تاثیر روانی خندیدن به اندازه شادی ناشی از خوردن 2 هزار تکه شکلات در بدن است
بخند تا سالم و سرحال شوی
ندا احمدلو
پروانه شهرکی
بیشتر ما شنیده‌ایم که خنده بر هر درد بی‌درمان دواست و خیلی‌هایمان هم احساس رضایت خاطر و آرامش پس از خندیدن را تجربه کرده‌ایم، اما چرا؟ براساس اعلام محققان دانشگاه سان‌دیه‌گو، میزان ترشح هورمون بتااندورفین و هورمون رشد با خندیدن و تماشای برنامه‌های شاد، به‌ترتیب حدود 27 و 87 درصد در بدن افزایش می‌یابد. به‌علاوه، سطح هورمون استرس هم در بدن افرادی که مدام در حال خندیدن هستند یا پای تماشای برنامه‌های شاد می‌نشینند، بسیار کمتر از سایر افراد خواهد بود. به‌همین دلیل هم ما بعد از تماشای برنامه‌های شاد، خندیدن یا قرار داشتن در جمع‌های شاد، احساس آرامش درونی و رضایت‌خاطر می‌کنیم. معمولا این رضایت خاطر و آرامش خیال در اثر تغییرات هورمونی در بدن، در شرایطی هم که افراد بدون دلیل می‌خندند، ایجاد می‌شود اما شدت و عمق آن به اندازه‌ای نیست که بتوان آن را با خندیدن‌ها و شادی‌های واقعی مقایسه کرد. از طرف دیگر، خندیدن باعث افزایش ترشح آنتی‌بادی‌ها در بدن و بالا رفتن قدرت سیستم دفاعی می‌شود. افرادی که قدرت دفاعی بالاتری دارند، کمتر در برابر عوامل بیماری‌زا تسلیم می‌شوند و از سلامت بالاتری هم برخوردار هستند. بد نیست بدانید تاثیر روانی مثبت خندیدن به اندازه شادی ناشی از خوردن 2هزار تکه شکلات در بدن ماست.
اخلاق پزشکی/ دکتر حمیدرضا نمازی/عضو گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
گشتی در فضاهای حوزه سلامت مانند بیمارستان‌ها و سایر مراکز درمانی نشان می‌دهد آستانه تحمل ما نسبت به گذشته پایین آمده است و با کوچک‌ترین نامرادی و ناملایمتی برمی‌آشوبیم و به هم می‌ریزیم. اینکه آدمیان با کوچک‌ترین تنش، به هم می‌ریزند و آشنایان دیرین را دشمنان خود فرض می‌کنند نشان از اوضاع بد تحمل‌ناپذیری ما دارد. تحمل‌ناپذیری، شاید بزرگ‌ترین آفت حوزه سلامت باشد. طبیبی که تاب پرسش‌های مکرر و بی‌وجه بیمار و همراهانش را ندارد و از خرده‌معلومات ایشان به جوش می‌آید، در گستره تحمل‌ناپذیری می‌گنجد. همچنین کسی که خیال می‌کند بازگشت قطره‌ای خون به سرم خود یا همراهش نشان از وخامت سلامت دارد و پرستار و پزشک را به انتقادی تند می‌گزد، آستانه تحمل‌پذیری پایینی دارد. تحمل‌ناپذیری بیش از آنکه اختلالی در مهارت‌های ارتباطی باشد، در روند درمان بیماران اختلال ایجاد می‌کند. صمیمیت کنترل‌شده، شرط لازم برای درمان موثر است. لحاظ چند نکته در باب تحمل‌ناپذیری، ضروری می‌نماید:
ببار ای برف شادی بر سر من
الهه رضاییان
وقتی سوار تاکسی شدم، خانم مسن با راننده گرم صحبت بود. بحثشان آنقدر جدی بود که تا «سلامت» را دست من دیدند، ناگهان خانم اشاره‌ای به من کرد و رو به راننده گفت: «نه فقط تلویزیون، که همین مجله‌ها و روزنامه‌ها هم مخصوص جوان‌ها و بچه‌هاست. چه بخورند، چه بپوشند، چطور آرایش کنند. انگار ما چون پیر شده‌ایم از صفحه روزگار محو هستیم...» یواشکی نگاهی به «سلامت» که تازه از چاپخانه آمده بود، انداختم و صفحه «سالمندان» را پیدا کردم و آن را به خانمی که بعدا فهمیدم نامش نصرت‌‌خواه و سنش 68 سال است، نشان دادم. گفت: «خودت رنگ و لعاب این صفحه را با بقیه صفحات مقایسه کن.» راست می‌گفت. انگار همه‌مان یادمان رفته که سالمندان حق دارند شاد زندگی کنند. «سالمندان» این هفته اختصاص دارد به راهنمای زندگی شاد در دوران سالمندی.
