پرسش: آیا نوشیدن آب ولرم باعث افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود؟
پاسخ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
نه، نوشیدن آب ولرم هیچ ارتباطی به سوخت‌وساز بدن ندارد و تاکنون در هیچ یک از منابع علمی مطلبی در این خصوص به اثبات نرسیده است.
پرسش: آیا نوشیدن آب لیموترش تازه به کاهش وزن کمک میکند؟
پاسخ دکتر مرجان عجمی، متخصص بهداشت مواد غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:
برخی بر این باورند که آب لیموترش می‌تواند به هضم و جذب چربی‌ها و کاهش اشتها کمک کند ولی مطلب علمی ثابت‌شده خاصی در این باره وجود ندارد.
آب لیموترش در سوخت‌وساز بدن یا هضم چربی‌ها تاثیر زیادی ندارد. هرچند ویتامین C موجود در لیموترش‌های تازه می‌تواند تا حدودی متابولیسم بدن را افزایش دهد ولی نقش موثری در لاغری ندارد. ضمن اینکه آبلیموهای کارخانه‌ای یا آبلیموهایی که مدت زمان زیادی از تهیه آنها گذشته است، این خاصیت را ندارند.
آیا گروه حبوبات، از نخود گرفته تا انواع لوبیا، از نظر خواص، میزان قند، نشاسته و پروتئین با یکدیگر تفاوت دارند؟ آیا افرادی که قصد کاهش وزن دارند، می توانند از همه آنها استفاده کنند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:
حبوبات گروهی از سبزیجات بسیار کم‌چرب و غنی از آهن، فولات و پتاسیم هستند و علاوه بر نشاسته، مقادیر قابل‌توجهی پروتئین و فیبر دارند.
نشاسته موجود در حبوبات آهسته هضم و جذب می شود و در نتیجه نسبت به بسیاری از مواد غذایی موجود در گروه نان و غلات مانند نان لواش و برنج سفید، کمتر روی قند خون اثر میگذارد.
در واقع، نشاسته پس از هضم در دستگاه گوارش به صورت قند در بدن جذب می شود. پاسخ بدن به ورود قند از دستگاه گوارش به خون، ترشح انسولین است. انسولین قند را به بافتهایی مانند عضلات هدایت می کند. به این ترتیب، قند برای تولید انرژی در سلول مقصد مانند سلولهای عضلانی، مورد استفاده قرار میگیرد.
هر چقدر هضم نشاسته کندتر باشد، قند آهسته تر وارد جریان خون می شود، بنابراین باعث افزایش ناگهانی یا افت شدید قند خون نمی شود و حبوبات از این خاصیت فوق العاده برخوردارند.
بنابراین مصرف حبوبات به بیماران مبتلا به دیابت یا کسانی که عدم تحمل گلوکز دارند پیشنهاد می شود.
همان‌طور که اشاره شد حبوبات حاوی پروتئین هم هستند ولی پروتئین حبوبات کامل نیست.
به این معنی که پروتئین حبوبات چند نوع از اسید آمینه های مورد نیاز بدن را به مقدار کافی تامین نمی کند بنابراین بهتر است حبوبات در ترکیب با غلات به صورت عدس پلو، ماش پلو، آش و... یا با لبنیاتی مثل کشک یا ماست مصرف شود.
همچنین گنجاندن آجیل ها و دانه های روغنی در برنامه غذایی روزانه به کسانی که قصد دارند حبوبات را بیشتر مصرف کنند پیشنهاد می شود.
حبوبات در کنار آجیل ها نیز به پروتئین کامل تبدیل می شوند.
