پرسش: همسرم 40 ساله است و علاقه فراوانی به خوردن کالباس دارد. خوردن هر روزه آن در وعده ناهار چه مضراتی خواهد داشت؟
پاسخ دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی:
سوسیس و کالباس جزو غذاهای تفننی هستند و مصرف آنها بیش از یکی دو بار در ماه توصیه نمی‌شود.
اگر این مواد از برندهای معتبر و استاندارد تهیه و در حد مجاز و معقول خورده شوند، مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند ولی مصرف هر روز آنها عوارض مختلفی دارد زیرا حدود 20 درصد کالباس را چربی تشکیل می‌دهد که قسمتی از آن چربی گوشت و بقیه چربی‌هایی است که به آن اضافه می‌شود. قطعا مصرف هر روز این مقدار چربی چاق‌کننده و مضر خواهد بود.
از سوی دیگر، افزودنی‌هایی مانند نیتریت سدیم که به‌عنوان نگهدارنده به این مواد اضافه می‌شود می‌توانند باعث پرفشاری خون شوند و احتمال افزایش بدخیمی‌‌ها را به دنبال داشته باشند.
«میزگرد تغذیه» درباره رژیم‌درمانی خانم الهام علی‌قورچی با حضور دکتر شهناز اتابک فوق‌تخصص کلیه و مجاری ادراری دکتر منوچهر قارونی متخصص قلب و عروق و دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه
فرزانه فولادبند
«کمی اضافه وزن داشتم اما خیلی اذیتم نمی‌کرد تا اینکه به‌علت سردرد و فشارخون بالایی که دچارش شدم و به توصیه پزشکم رژیم‌درمانی را شروع کردم و پس از 10 ماه بهبود پیدا کردم...» اینها بخشی از صحبت‌های الهام علی‌قورچی، خانم خانه‌دار 33 ساله ساکن اسلامشهر است که طی 10 ماه وزنش را از 72 به 52 کیلوگرم رسانده است و علاوه بر 20 کیلوگرم کاهش وزن، بیماری‌اش کنترل و با نظر پزشک معالج داروهایش قطع شده است. شرح بیشتر ماجرا را در «میزگرد تغذیه» همین هفته بخوانید.
خانم الهام علی‌قورچی که وزنش را از 72 به 52 کیلوگرم رسانده، می‌گوید:
دکترم گفت گوشت و حبوبات نخور و وزن کم کن!
«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن میلاد بدیع با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه دکتر علی ترکمان ارتوپد، دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی و دکتر بهروز بیرشک روان‌شناس
فرزانه فولادبند
میهمان این هفته «میزگرد تغذیه» یک دانش‌آموز تهرانی است که به علت چاقی در 16 سالگی چربی و فشار خونش بالا رفته و به توصیه پزشک، وزن کم کرده است. میلاد بدیع که با کم‌خوری و ورزش طی 6 ماه، 40 کیلوگرم وزن کم کرده و وزنش را از 100 به 60 کیلوگرم رسانده است، تجربه کاهش وزنش را با خوانندگان «سلامت» به اشتراک گذاشته است.
واقعیت این است که بالا رفتن چربی و فشار خون، افزایش احتمال ابتلا به دیابت و مشکلات قلبی و عروقی، کاهش اعتماد به‌نفس، انزوا، گوشه‌گیری و حتی افسردگی، همه از عوارض چاقی و اضافه وزن هستند. حال اگر سن شروع چاقی کمتر باشد، این عوارض بیشتر خواهد شد. بررسی‌ها نشان داده است چاقی دوران نوجوانی با سلامت دوران بزرگسالی ارتباط دارد و احتمال ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش را 2 برابر افزایش می‌دهد. این موضوع اهمیت پیشگیری از بروز چاقی و اضافه وزن و درمان به موقع آن در کودکان و نوجوانان را نشان می‌دهد.
با «میزگرد تغذیه» این هفته همراه شوید.
