مسمومیت‌های گوارشی انواع مختلفی دارند. بیشتر مسمومیت‌ها اتفاقی هستند و فرد بدون اطلاع قبلی ماده خوراکی فاسدی را می‌خورد و دچار علائم گوارشی مثل دل‌پیچه و... می‌شود. البته مسمومیت‌های عمدی و جنایی هم هستند که افراد به قصد کشتن خود یا دیگری از مواد سمی استفاده می‌کنند که موضوع این مبحث نیست. این هفته در صفحه «درمانگاه سلامت» به مسمومیت‌های غذایی یا گاستروآنتریت اشاره می‌کنیم که اتفاقا در فصل تابستان شیوع آنها بیشتر هم می‌شود. دکتر محمدجعفر فره‌وش، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران بیشتر در این‌باره توضیح می‌دهد. ادامه مطلب...
حالت تهوع، اسهال و استفراغ از شایع‌ترین عوارض ناشی از مسمومیت هستند که می‌توانند برای تمام افراد، مخصوصا کودکان و سالمندان، بسیار آزاردهنده باشند. از این رو، در طب سنتی، چند پیشنهاد غذایی برای درمان سریع‌تر این عوارض مطرح است که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
شربت سیب: برای تهیه شربت سیب به 3 لیتر آب سیب شیرین و رسیده (بدون پوست) و 450 گرم عسل نیاز داریم. برای آماده کردن این شربت باید آب سیب را روی حرارت بگذارید تا حدود نصف آن تبخیر شود. سپس آن را صاف و با عسل مخلوط کنید. دوباره این ترکیب را روی حرارت بگذارید تا کاملا غلیظ شود. شما می‌توانید از این شربت برای تقویت معده، رفع حالت تهوع و افزایش اشتهای افرادی که به تازگی دوران مسمومیت را پشت سر گذاشته‌اند، استفاده کنید.
شربت سیب و زرشک و لیمو: برای تهیه این شربت به 400 گرم آب سیب شیرین و رسیده، 400 گرم آب زرشک و 200 گرم آبلیموی تازه نیاز دارید. برای آماده کردن شربت هم تمام مواد را با هم ترکیب کنید و بجوشانید تا به غلظت دلخواه برسد. در صورت تمایل می‌توانید کمی عسل هم به این شربت اضافه کنید. مصرف شربت سیب و زرشک و لیمو به کاهش تهوع، اضطراب و بی‌اشتهایی کمک می‌کند.
دم‌کرده مرزنجوش: این دمنوش را می‌توان با 1 قاشق غذاخوری مرزنجوش، 2 لیوان آب‌جوش و کمی نبات در قوری دم کرد. دمنوش مرزنجوش می‌تواند کمک بزرگی به رفع اسهال و نفخ کند و اشتهاآور خوبی هم محسوب می‌شود.
دم‌کرده نعناع یا پونه: این دمنوش را می‌توان با 1 قاشق غذاخوری نعناع یا پونه، 2 لیوان آب‌جوش و کمی نبات در قوری دم کرد. دم‌کرده نعناع یا پونه برای رفع اسهال و استفراغ و تقویت معده در افرادی که به تازگی مسمومیت‌شان را پشت سر گذاشته‌اند، بسیار مفید خواهد بود. اگر به جای نعناع یا پونه از گلپر استفاده کنید هم می‌توانید از خاصیت ضداسهال یک دمنوش گرم، کمک بگیرید.
دکتر غلامرضا کردافشاری
استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، نکات ساده و کاربردی‌ای وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
1. حتما دست‌های خود را پیش از خوردن انواع مواد غذایی بشویید. باکتری‌ها، میکروب‌ها و انگل‌ها می‌توانند به سادگی از دست‌های آلوده شما به غذا منتقل شوند و زمینه مسمومیت‌تان را فراهم کنند.
2. غذاهای خام مانند انواع گوشت‌های خام یا میوه‌ها و سبزی‌های نشسته را کنار مواد غذایی پخته و آماده مصرف، قرار ندهید.
