه کودکان منحنی رشد است
کودکان بنابر غریزه طبیعی حفظ حیات، نیاز دارند غذا بخورند و این یک نیاز طبیعی است مگر آنکه کودک به دلایلی دچار بی‌اشتهایی شده‌باشد. نتایج مطالعه‌های متعدد نشان داده، مادران جوان بین بی‌اشتهایی و عدم نیاز به غذا در کودک تفاوت قائل نمی‌شوند و همین مساله باعث می‌شود مدام دنبال راه‌حلی برای افزایش اشتهای فرزند خود باشند. در سال اول، رشد کودک بسیار سریع اتفاق می‌افتد، به گونه‌ای که در پایان 3 سالگی وزن کودک به 3 برابر وزن هنگام تولدش می‌رسد و قدش هم بین 25 تا 30 سانتی‌متر رشد می‌کند، اما در سال دوم، رشد کودک به نصف این میزان می‌رسد و در سال سوم، رشد قدی و وزنی سرعت زیادی ندارد.
دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده و دکتر محمدرضا قاسمی متخصصان پوست و دکتر معصومه همت‌یار متخصص اطفال
بوسه و تبخال
چندی پیش خبری منتشر شد در مورد نوزادی که فرد غریبه‌ای او را در خیابان بوسیده بود و والدین بعد از مدتی متوجه بروز تبخال منتشر در فرزندشان شده بودند.
کار این نوزاد به بیمارستان کشید و مدتی بستری بود و احتمال می‌رفت که دچار ضایعات مغزی و کبدی شود.
بارها در «سلامت» به افراد بزرگسال توصیه کرده‌ایم که نوزادان را نبوسید. تنها نزدیکان نوزاد، آن هم با رعایت شرایط بهداشتی اجازه نوازش و بوسیدن نوزاد را دارند.
شما هم مراقب فرزندتان باشید و اگر فرد غریبه‌ای با پوست آلوده اقدام به کشیدن لپ یا نوازش و بوسیدن فرزندتان در خیابان کرد فورا او را از این کار باز دارید. گفت‌وگوی ما را با کارشناسان «سلامت» در مورد ویروس تبخال و راه‌های انتقال آن بخوانید.
چگونه از عود تبخال پیشگیری کنیم؟
گرچه گاهی عود تبخال هیچ دلیلی ندارد اما معمولا استرس‌های روانی، مواجهه با نور شدید آفتاب، تب، کارهای تهاجمی پوست مثل لیزر، نقص سیستم ایمنی، ضربه به لب و... باعث فعال شدن مجدد ویروس می‌شود. به افراد درگیر تبخال بخصوص اگر پدر و مادر هستند، توصیه می‌شود:
1) از کرم مرطوب‌کننده SPFدار برای لب استفاده کنید. این کار سد دفاعی پوست و مخاط را افزایش میدهد و جلوی تبخال را می‌گیرد. اگر نور آفتاب شدید است یا برای طولانی‌مدت مثلا لب دریا یا حین کوهنوردی با آفتاب در تماسید، می‌توانید روی لب از کرم زینک‌اکساید نیز استفاده کنید.
2) افراد آلوده به ویروس باید استرس خود را کنترل و اگر ضعف سیستم ایمنی دارند آن را درمان کنند.
3) اگر به‌طورمرتب دچار عود تبخال می‌شوید ممکن است برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین B یا آهن خونتان کم باشد. حتما آزمایش بدهید.
ویروس نوع 1 تبخال یا تبخالی که پوست و مخاط‌ها را درگیر می‌کند خیلی بیماری خطرناکی نیست ولی افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مثل نوزادان) ممکن است در پی آلوده شدن با این ویروس دچار شکل‌های منتشر بیماری تبخال شوند. ویروس تبخال بعد از ورود به بدن نوزادان می‌تواند درگیری مغزی و آنسفالیت ایجاد کند یا باعث درگیری منتشر شود و تمام احشا را تحت‌تاثیر قرار دهد.
این خطر البته در افراد سالم وجود ندارد. تبخال در کودکان با سوءتغذیه‌های شدید، کودکانی که نقص ایمنی سلولی دارند یا مبتلا به ضایعات پوستی از جمله اگزما یا درماتیت سبوره هستند، می‌تواند بسیار خطرناک و پرعارضه باشد. برای پیشگیری از آلوده شدن کودکان به این ویروس تنها راه این است که مادر یا اطرافیانی که می‌دانند مبتلا به تبخال هستند، تا زمانی که ضایعات بهبود پیدا نکرده، با نوزاد تماس برقرار نکنند.
مادری که دچار تبخال شده نباید فرزندش را ببوسد و هر بار قبل از شیردهی باید دستانش را بشوید و از ماسک استفاده کند. در صورتی که یک فرد غریبه مشکوک به تبخال فرزندتان را بوسید فورا ناحیه را بشویید. در اولین نوبت ابتلا به تبخال، در افراد بزرگسال گاهی علامتی بروز نمی‌کند اما در کودکان، عفونت اولیه، زبان را گرفتار می‌کند و با تب بالا همراه است.
به‌دلیل زخم‌های دهانی کودک بی‌قرار و بی‌اشتها می‌شود و دهانش بوی بدی میدهد. در کودکانی که مشکل ایمنی ندارند می‌توان از داروهای ضدویروس استفاده کرد و1 هفته تا 10 روز طول می‌کشد تا ضایعات رفع شود اما در صورتی که نوزادی با این مشکل مادرزادی متولد شود یا بعد از تولد دچار آن شود چون سیستم ایمنی نوزاد پایین است باید او را بستری کرد تا درمان تزریقی ضدویروس آسیکلوویر دریافت کند.