میلاد بدیع که وزنش را در6 ماه از 100 به 60 کیلوگرم رسانده، می‌گوید:
غذایم را نصف کردم و روزی 1.5 ساعت ورزش کردم
سلامت: از کی چاق شدید؟
دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران
در «آداب تغذیه» این شماره به پرسش خانم رحیمی پاسخ می‌‌دهیم که از «سلامت» پرسیده‌اند: «کمی اضافه‌وزن دارم. شنیده‌ام که مصرف سرکه‌سیب باعث لاغری می‌شود و با تاثیر بر بهبود عملکرد کبد، مشکلات پوستی ناشی از آن را هم برطرف می‌کند. این باورها صحت دارد؟»
مصرف هیچ کدام از موادغذایی، به‌تنهایی و بدون ورزش و رژیم غذایی مناسب نمی‌تواند باعث کاهش وزن شود. سرکه‌سیب، جزو مغذی‌ترین سرکه‌های موجود در بازار است و می‌توان برای بهره بردن از خواص آن، در انواع سالادها از آن استفاده کرد. سرکه‌سیب تا اندازه‌ای می‌تواند باعث چربی‌زدایی از بدن شود اما چربی‌زدایی یا افزایش متابولیسم بدن که به مصرف این ماده غذایی نسبت می‌دهند، اصلا به‌اندازه‌ای نیست که بتوان برای کاهش وزن قابل‌توجه، حسابی روی آن باز کرد.
نکته دیگری که به آن اشاره کردید، استفاده از سرکه‌سیب برای رفع مشکلات پوستی ناشی از بیماری‌های کبدی بود. کبد به‌عنوان ارگانی حیاتی، نزدیک به 500 عمل پیچیده متابولیک، سم‌زدایی و... را برعهده دارد بنابراین هرگونه اختلالی در عملکرد آن می‌تواند مشکلات فراوانی مانند مشکلات پوستی را در پی داشته باشد. برخورداری از یک رژیم غذایی متعادل، متنوع و متناسب، می‌تواند باعث بهبود عملکرد کبد و پیشگیری از مشکلات ناشی از اختلال کارکرد آن شود.
سرکه‌سیب به‌عنوان نوعی ماده بسیار مغذی، می‌تواند تاحدی در تصفیه و پاکسازی کبد موثر باشد و باعث پیشگیری از مشکلات پوستی ناشی از بیماری‌های کبدی شود. با این حال، باز هم تاکید می‌کنم که تمام مشکلات مربوط به یک ارگان را نمی‌توان با مصرف یک ماده غذایی خاص برطرف کرد. مصرف حجم متعادلی از سرکه‌سیب تازه، به‌شرطی می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به اختلال‌های کبدی و ناراحتی‌های پوستی ناشی از آن شود که فرد، رژیم‌غذایی سالمی داشته باشد.
پرسش: توت سفید از نظر موادمغذی و خواص، با توت های دیگر چه فرقی دارد؟ برای چه کسی خوردن این میوه مناسب است و به چه کسی توصیه نمی شود؟
پاسخ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران:
خواص تغذیه ای توت سفید با سایر توتها تقریبا یکسان است اما با توجه به اینکه رنگدانه میوه ها بیشتر حاوی ترکیب‌های فلاونوییدی هستند و ترکیب‌های آنتیاکسیدانی قابل‌توجهی هم دارند، ترکیب‌های آنتیاکسیدانی توت سیاه و سایر توت های رنگی بسیار بیشتر از توت سفید است.
نکته مهم این است که قندهای ساده موجود در توت سفید کاملا رسیده، بسیار زیاد است. توت سفید را ترجیحا با معده خالی مصرف نکنید. بهترین زمان مصرف میوه های شیرین بعد از غذاست.
ضمن اینکه کل مقدار دریافتی میوه های شیرین به‌دلیل فروکتوز یا قند ساده بالایی که دارند، باید حساب شده و معین باشد تا بیش از نیاز مصرف نشوند.
افرادی که مشکل اضافه وزن و چاقی دارند یا دچار قندخون بالا هستند، باید در مصرف میوه های شیرین احتیاط کنند. سایر افرادی که مشکلات متابولیک ندارند، می توانند میوه های شیرین مانند خرما، توت، کشمش و ...را به مقدار کم پس از صرف غذای اصلی یا میان وعده میل کنند.
علاوه بر اینها، هیچگاه شیرینی ها و میوه های شیرین را با معده خالی و در حالی که گرسنه هستید، مصرف نکنید زیرا در این شرایط سرعت افزایش قندخون بسیار بالا می رود و پاسخ طبیعی بدن، ترشح مقدار زیادی انسولین است. این حالت باعث می شود بروز احساس گرسنگی به دفعات بیشتر شود و روی دریافت بیش از حد غذا در طولانی مدت اثر بگذارد.