حبوبات مختلف از نظر سرعت هضم و جذب، همچنین مقدار و نوع پروتئین تفاوتهایی با یکدیگر دارند. برای مثال سویا جزو خانواده حبوبات محسوب می‌شود ولی برخلاف سایر حبوبات یک پروتئین کامل است. جوانه حبوبات نیز پروتئین زیادی دارد. برای مثال 100 گرم جوانه ماش یا عدس حاوی 1/13 گرم پروتئین است. در حالی که هر 100 گرم لپه، لوبیا یا عدس 9-8 گرم پروتئین دارند. میان حبوبات،
نخود کندترین هضم و جذب و بنابراین کمترین اثر را روی قند خون دارد و پس از نخود، عدس، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، ماش و لوبیا سفید در جایگاه های بعد قرار دارند.
پرسش: به افرادی که اراده لاغر شدن ندارند و هر روز شروع کاهش وزن را به روز دیگری موکول می کنند، چه توصیه ای دارید؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
این افراد بهتر است یک دوره به روانکاو مراجعه کنند تا برای این کار آمادگی روانی پیدا کنند. البته اگر مشاور تغذیه‌ای که به آن مراجعه می شود هم فرد متخصص و متبحری باشد، می‌تواند تا حدود زیادی افرادی را که آمادگی روانی برای کاهش وزن ندارند، آماده کند.
این افراد هر چه زودتر رژیمشان را شروع کنند، زودتر سلامتشان را به دست می آورند و از شر بسیاری از بیماریهای مربوط به چاقی در امان خواهند ماند. ضمن اینکه هر چه سن بالاتر برود، روند کاهش وزن سختتر خواهد شد.
رژیم گرفتن، دقت کردن در مصرف مواد غذایی است و اگر قرار باشد فردی به متخصص تغذیه مراجعه کند اما نتواند رژیمش را درست رعایت کند، نه‌تنها در کاهش وزن موفقیتی به دست نمی‌آورد، بلکه دچار آسیب هم می‌شود.
پرسش: رژیم «دش» چگونه رژیمی است و به چه کسانی توصیه می شود؟
پاسخ دکتر میترا زرّاتی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:
رژیم «دش» یک نوع رژیم غذایی مخصوص بیماران مبتلا به فشارخون بالاست. ویژگی عمده رژیم «دش» این است که میزان فیبر، لبنیات، دانه‌های گیاهی یا مغزها در آن بیشتر از سایر رژیم‌های غذایی است. در رژیم «دش» اعتقاد بر این است که مصرف لبنیات کم‌چرب به میزان 3 واحد در روز به دلیل وجود مقدار زیادی کلسیم، ویتامین‌های گروه B مانند ویتامین 2 B یا ریبوفلاوین می‌تواند در گشاد شدن عروق نقش اساسی و مهمی داشته باشد. همچنین وجود میوه‌ها و سبزی‌های مختلف از جمله سبزی‌های برگ‌تیره مانند کاهو، اسفناج و سبزی خوردن در این رژیم که حاوی منیزیم بالایی هستند می‌تواند باعث گشاد شدن عروق و کنترل فشارخون شود.
میوه‌ها همچنین سرشار از پتاسیم هستند که این ماده برخلاف سدیمی که در نمک وجود دارد و نقش مهمی در تنگی عروق و افزایش فشارخون ایفا میکند، باعث گشاد شدن عروق و کنترل بهتر فشارخون می‌شود.
آجیل‌های خام مانند پسته، بادام، فندق و گردو نیز حاوی اسید آمینه‌ای به نام آرژنین هستند که در بدن ترکیبی به نام نیتریک اکساید می‌سازند. نیتریک اکساید نیز می‌تواند عروق را گشاد و از تنگی آنها جلوگیری کند. لازم به ذکر است رژیم دش باید باتوجه به سایر شرایط فرد و با نظر متخصص تغذیه نوشته شود.