چگونه فرزندمان را مستقل بار بیاوریم
دکتر مهدی زارع بهرام‌آبادی/ روان‌شناس و عضو هیات علمی مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی
وابستگی، صفتی است که در دوران کودکی وجود دارد و در این دوران به عنوان یک ناهنجاری یا عارضه تلقی نمی‌شود ولی این صفت کم‌کم و با شکل گرفتن شخصیت فرد، شدتش کاهش می‌یابد تا اینکه فرد به مرور زندگی مستقل پیدا می‌کند. اما در افراد دچار اختلال شخصیت وابسته، این اتفاق نمی‌افتد. در ادامه این مبحث، در «سلامت روان» این هفته با معیارها و مقتضیات اختلال شخصیت وابسته که یکی از انواع نسبتا رایج اختلال شخصیت در جامعه ماست، آشنا خواهید شد.
منشأ وابستگی آنها چیست؟
منشا وابستگی و شاید بتوان گفت هدف مبتلایان به اختلال شخصیت وابسته از وابستگی‌شان برطرف کردن نیازهای عاطفی و جسمی است. مشخصه بارز این افراد نیز نداشتن قدرت تصمیم‌گیری و اعتماد به‌نفس پایین است.
مقایسه شیوه بازی کودکان افسرده، مضطرب، پرخاشگر و خجالتی
دکتر محمود برجعلی
روان‌شناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه خوارزمی
آیا تا به حال کودکان را در حال بازی مشاهده کردهاید؟ آیا می‌دانید هنگامی که حس می‌کنید کودک مشکلی دارد یا چیزی را از شما پنهان می‌کند، با نگاه به نحوه بازی او با خودش و اسباب‌بازی‌هایش به تنهایی یا نحوه بازی او با همسالانش، می‌توانید تا حدود زیادی به مشکلی که او را آزار می‌دهد، پی ببرید؟ آیا می‌دانید بازی کودک نه‌تنها وقت تلف کردن نیست، بلکه راهی برای ابراز احساسات و هیجان‌های او و تمرینی برای یادگرفتن مهارت‌های اجتماعی و ارتباط موثر با دیگران است؟
برخی والدین، کودکان دبستانی را از بازی‌کردن منع می‌کنند و معتقدند یک بچه دبستانی کارهای مهم‌تری دارد، غافل از اینکه بازی از مهم‌ترین کارهای یک کودک است که در خلال آن استعدادهای نهفته‌اش شناسایی می‌شود و همانندسازی با بزرگسالان را می‌آموزد. کودکی که در دنیای بزرگ‌ترها ممکن است نتواند حرفش را بزند و به دلیل ترس، کمرویی و خجالت قدرت ابراز وجود ندارد، هنگام بازی فرصت ابراز احساساتی چون ترس‌ها و تردیدها، مهر و محبت و حمایت، خشم و کینه و نگرانی‌ها را پیدا می‌کند، بدون اینکه از عواقب آن یا عکس‌العمل اطرافیانش بیمناک باشد.
کودک در بازی‌های گروهی نیز با مفاهیمی چون همکاری و مشارکت و رعایت نوبت و مقررات، صبر و شکیبایی آشنا می‌شود. پس بازی راهی برای ابراز وجود کودک است و ما با دقت در بازی‌های او می‌توانیم به دیدگاهش درباره خودش، اطرافیان و محیط پیرامونش پی ببریم.
زندگی سالم
دکتر حافظ باجُغلی
روانپزشک و عضو کمیته بهداشت و سلامت جنسی انجمن روان‌پزشکان ایران
آنها که سلامت‌نگر هستند، عشق‌های بهتری را تجربه می‌کنند. ارتباط سلامت‌نگری با عشق از دو رویکرد قابل‌بررسی است:
1- افراد سلامت‌نگر جذاب‌تر هستند: آنهایی که به تغذیه خود اهمیت می‌دهند یا پاکیزگی محیط‌زیست برایشان مهم است، در نظر جنس مخالف جذاب‌ترند. این سلامت‌نگری نشانه‌ای از تعهد است. من باید انسان متعهد و همچنین آینده‌نگری باشم که تغذیه، سلامت و محیط‌زیست برایم مهم باشد. شاید یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های معشوق برای یک رابطه درازمدت احساس تعهد باشد. البته معیارهای جذابیت برای رابطه‌های کوتاه‌مدت با درازمدت متفاوت است. سلامت‌نگری و تعهد از معیارهای جذابیت برای رابطه‌های جدی و درازمدت هستند بنابراین کسی که معشوق را به فست‌فود دعوت کند، برای یک رابطه گذرا و کوتاه‌مدت جذاب است و آنکه به آبمیوه طبیعی دعوت کند، به‌عنوان یک معشوق جدی و متعهد جذابیت بیشتری دارد. از دیدگاه روان‌شناسی تکاملی، عشق یک سرمایه‌گذاری عاطفی، جدی و طولانی‌مدت است و آنهایی که نشان بدهند زندگی را جدی می‌گیرند و هدف‌های درازمدت دارند، افراد جذاب‌تری هستند. سلامت‌نگری یکی از این نشانه‌هاست.