هفته نامه سلامت-شماره525- صفحه با خوانندگان
پرسش : آیا ماءالشعیر و نوشیدنی های گازدار هم به اندازه نوشابه قند دارند؟ اسید فسفریک که باعث پوکی‌استخوان می‌شود، چطور؟
پاسخ دکتر سعید حسینی، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
ماءالشعیر ممکن است به اندازه نوشابه اسیدفسفریک نداشته باشد اما همه نوشیدنی ها شامل انواع آبمیوه ها، ماءالشعیر، دوغ، شیر و ... دارای قند هستند و انرژی دارند، بنابراین می توانند اثر چاق کنندگی داشته باشند. فقط میزان قند نوشابه های زیرو یا لایت تقریبا صفر است اما انرژی فقط مربوط به قند نیست، ممکن است شما آبمیوه ای بخورید که انرژی بیشتری نسبت به نوشابه داشته باشد اما در کنار انرژی، موادمغذی دیگری به بدن می رساند ولی آنچه در نوشابه وجود دارد، قند ساده است که بدن نیاز زیادی به آن ندارد. ضمن اینکه در کنار قند ساده، نوشابه ها مواد دیگری دارند که برای بدن مضرند.
هفته نامه سلامت-شماره525- صفحه با خوانندگان
پرسش: آیا خوردن یک وعده دسر شیری بسته بندی شده در صبحانه یا یک کاسه غلات صبحانه ای با شیر، یک وعده صبحانه کامل محسوب می شود؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
من خیلی موافق مصرف غلات صبحانه نیستم. به‌خصوص اگر کسی قصد کاهش یا کنترل وزن داشته باشد، بهتر است از این غلات استفاده نکند. هرچند غلات صبحانه می توانند از لحاظ داشتن مواد مغذی جای نان و پنیر را بگیرند اما به این دلیل که در روغن طبخ شده اند، انرژی بسیار بیشتری نسبت به نان و پنیر دارند و خاصیت چاق کنندگی شان بالاست. از نظر ما یک وعده غذایی کامل، وعدهای است که معمولا 3 نوع غذا از اجزای گروه های چهارگانه داشته باشد؛ گروه اول نان، برنج، ماکارونی، سیبزمینی، گروه دوم لبنیات یا منابع پروتئینی کلسیم دار، گروه سوم گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، حبوبات یا منابع پروتئینی آهن دار و گروه چهارم سبزیها و میوهها هستند بنابراین اگر فردی فقط نان و پنیر یا غلات صبحانه با شیر بخورد، یک وعده غذایی کامل نداشته است و باید آن را با خوردن خوراکی هایی از گروه‌های دیگر کامل کند.
دسرهای شیری هم که تکلیفشان روشن است؛ این مواد سرشار از چربی هستند و مصرف مداوم آنها خطر چاقی را به دنبال خواهد داشت اما متاسفانه بسیاری از والدین ذائقه فرزندانشان را به این گروه از خوراکی‌ها عادت داده‌اند در حالی که ارزش تغذیه‌ای چندانی هم ندارند.
پرسش: آیا در ماه رمضان می‌توان رژیم لاغری را ادامه داد؟ بهتر است در فاصله بین افطار تا سحر چه غذاهایی مصرف شوند؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
می توانید ضمن مشاوره با متخصص تغذیه تان، به رژیم خود ادامه بدهید. به این شکل که باید با آنچه در رژیم به عنوان صبحانه آمده، روزه تان را باز کنید، سپس طبق برنامه، شام بخورید و برای وعده سحر بر اساس برنامه ناهار عمل کنید. با توجه به اینکه روزهای ماه رمضان امسال طولانی و گرم است، بدن آب زیادی از دست می‌دهد بنابراین باید در فاصله بین افطار تا سحر آب و مایعات فراوانی مانند شیر کم چرب، چای کم رنگ، دوغ، انواع آبمیوه های طبیعی و ... مصرف کنید تا آب و املاح از دست رفته بدنتان کاملا جایگزین شوند به نحوی که رنگ ادرارتان زرد کمرنگ باشد. مصرف انواع سوپ و آش به‌دلیل داشتن سبزیهای متعدد که حاوی موادمعدنی مفیدی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیم و... هستند نیز علاوه بر تامین قسمتی از مایعات مورد نیاز، موادمغذی لازم را به بدن میرساند. خوردن انواع میوه های فصل نیز به‌دلیل داشتن مقداری قند، موادمعدنی، بخشی از ویتامینها و از همه مهم‌تر فیبر، برای پیشگیری از یبوست اهمیت زیادی دارد. برخی افراد هم به دلایلی مجبورند از انواع مکملها استفاده کنند و مکملها را هنگام صرف افطار یا سحری بخورند؛