پرسشی از دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه
ندا احمدلو
این روزها تبلیغ یک چای لاغری جدید در شبکه‌های اجتماعی، بار دیگر نام این محصول را سر زبان‌ها انداخته است. به‌طور کلی این روزها که توجه بیشتری به کاهش وزن و داشتن تناسب‌اندام می‌شود، برخی تولیدکنندگان محصولات غذایی از این مساله استفاده یا سوءاستفاده کرده‌اند و با تولید و عرضه گروهی از موادغذایی مانند انواع چای‌های لاغری به بازار، نظر بسیاری از مصرف‌کنندگان را به خود جلب کرده‌اند. اما مصرف روزی یک یا چند لیوان چای واقعا می‌تواند باعث لاغری شود؟ اصلا مواد تشکیل‌دهنده این چای‌ها چه هستند؟ آیا مصرف چنین محصولاتی، برای سلامتمان ضرر یا عارضه‌ای ندارد؟ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، به این پرسش‌ها پاسخ داده است.
«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن مونا جلالی با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه دکتر محمدرضا خدایی روانپزشک و دکتر علیرضا رحیم‌نیا فوق‌تخصص ارتوپدی اطفال دکتر پرویز رزاقی روان‌شناس و دکتر محمد فصیحی‌‌دستجردی محقق طب سنتی
سمیه مقصودعلی
مونا جلالی، دختر 14ساله‌ای است که با جمعی از دوستانش تصمیم به کاهش وزن گرفته و تا اینجای کار موفق بوده. دلیل اضافه‌وزن این نوجوان و اینکه چطور توانسته با کاهش وزن، دوستانش را نیز به کاهش وزن تشویق کند، در «میزگرد تغذیه» این هفته خواهید خواند. نوجوانی دورانی است که در آن، بیشتر افراد دوست دارند در چشم دیگران زیبا به نظر برسند و مثل سایر همسن و سالانشان لباس بپوشند و رفتار کنند اما گاهی رفتارهای اشتباه تغذیه‌ای باعث اضافه‌وزن می‌شود که شاید در نگاه اول خیلی مهم نباشد اما نوجوان را از اجتماع و جمع دوستان دور میکند. در «میزگرد تغذیه» این هفته می‌توانید نظر متخصصان «سلامت» را درباره این موضوع و سایر موضوعاتی که در گفت‌وگو با خانم جلالی مطرح شده، بخوانید.
مونا جلالی که در 5 ماه 11 کیلوگرم کاهش وزن داشته، از علل افزایش ناگهانی وزنش و ظرایف رژیم غذایی‌اش می‌گوید:
ناگهان ذائقه‌ام شیرین شد!
سلامت: اولین باری که برای کاهش وزن مراجعه کردید، کی بود و چند کیلوگرم وزن داشتید؟
آبان ماه پارسال بود. آن موقع با قد 160 سانتی‌متر وزنم 81 کیلوگرم بود.
سلامت: آخرین‌بار که مراجعه کردید، کی بود؟
اواخر فروردین ماه 94 که آن موقع با رژیم به وزن 69 کیلو و 700 گرم رسیده بودم و قدم هم 2 سانتی‌متر بلندتر شده بود.
سلامت: از سن خاصی وزنتان بالا رفت؟
از اول راهنمایی ناگهان ذائقه‌ام عوض شد و شیرینی‌خور شدم. درس و مشقم هم که بیشتر شد، تحرکم کاهش یافت و به‌تدریج وزنم بالا رفت، اما بعد مشکلاتی پیدا کردم که باعث شد به خودم بیایم و دنبال کاهش وزن باشم.
سلامت: چه مشکلاتی؟
دکتر پیام فرح‌بخش، متخصص تغذیه، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی زابل
یکی از خبرهایی که این روزها در برخی از شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، این است که مصرف برخی از خوراکی‌ها مانند گوجه‌فرنگی به کاهش وزن کمک میکند. در این خبر تاکید شده که اگر یک خوراکی خاص با مقدار انرژی 200 کیلوکالری مصرف کنید، در ازای این 200 کیلوکالری دریافتی، بدنتان حدود 500 کیلوکالری انرژی خواهد سوزاند، یعنی 300 کیلوکالری منفی.
این ادعا، چندان درست نیست. واقعیت این است که بین خوراکی‌های مختلف، آنهایی که اثر گرمازایی بیشتری دارند، می‌توانند باعث افزایش سوخت وساز در بدن شوند و قدری کاهش وزن را برای فرد در پی داشته باشند.
