پرسش: زیاده روی در دریافت سدیم نمک چطور فشارخون را بالا می برد؟ آیا ادویه های مخلوط هم دارای نمک اضافی هستند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:
برای پاسخ به این پرسش باید بدانید محیط مایعی سلولهای بدن را احاطه کرده است که به آن مایع خارج سلولی گفته می شود. به طور طبیعی سدیم در مایع خارج سلولی و پتاسیم در مایع داخل سلولی وجود دارد. غشای سلول هم یک غشای نیمه تراواست. وقتی فردی نمک یا کلرید سدیم زیادی می‌خورد، مقدار سدیم در مایع خارج سلولی افزایش پیدا می‌کند.
اگر فرآیند اسمزی را از دوران دبیرستان به خاطر داشته باشید، می توانید وقایع بعدی را پیشبینی کنید. آب از درون سلول به خارج سلول انتشار مییابد، بنابراین حجم مایع خارج سلولی بیشتر می‌شود. در این شرایط رگهای خونی مسئول برگرداندن وضعیت به حالت اولیه هستند. در نتیجه حجم و فشارخون افزایش می یابد.
البته در افراد سالم به دنبال افزایش فشارخون، کلیه ها وارد عمل می‌شوند و با دفع آب و نمک اضافی شرایط را به حالت اولیه برمی‌گردانند ولی افزایش سن، داشتن فشارخون بالا برای مدت طولانی و... باعث کاهش توان کلیه ها در دفع آب و نمک و تنظیم مجدد فشارخون خواهد شد.
در پاسخ به پرسش دومتان باید بگویم، متاسفانه بسیاری از نگهدارنده ها و طعم دهنده ها حاوی سدیم بالایی هستند که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد؛ سدیم گلوکونات که به فراوردههای گوشتی، ترشیها، سوپ های آماده، آبنبات و برخی از انواع بیسکویت و کیک اضافه می‌شود، سدیم الجینات که به بستنی و شیر کاکائو زده می‌شود، سدیم سولفیت که به برگهها می‌زنند، سدیم بیکربنات که در بیکینگ پودر و برخی از انواع پودر آماده کیک و شیرینی یافت می‌شود و دیسدیم سولفات که در برخی از انواع بستنی و نانهای بسته بندی شده وجود دارد.
همچنین بسیاری از ادویه و طعم دهنده ها مانند عصاره های گوشت، مرغ و سبزیجات و فراوردههای غذایی نیمپخت و کنسروی هم مقدار زیادی سدیم دارند بنابراین توصیه می‌شود به برچسب های تغذیه‌ای روی بسته‌بندی محصولات دقت کنید و بین محصولات مشابه، محصولی را انتخاب کنید که سدیم کمتری داشته باشد.
دکتر مجید حاجی‌فرجی/متخصص تغذیه/رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع‌غذایی کشور
محصولات غذایی چرب و به‌خصوص روغن‌ها، حاوی اسیدهای چرب مختلفی هستند که اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین سلامت آنها داشته باشیم، باید بگوییم که محصولات حاوی اسیدهای چرب ترانس، آسیب به‌مراتب بیشتری نسبت به محصولات حاوی اسیدهای چرب اشباع به سلامت ما می‌زنند.
شاید به‌همین دلیل هم برخی از افراد گمان می‌کنند که می‌توانند روغن‌های حاوی اسیدهای چرب ترانس را به‌طور کامل از برنامه غذایی خود حذف و کره را که حاوی اسیدهای چرب اشباع است، جایگزین آنها کنند. اما بهتر است این گروه از افراد بدانند که چنین کاری، به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
هرچند ضرر اسیدهای چرب اشباع از ترانس کمتر است و ما می‌توانیم قدری از انرژی مورد نیاز روزانه خود را از طریق مصرف آنها دریافت کنیم اما استفاده مداوم از محصولات حاوی این اسیدهای چرب هم می‌تواند باعث به خطر افتادن سلامتمان شود. ضمن اینکه ما اسیدهای چرب اشباع را در حالت عادی از لبنیات یا گوشت‌ها هم دریافت می‌کنیم و دریافت آن از طریق کره، دریافت مازادی از این نوع چربی خواهد بود.
توصیه متخصصان تغذیه، همواره به حذف چربی ترانس از رژیم غذایی و محدود کردن مصرف چربی‌های اشباع به زیر 10 درصد از انرژی کل روزانه است. به‌علاوه، روغن‌های جامد، همان کره نیستند و برخلاف کره، حاوی درصد بسیار بالایی از اسیدهای چرب ترانس هستند که سلامت عمومی، مخصوصا سلامت سیستم قلبی- عروقی را به‌شدت تهدید می‌کنند. خود کره هم بیش از 70 نوع اسید چرب از کربن کوتاه تا بلند زنجیره دارد و اصرار به مصرف مداوم آن خطرناک است.