2- سلامت‌نگری به حوزه شخصی محدود نمی‌شود و ابعاد اجتماعی دارد: برای آنهایی که سلامت‌نگر هستند، سلامت همه انسان‌ها، سلامت آیندگان که هنوز به دنیا نیامده‌اند، محیط‌زیست، سلامت حیوانات، سلامت روان جامعه و... مهم است. این افراد عاشق مردم و طبیعت هستند. به تعبیر سعدی، به همه عالم عاشقند. آنها که وجودشان پر از کیمیای عشق است و هیجان کمک به انسان‌ها و بهینه کردن وضع موجود را دارند و بدون سوگیری و قضاوت به همه انسان‌ها همان‌طور که هستند عشق می‌ورزند، آمادگی بیشتری برای یک عشق کامروای فردی دارند. من همیشه معتقدم بهترین راه برای اینکه پیش‌بینی کنید احساس عاشقانه معشوقتان به شما ماندگار است یا نه، این است که به احساس‌ها و برخوردهایش با دیگران توجه کنید. اگر برای معشوق شما درد و رنج دیگران مهم است، توانایی همدلی با انسان‌ها را دارد، از کمک به دیگران لذت می‌برد و در یک کلمه «مهربان» است، تا حد زیادی خیالتان راحت باشد که احساس عاشقانه‌اش به شما هم ماندگار است. کسی می‌تواند به انسانی دیگر عشق بورزد که وجودش پر از شور عشق به مردم، طبیعت، حیوان‌ها و محیط‌زیست باشد. با این تعریف گسترده از سلامت اگر بگوییم یکی از مهم‌ترین ویژگی افرادی که عشق کامروا دارند سلامت‌نگری است، حرف اشتباهی نزده‌ایم. برای اینکه فرزندانتان عشق‌های بهتری را تجربه کنند، از همان کودکی سلامت‌نگری را به آنها بیاموزید.
پرونده‌ای درباره تاثیر مثبت شادی‌های جمعی بر سلامت جسم و روان
بهاره سیاهکلا
ماه شعبان، ماه شادی، جشن و سرور و میلاد کسانی است که انسان را پاک و راهش را پرامید و دلش را پرمهر خواسته‌اند. سرآغاز این ماه، ولادت امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) است و نیمه این ماه نیز تولد امام دوازدهم شیعیان، امام زمان(عج)ِ مناسبتی که باعث می‌شود کوچه‌ها را ریسه‌هایی از نورهای رنگی پر کند و نقل و شیرینی در کوچه‌‌پسکوچه‌ها بین آدم‌هایی که شاید بعضی‌هاشان تا همین دیروز نسبت به هم خشم می‌گرفتند، پخش می‌شود. به بهانه این مناسبت و این شادی که یک شادی جمعی است و کارشناسان می‌گویند آثارش چندبرابر شادی‌های فردی است که دل تنهایمان را به خوشی می‌لرزاند، در «ذهن زیبا»ی این هفته نگاهی داشته‌ایم به این مقوله از دیدگاه‌های مختلف.
نگاه روانپزشک
دکتر حامد محمدی‌کنگرانی
عضو کمیته‌های روان‌درمانی و رسانه انمن روان‌پزشکان ایران
احساس‌های غم، شادی، اضطراب، خشم و... در وجود همه انسان‌ها وجود دارد. ما آدم‌ها تحت‌تاثیر احساس‌های دیگران هم قرار می‌گیریم چون در جامعه زندگی می‌کنیم و جامعه از افرادی تشکیل شده که با رفتارها، افکار و صحبت‌هایشان روی هم تاثیر می‌گذارند. پس می‌توان گفت این حس‌ها مسری است مثلا وقتی فرد شادی وارد جمعی می‌شود، می‌تواند آنها را شاد کند و افسرده‌دل، افسرده کند انجمنی را. البته میزان تاثیرپذیری افراد از دیگران متفاوت است و بعضی به‌دلیل ویژگی‌های شخصیتی‌شان تاثیرگذاری بیشتری دارند.