3. در مکان‌هایی که از سلامت آب آنجا اطمینان ندارید، آب بسته‌بندی تهیه نکنید یا در صورت اجبار و دسترسی نداشتن به آب سالم، آب مصرفی‌تان را بجوشانید. به این ترتیب، حداقل عوامل باکتریایی و بیماری‌زا را از بین می‌برید.
4. گوشت‌های خام را با درجه حرارت مناسب (حداقل 75 درجه سانتی‌گراد) بپزید تا عوامل انگلی یا باکتریایی احتمالی موجود در گوشت باعث ابتلای شما به مسمومیت نشود
5. از مصرف گوشت‌های خام، آبدار و دارای خونابه خودداری کنید.
6. غذاهای یخچالی را کاملا داغ و سپس مصرف کنید.
7. دمای یخچال را بین 4 تا 5 درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید تا امکان رشد عوامل مسمومیت‌زا را در مواد غذایی از بین ببرید.
8. حتما پیش از مصرف هر ماده غذایی صنعتی، برچسب آن را بخوانید و به تاریخ انقضای محصول توجه کنید.
9. از مصرف مواد غذایی کنسروی که قوطی آنها باد کرده، فرورفته یا نشتی دارد، به شدت خودداری کنید.
10. در سفر یا رستوران، تا حد ممکن غذاهای بدون سس، کم‌ادویه و کمتر فرآوری‌شده مانند گوشت یا مرغ سفارش دهید. کباب‌های تهیه‌شده با گوشت چرخ‌کرده، گزینه مناسبی نیستند. قبل از سفارش انواع گوشت‌های کبابی هم از مسوولان رستوران بخواهید کباب شما را مغزپخت کنند و آن را آبدار برندارند.
مسمومیت، از رایج‌ترین بیماری‌های گوارشی در فصول گرم سال است که معمولا با عوارضی مانند تهوع، استفراغ و اسهال، همراه می‌شود. هرچند مسمومیت با انواع داروها یا مواد شیمیایی می‌تواند دستورالعمل‌های جداگانه‌ای برای درمان داشته باشد اما توصیه‌های تغذیه‌ای و درمانی برای بهبود انواع مسمومیت‌های غذایی، تقریبا مشابه یکدیگر برای تمام گروه‌های سنی و جنسی است. از این رو، در ادامه با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، درباره تغذیه در بیماران مبتلا به مسمومیت گفت‌وگو کردهایم. ادامه مطلب...
بازرسی های سرزده بازرسان وزارت بهداشت از اماکن عرضه مواد خوراکی در ماه مبارک رمضان افزایش یافته است .
در پی خبر برخی سایت ها مبنی بر احتمال آلودگی مرغ های تهرانی، این موضوع در شبکه خبر پیگیری شد. اگرچه فردی که این خبر را شایع کرده بود، تاکنون حاضر به مصاحبه نشده است، اما پیگیری های ما از مسئولان وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی ، چیز دیگری نشان می دهد.
با توجه به بحران جمعیت، تولید محصولات تراریخته راه‌حلی برای بهبود وضعیت تولید است اما مطالعات زیادی در دنیا انجام شده که تاثیر محصولات تراریخته را روی حیوانات بررسی می‌کند.
این تحقیقات نشان می‌دهد غذاهای تراریخته مشکلات کبدی، کلیوی، پانکراس و حتی ناباروری ایجاد می‌کنند و می‌تواند باعث بروز سرطان شود. نتایج یکی از این مطالعات که روی موش‌ها انجام شده بود، نشان می‌داد نوزاد موش‌هایی که محصولات تراریخته مصرف کرده بودند بعد از 3 هفته از تولدش از بین می‌رفتند.