مثلا مصرف ادویه‌هایی مانند فلفل و خردل می‌تواند اثر گرمازایی را در بدن افزایش بدهد. مصرف این ادویه‌ها می‌تواند حدود 13 درصد اثر گرمازایی را در بدن بیشتر کند و باعث بالا رفتن سوخت‌وساز بدن شود.
یعنی اگر عادت به مصرف فلفل و خردل داشته باشید و بدنتان در حالت عادی، 2 هزار کیلوکالری در طول روز بسوزاند، با مصرف این ادویه‌ها، میزان سوخت و ساز بدن شما به حدود 2260 کیلوکالری در طول روز خواهد رسید.
البته این 13 درصد به قدری چشمگیر نیست که بتوانیم برای کاهش وزن روی آن حساب کنیم و هر چقدر که دلمان خواست، غذا بخوریم و به افزایش سوخت و ساز با مصرف فلفل یا خردل، امید داشته باشیم. از طرف دیگر، این درست است که برخی خوراکی‌ها مانند گوجه‌فرنگی، کالری پایینی دارند (حدود 25 کیلوکالری) اما این به معنای لاغر شدن با مصرف آنها در طول روز نیست.
یعنی شاید مصرف طولانی‌مدت برخی مواد غذایی بتواند قدری بر افزایش سوخت‌وساز بدن تاثیر بگذارد اما این تاثیر و کاهش وزن ناشی از آن به اندازه‌ای نیست که بتوانیم برای کاهش وزن چشمگیر و اصولی، روی آن حساب باز کنیم.
رایج‌ترین راهکارهای کاهش وزن در گوشه و کنار جهان
در گوشه و کنار دنیا، افراد به دنبال روش‌هایی هستند که به آنها در کاهش وزن کمک کند. در برخی کشورها عادت‌های خاصی وجود دارد که پیروی از آنها به ما نیز می‌تواند کمک کند وزنمان را متناسب نگه‌داریم؛ مثلا در برخی از کشورهای اروپایی وقتی وارد رستوران می‌شوید، روی میزتان سوپ و آب معدنی می‌گذارند تا با خوردن آنها کمی حجم معده‌تان پر شود. برعکس، در کشوری مثل کانادا اگر آب بخواهید، باید سفارش بدهید و به همین علت بیشتر افراد وسوسه می‌شوند نوشابه‌های گازدار سفارش دهند. شاید اگر رستوراندارهای کانادایی روش رستوراندارهای اروپایی را در پیش بگیرند، به سلامت عمومی مردمشان کمک بیشتری شود. در «پوستر تغذیه» این هفته با راهکارهایی آشنا می‌شوید که در کشورهای مختلف دنیا رواج دارد و مردم با به کار بستن آنها به حفظ تناسب اندامشان کمک میکنند.
«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن حنانه با حضور دکتر سیدعلی کشاورز متخصص تغذیه دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی، دکتر پرویز رزاقی روان‌شناس و دکتر محبوبه سادات حسینی فوق‌تخصص غدد
سمیه مقصودعلی
کودکان برخلاف آنچه گمان می‌کنید، تاثیرپذیری زیادی از حرف‌ها و رفتار ما دارند. چندی پیش در یک مهمانی دختر بچه 10 ساله لاغری را دیدم که شام فقط یک بشقاب سالاد می‌خورد و برنج نمی‌خورد و می‌گفت مادر می‌گوید برنج چاق‌کننده است. مهمان «میزگرد تغذیه» این هفته ما حنانه 7 ساله است. او برخلاف خیلی از بچه‌ها و البته مثل خیلی‌های دیگر، دچار اضافه وزن و چاقی است و والدینش دنبال راهکارهایی بوده‌اند تا او را از خطرهایی که چاقی در آینده برایش خواهد داشت، دور کنند. داستان کاهش وزن حنانه را از زبان مادرش و نظر متخصصان «سلامت» را درباره کاهش وزن او بخوانید.