مثلا اگر فردی از مکمل فیبری پروتئینی استفاده می‌کند، باید بعد از باز کردن روزه، مکمل را همراه با مایعات فراوان بخورد. البته باید شامش را با یک ساعت تاخیر میل کند زیرا در این زمان مکمل فیبری پروتئینی باز می شود و فضای معده را پر می‌کند در نتیجه ولع خوردن کاهش مییابد و با غذای کمی سیر می‌شود. از آنجا که این مکملها باید نیم ساعت قبل از غذا خورده شوند، باید قبل از صرف سحری آنها را مصرف کرد. توجه داشته باشید به‌دلیل وجود شیرینیهای متعدد در ماه مبارک رمضان مانند خرما، زولبیا و بامیه، شله زرد، حلوا و... بسیاری از افراد، دچار اضافه وزن میشوند. به همین دلیل در برنامه غذایی افراد جایگزین هایی تعیین میکنیم که در صورت مصرف هر یک از این شیرینیها باید از مصرف برخی موادغذایی در رژیم خودداری کرد. مثلا در صورت مصرف یک کاسه کوچک شله زرد باید دو واحد میوه حذف شود تا تعادل کالریهای دریافتی بهم نخورد و روند کاهش وزن ادامه پیدا کند. البته تجربه نشان می‌دهد سختترین ماه برای کاهش وزن ماه مبارک رمضان است. ما مراجعانی داشتهایم که در ماههای دیگر خوب وزن کم کرده بودند اما به‌دلیل رعایت نکردن تعادل دریافت انرژی در ماه مبارک رمضان قسمتی از وزنشان برگشت.
«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن خانم آتنا اسدیان با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه
دکتر فریده اشرف‌گنجوی متخصص تربیت بدنی و دکتر محمدرضا خدایی روان‌پزشک
فرزانه فولادبند
در اینکه غذا خوردن یکی از لذت‌های زندگی است، شکی نیست اما گاهی نه برای رفع نیاز بدن و نه برای لذت، بلکه برای فرو‌خوردن خشم، اضطراب و رسیدن به نوعی آرامش کاذب غذا می‌خوریم. این همان تجربه‌ای است که آتنا اسدیان، مهمان «میزگرد تغذیه» این هفته از سر گذرانده و نتیجه‌اش برای او چیزی جز چاقی نبوده است. خوشبختانه این خانم 32 ساله ساکن شهر ساری موفق شده است که طی یک سال وزنش را از 95 به 60 کیلوگرم برساند. در «میزگرد تغذیه» این هفته می‌توانید توضیحات بیشتر درباره روند کاهش وزن او را مطالعه کنید و نظر متخصصان را در این‌باره بخوانید.
خانم اسدیان از روند افزایش، کاهش و تثبیت وزنش می‌گوید:
نتایج یک تحقیق در دانشگاه کورنل که 2 سال به طول انجامیده و به‌تازگی در مجله Obesity به چاپ رسیده، نشان داده که ثبت‌کردن هرروزه وزن روی یک جدول به افراد کمک می‌کند وزنشان را کاهش دهند و آن را حفظ کنند.
دیوید لویتسکی، محقق ارشد این تحقیق که استاد تغذیه و روان‌شناسی است، در اخبار دانشگاه اظهار کرده که شما برای این کار تنها به یک ترازو و یک صفحه اکسل نیاز دارید یا حتی می‌توانید وزنتان را در کاغذ روی یک منحنی ثبت کنید.
به گفته محققان، افرادی که در سال اول با این روش وزن کم کرده‌اند، در سال دوم هم به کاهش وزنشان ادامه داده‌اند. دلیل آن هم مشخص است، زیرا مطالعه‌های قبلی نشان داده که 40 درصد از کاهش وزن در طول 1 سال و حدود صددرصد آن هم در طول 5 سال اتفاق می‌افتد.
به گفته دکتر لویتسکی، این دستاورد شما را مجبور می‌کند که به ارتباط بین غذاهایی که می‌خورید و افزایش وزنتان دقت کنید. وی توضیح می‌دهد: «پیش از این تصور می‌شد که نباید هرروز خود را وزن کنید اما این تحقیق دقیقا خلاف این اعتقاد را ثابت می‌کند.»
گفتنی است اگرچه وزن کردن روزانه به زنان کمک می‌کند اما روی مردان تاثیر بسیار بیشتری دارد. دکتر لویتسکی دراین‌باره می‌گوید: «به نظر می‌رسد این روش برای مردان بیشتر از زنان موثر باشد، ولی هنوز علت آن را نیافته‌ایم.»