همچنین مطالعات دیگری روی میزان باروری موش‌ها انجام شد که نشان می‌داد، تغییراتی در بیضه موش‌های نر ایجاد شده و تخمدان‌های ماده‌ها تغییر کرده‌اند و در مقایسه با گروه کنترل، نسل سوم موش‌هایی که محصولات تراریخته مصرف کرده بودند، نابارور و عقیم بودند. مطالعات جدیدتر نیز حاکی از این واقعیت هستند که بیماری سلیاک و بیماری‌های خودایمن در حیواناتی که محصولات تراریخته خورده بودند، معضل دیگر محصولات دستکاری‌شده است اما پرسش مهم این است که این تحقیقات روی حیوانات انجام شده و معلوم نیست چه تاثیری روی سلامت انسان داشته باشد.
در کشور ما هیچ تحقیقی در مورد تاثیرات محصولات دستکاری‌شده روی اکوسیستم انجام نشده و مخاطراتی که ما بیان می‌کنیم، از نتایج تحقیقاتی است که در کشورهای دیگر انجام شده است. در سایت سازمان بهداشت جهانی به آلودگی ژنی در اثر کشت محصولات تراریخته اشاره شده است.
در انتقال صفات از موجودی به موجود دیگر 2 اتفاق می‌افتد؛ یا انتقال عمودی رخ می‌دهد، یعنی از پدر و مادر منتقل می‌شود یا به صورت افقی از طریق میکروارگانیسم‌هایی که از یک خانواده هستند، مثلا از خانواده برنج دستکاری‌شده، بین آنهایی که دستکاری نشده‌اند، منتقل می‌شود.
در مکزیک و انگلیس روی این قضیه بررسی‌های متعددی انجام شده است. به‌طور مثال در کشور انگلیس برخی مزارع کلم قمری اصلاح ژنی شدند. بعد از مدتی هنگام گرده‌افشانی ژن‌های دستکاری‌شده به مزارعی که کلم قمری‌های معمولی در آنجا کشت می‌شد، می‌رفتند و آنها را آلوده می‌کردند و تنوع ژنی را تغییر می‌دادند. به این اتفاق «آلودگی ژنی» گفته می‌شود. تصور کنید قصد داریم برخی گیاهان مثلا برنج را نسبت به آفات مقاوم کنیم.
برای این کار ژنی که آفات را از بین می‌برد درمی‌آوریم و به برنج می‌دهیم. برنج این قابلیت را پیدا می‌کند که همانند کارخانه سم عمل کند و حشراتی را که روی آن می‌نشینند از بین ببرد. در این شرایط ژن انتقال پیدا کرده ولی این پدیده از این نظر مخاطره‌آمیز است که ما نمی‌دانیم و نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در انتقال ژنی چه خصوصیات یا ژن‌های دیگر گیاهان نیز تغییر می‌کند. در هر صورت ثابت شده تغییر ژنی می‌تواند مقاومت گیاهان را نسبت به محیط تغییر دهد. به همین دلیل در بسیاری از کشورهای دنیا برای اینکه خودشان را درگیر اما و اگرها نکنند، کشت این محصولات را متوقف می‌کنند.
در کشور سوئیس، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های اصلاح ژنتیکی وجود دارد ولی فقط این محصولات را صادر و ادعا می‌کند مخاطرات این محصولات هنوز مشخص نیست. ما در حال حاضر سیستم نظام‌مند تحقیقاتی نداریم که مزرعه و بازار را کنترل کند و مخاطرات محصولات را بسنجد، در حالی که کشورهای عضو اتحادیه اروپا مدام در حال تحقیق و بررسی محصولات تراریخته موجود در بازار هستند.