همیشه به افرادی که دچار تبخال هستند توصیه می‌شود اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر مراقب خود باشند و اما توصیه‌های دیگر:
1) وقتی مسواک نو می‌خرید اگر در طول دوره تبخال از آن استفاده کردید بعد از آن حتما آن را دور بیندازید. مسواک را در جای خشک نگهداری و از تماس مسواک با لبه خمیردندان پیشگیری کنید.
2) از بوسیدن یا تماس با فردی که تبخال دارد دوری کنید زیرا ممکن است فورا درگیر شوید.3) ورزش با کاهش استرس در پیشگیری از بروز تبخال موثر است.
4) در مراحل اولیه که تبخال با گزگز و سوزش همراه است برخی افراد از قاشق سرد یا نان گرم یا پماد آسیکلوویر استفاده می‌کنند. سرد یا گرم کردن موضعی محل می‌تواند باعث کاهش التهاب شود اما این موضوع از نظر علمی ثابت نشده است. از این روش می‌توان به‌عنوان تسکین‌دهنده استفاده کرد.
5) در افراد با سیستم ایمنی پایین استرس‌های روانی، جراحی‌های روی لب و تب و عفونت زمینه را برای ابتلا به بیماری فراهم می‌کند. به این گروه از افراد توصیه می‌شود لب‌هایشان را با کرم، چرب کنند و از استرس خود بکاهند.
6) قرار گرفتن در معرض هوای سرد و باد، تبخال را شعله‌ور می‌کند.
7) مسکن‌ها مثل پروفن، آسپیرین و استامینوفن درد ناشی از ویروس تبخال را کاهش می‌دهند اما در کودکان نباید هرگز از آسپیرین در طول ابتلا به تبخال استفاده کرد زیرا باعث بروز نشانگان نادر و کشنده ری می‌شود.
8) هرگز نباید ضایعه تبخال را فشار داد یا خالی کرد. تغذیه مناسب و متعادل و خواب کافی می‌تواند در پیشگیری از تبخال موثر باشد.
چندی پیش خبری منتشر شد در مورد نوعی کرم دریایی که دانشمندان از خون آن برای اکسیژن‌رسانی بیشتر به بافت‌های کلیه پیوندی استفاده کرده بودند.
وقتی کلیه از بدن فرد داوطلب برداشته می‌شود تا زمانی که به شخص دیگری پیوند زده شود در نوعی مایع نگهدارنده قرار می‌گیرد اما به دلیل کمبود اکسیژن، زخم‌هایی روی کلیه ایجاد می‌شود که قابل‌پیشگیری نیست. حین پیوند نیز این زخم‌ها بیشتر می‌شوند. بعد از پیوند و اکسیژن‌رسانی ناگهانی به بافت، مجددا بافت کلیه آسیب می‌بیند.
تاکنون هیچ راهی برای جبران کمبود اکسیژن بافت کلیه پیوندی وجود نداشته اما محققان می‌گویند توانسته‌اند به کمک خون این کرم جلوی کاهش اکسیژن را به بافت کلیه پیوندی بگیرند و به بهبود سریعتر زخم‌ها کمک کنند. شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور از خون این کرم برای پانسمان زخم‌ها هم استفاده شود اما در حال حاضر برای زخم‌های موضعی هنوز از روش سنتی پانسمان و چسب استفاده می‌شود. البته چسب‌هایی هم به جای بخیه وارد بازار شده که گاهی اوقات مورد استفاده قرار می‌گیرد و معایب و مزایایی دارد. با دکتر محمدکریم رحیمی، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در مورد زخم و انواع پانسمان گفت‌‌وگو کرده‌ایم.
برای بهبود سریعتر زخم مخصوصا زخم‌های پس از جراحی معمولا به بیماران توصیه می‌شود از منابع برخی مواد معدنی، ویتامین‌ها و مکمل‌های آنها استفاده کنند. از جمله مکمل‌هایی که به ترمیم سریعتر زخم کمک می‌کنند می‌توان به مکمل ویتامینهای گروه B از جمله B1، B2 و B6، اسید آمینه ال‌آرژنین، ویتامین A و C و روی یا زینک اشاره کرد.
اسید آمینه ال‌آرژنین در سنتز بافت‌های پروتئینی نقش دارد و کمبود آن در بدن می‌تواند باعث کندی ترمیم زخم شود. مغز بادام و بادام‌زمینی منبع غنی ال‌آرژنین هستند . قرص‌های 1000-500 میلی‌گرمی ال‌آرژنین هم در بازار موجود است.
ویتامینهای گروه B نیز باعث سنتز کلاژن می‌شوند و در افزایش پیوندهای عرضی کلاژن و بهبود سریع زخم نقش دارند. منابع غذایی B1 شامل سبوس غلات، نان سبوس‌دار و منابع ویتامین B2 شامل منابع حیوانی مثل لبنیات و گوشت است.
ویتامین C آنتی‌اکسیدان مفیدی است که در سنتز کلاژن پوستی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود زخم نقش دارد و کمبود آن باعث خشکی و شکنندگی پوست و دیر بهبود یافتن زخم‌ها می‌شود. مرکبات و فلفل دلمه‌ای از منابع خوب ویتامین C هستند.
ویتامینA از بروز التهاب و بیماری‌های پوستی پیشگیری می‌کند و باعث افزایش سنتز کلاژن و رشد فیبروبلاست‌ها می‌شود و روند بهبود زخم را تسریع می‌کند. کمبود روی به عنوان یک ماده معدنی نیز باعث تخریب سلول‌های اپیدرم و بروز ضایعات پوستی می‌شود. روی نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی و عملکرد لنفوسیت‌ها و سنتز سلولی دارد. گوشت‌ها و مغزهایی مانند گردو، بادام، پسته و فندق منبع خوب روی (زینک) هستند.