خشونت والدین، حتی اگر پنهان و غیرمستقیم باشد، بر حال و آینده کودکان اثر می‌گذارد
دکتر میترا حکیم شوشتری
روانپزشک، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
کلمه خشونت معمولا تصاویری مانند کتک‌کاری و تهدید با سلاح و مانند اینها را در ذهن تداعی می‌کند اما واقعیت این است که معنای خشونت بسیار گسترده‌تر از این است و چه بسا خود شما پس از خواندن «فرزندپروری» این هفته به این باور برسید که فردی خشن هستید! در واقع هر نوع ضرر رساندن به افراد خشونت است. چه این آسیب‌رساندن مستقیم باشد مانند برخورد فیزیکی و دعوا و چه غیرمستقیم؛ یعنی خشونت به‌ظاهر دیده نشود اما آثار آن زندگی افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد مثل دعوای هر روزه پدر و مادر و اثر غیرمستقیم آن بر روان کودک. این روزها شاید خشونت مستقیم محدود به قشر خاصی از جامعه باشد که ممکن است به‌ندرت با آنها برخورد کنیم، اما روزانه در اطرافمان به وفور با انواع خشونت از نوع غیرمستقیم مواجه هستیم. یکی از انواع خشونت غیرمستقیم، خشونت خانگی است که به‌ظاهر هیچ‌یک از والدین مستقیما خشونت فیزیکی و قابل‌مشاهده‌ای درمورد کودک نشان نمی‌دهند اما این خشونت زندگی کودک را به طرز شدید و گاهی غیرقابل جبرانی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
پرسش: دختری 5 ساله دارم که به دلیل مشکلات و تشنجی که همسرم در خانه ایجاد کرده، پرخاشگر و عصبی شده است. در حال حاضر پدرش خانه را ترک کرده و رفته است. چطور می توانم به دخترم کمک کنم؟
پاسخ دکتر میترا حکیم‌شوشتری، فوق تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:
برای حل این مشکل حتما باید به روانپزشک کودک مراجعه کنید زیرا پرسش‌های زیادی هست که باید به آنها پاسخ بدهید.
مثلا اینکه چرا پدر خانه را ترک کرده؟ در آن زمان کودک چند سال داشته؟ چه مشکلی باعث این جدایی شده؟ نقش شما در این بین چه بوده؟ آیا دعواها و بحث‌ها در حضور کودک انجام شده؟
و... قطعا در هر دعوایی هر دو طرف مقصرند. شاید شما سهم خود را در این مشکل نادیده می‌گیرید یا طوری با کودکتان رفتار کردهاید که او را عصبی و پرخاشگر کرده است.
پاسخ‌های متفاوت به هر یک از این پرسش‌ها راهکارهای متفاوتی دارد. آنچه در اینجا می‌توان توصیه کرد، این است که دائم به او نگویید: «پدرت ما را رها کرد و رفت» این جمله به کودک حس ناامنی می‌دهد.
کودکان حق دارند حس کنند پدر و مادرشان آنها را دوست دارند، حتی اگر بدترین آدم‌های دنیا باشند.
باید به کودک القا کنید پدر هر جای دنیا که باشد، حتما همیشه به تو فکر می‌کند و دوستت دارد چون فرزند او هستی.
ضمن اینکه در کنار گفتن این جمله‌ها و احساس امنیت در کودک، نباید وی را در معرض دعواها، تنش‌ها و مسائل قانونی قرار داد تا شاهد مشکلات، دعواها و برخوردهای بدتان نباشد، دچار تناقض و احساس خطر نشود و اضطراب در او شکل نگیرد.
همه اینها در طولانی‌مدت مشکلاتی در روحیه و رفتار کودک ایجاد می‌کند که بعد به سختی قابل درمان خواهد بود.
نکته دیگر، حفظ ارتباط با خانواده‌های هر دو طرف است. اگر همسرتان شما را ترک کرده قطعا خواهر، برادر، مادر و پدری دارد. در این صورت کودکتان را نزد آنها ببرید زیرا حتی اگر آنها با شما خوب نباشند، فرزندتان را دوست خواهند داشت و به او محبت خواهند کرد. در این صورت می‌توان میزان آسیب‌ها را کم کرد اما همان‌طور که اشاره شد، برای حل بهتر این مساله حتما باید با مراجعه حضوری از یک روان‌شناس یا روانپزشک کودک کمک بگیرید.
رادیو معارف / برنامه شفا
با کارشناسی دکتر حسین مرادی دهنوی/
عضو هیأت علمی (استادیار)،مدیر گروه طب سنتی و سرپرست دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی قم
| تأثیر حالات روحی در سلامت جسمی | 1394/05/05 |
| راههای غلبه بر مشکلات روحی تأثیرگذار بر سلامت جسم | 1394/05/12 |