دکتر داوود حیات‌غیب
دکترای تخصصی محیط‌زیست و معاون دفتر پژوهش و توسعه فناوری سازمان حفاظت محیط‌زیست
در تمام دنیا مصرف محصولات تراریخته یا دستکاری ژنتیک شده با اما و اگرهایی همراه است و همواره منتقدان پر و پا قرصی دارد که معتقدند مضرات این محصولات بیش از فواید آن است. در کشور ما هنوز نه بررسی قابل‌استنادی در مورد محصولات تراریخته انجام شده و نه تحقیقی که روشن کند بالاخره این محصولات چه فواید و مضراتی دارد. هرچند بیشتر محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی که در کشور ما وجود دارند وارداتی‌اند ولی اخیرا بحث‌هایی در مجلس مطرح شده مبنی بر گسترش تولید این محصولات در کشور. سازمان غذا و دارو به‌عنوان متولی اصلی شناسایی و کنترل محصولات تراریخته، هم محصولات وارداتی و هم تولید داخل را بررسی می‌کند و بعد به آنها مجوز ورود به بازار را می‌دهد. در حقیقت، کمیته ایمنی زیستی مسوول مستقیم تایید محصولات تراریخته است. دبیر این کمیته ادعا می‌کند هیچ محصول دستکاری‌شده ژنتیک و یا اصلاح ژنتیک‌شده‌ای برای تولید در ایران مجوز نگرفته و همه محصولات وارداتی هستند. در مورد چندوچون بررسی این محصولات و چالش‌های آن با دکتر مهرناز خیراندیش، دبیر کمیته ایمنی زیستی وزارت بهداشت، گفت‌وگو کردهایم.
هشدار کارشناسان درباره تولید انبوه محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی
در سال‌های اخیر با پیشرفت علم و تکنولوژی، موضوع موجودات و محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی (تراریخته) مطرح شده است. در حوزه کشاورزی نیز متخصصان با دستکاری ژنتیکی بذرهای گیاهی به دنبال تولید گیاهانی مقاوم به آفات و تغییرات آب و هوایی با راندمان بالا هستند. هر چند ممکن است کلیت موضوع مفید به نظر برسد، اما در کنار آن نباید نسبت به خطرات احتمالی ناشی از دستکاری‌های ژنتیکی گیاهان غفلت کرد.
تاکنون بسیاری از کشورهای دنیا از جمله تعداد قابل‌توجهی از کشورهای اروپایی و کشورهای پیشرفته جهان از قبیل سوئیس، آلمان، اتریش، ژاپن، فرانسه، ایتالیا، روسیه، نیوزلند، هلند، لهستان، اسلوونی، کرواسی، مجارستان، صربستان، لوکزامبورگ، یونان و ایرلند شمالی به‌دلیل خطرات بالقوه و احتمالی محصولات کشاورزی تراریخته، تولید آنها را ممنوع کرده و قوانین بسیار سختگیرانه‌ای را در خصوص واردات و مصرف آنها تا زمان آشکارشدن کامل نتایج تحقیقات جامع علمی وضع کرده‌اند.
در اتحادیه اروپا ضمن ممنوعیت کامل کشت این محصولات، ورود محصولات بالای 1درصد تراریختگی کاملا ممنوع بوده و کمتر از این مقدار هم نیازمند برچسب‌گذاری است. در این بین برخی از کشورها از جمله آمریکا به دلایل نامشخصی نسبت به تولید انبوه برخی از محصولات کشاورزی تراریخته اقدام کرده که البته می‌تواند ناشی از اهداف استعماری آنها نیز باشد به‌خصوص که کاشت محصولات تراریخته در سایر کشورها (برزیل، آرژانتین، هندوستان و...) تحت لیسانس شرکت‌های آمریکایی است و این کشورها تنها نقش کارنده محصولات تراریخته را دارند و نقشی در فناوری آن ندارند.
در کشور ما نیز در ماه‌های اخیر، موضوع تولید محصولات تراریخته و طرح در برنامه ششم توسعه به شدت در رسانه‌ها و بین حامیان و منتقدان تولید این محصولات مورد بحث و بررسی قرار گرفته است ولی به‌دلیل درجه بالای اهمیت موضوع و تاثیر مستقیم محصولات کشاورزی بر سلامت مردم و محیط‌زیست انتظار می‌رود تا پیش از اقدام به تولید انبوه محصولات تراریخته در کشور با برنامه‌ریزی مناسب و هدفمند نسبت به بررسی جامع اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت این محصولات به‌خصوص در دوره‌های بین نسلی اقدام و نتایج آن به صورت مستند در مراجع علمی معتبر داخلی و بین‌المللی منتشر شود.