وقتی راه می‌روید یا تلویزیون تماشا می‌کنید، غذا نخورید
هرچند همه معتقدند برای کاهش وزن، خوردن وعده‌های غذایی باید تابع نظم و قاعده باشد، نتیجه مطالعات جدیدی که به تازگی در نشریه سلامت روانی چاپ شده است، ادعا می‌کند خوردن حین راه رفتن می‌تواند وزن فرد را افزایش دهد.
نتایج این تحقیقات که محققان دانشگاه سوری انگلستان انجام داده‌اند، نشان می‌دهد راه رفتن، بیش از سایر فعالیت‌ها مانند تماشای تلویزیون یا چت کردن با دوستان می‌تواند باعث پرت‌شدن حواس و بیشتر خوردن شود.
دکتر جین اوگدان، سرپرست تیم تحقیق، عقیده دارد: «این مساله شاید به این دلیل باشد که راه رفتن یکی از مهم‌ترین راه‌های پرت شدن حواس است و باعث می‌شود حواس ما بر اثری که خوردن روی گرسنگی ما می‌گذارد، متمرکز نشود یا اینکه آنها که راه می‌روند، حتی اگر این راه رفتن درون ساختمان باشد، فکر می‌کنند فعالیت بدنی انجام می‌دهند که بیشتر خوردن آنها را توجیه می‌کند.» مطالعات قبلی همگی بر این باور بودند که پرت شدن حواس، اثری مهم در میزان خوردن افراد دارد و به‌طور مشخص‌تر تماشای تلویزیون از 2 راه می‌تواند باعث چاق شدن افراد شود؛ یکی اینکه فرد زمان تماشای تلویزیون نمی‌فهمد چقدر می‌خورد و چون نمی‌داند چقدر خورده است، خطر پرخوری‌های بعدی بیشتر می‌شود.
نتایج برخی مطالعات دیگر هم می‌گویند محیطی که غذا در آنجا خورده می‌شود و گفت‌وگوهای حین خوردن که باعث پرت‌شدن حواس افراد می‌شود، می‌تواند بر میزان غذای‌شان تاثیر بگذارد.
چندی پیش شورای سلامت نیویورک به اجماع رای دادند که هشدارهایی درباره محتوای نمک باید در منوی رستوران‌های زنجیره‌ای درج شود. این هشدارها باید کنار اقلامی که میزان سدیم آنها بیش از مقدار توصیه‌شده روزانه سدیم- حدود 2300 میلی‌گرم یا حدود یک قاشق چایخوری- است، نوشته شود.
دکتر دی‍پتیمان گودا، یکی از اعضای این شورا، گفت: «امید من این است که این تصمیم نه‌تنها بر رفتارهای مصرف‌کنندگان، بلکه بر شیوه‌های رستوران‌ها هم تاثیر بگذارد.» این اقدام در نیویورک تازه‌ترین مورد شماری از گام‌هاست که برای سالم‌تر ماندن نیویورکی‌ها برداشته شده است. رستوران‌های زنجیره‌ای مجبور شده‌اند محتوای کالری اقلام غذایی‌شان را در منویشان بنویسند.
منبع: HealthDay
سر و صدا، آلودگی هوا، سرماخوردگی، کم‌خوابی و خوابیدن با چراغ روشن هم چاق‌تان می‌کند!
65 درصد از مردم جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که چاقی، بیشتر از لاغری باعث مرگ‌ومیر آنها می‌شود. در حال حاضر، 44 درصد از موارد جهانی ابتلا به دیابت، 23 درصد از بیماری‌های ایسکمیک قلبی و 41-7 درصد از سرطان‌ها به‌طور مستقیم به افزایش وزن و چاقی ربط داده شده‌اند. بسیاری از ما می‌دانیم که پرخوری، تندخوری، پیروی از رژیم‌های چرب و پرکالری و کم‌تحرکی، جزو مهم‌ترین عوامل چاقی محسوب می‌شوند اما شاید خیلی از ما تا به حال، درباره سایر عوامل تاثیرگذار بر چاقی که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم، چیزی نشنیده باشیم.
دانستنی‌های بولیمیا یا پرخوری عصبی
ستاره محمد
«دخترم فقط 23 سال داشت، با اندامی متناسب و بدون ذره‌ای اضافه وزن، اما اغلب اوقات با ولع غذا می‌خورد و همیشه گرسنه بود. او عادت داشت بعد از اتمام غذا به دستشویی برود و مسواک بزند، اما چند وقتی بود که متوجه شدم مسواک‌زدنش بیش از حد طولانی می‌شود. هربار پشت در دستشویی می‌رفتم، صدای شیر آب و گاهی سرفه او را می‌شنیدم و بعد از بیرون آمدنش خیالم راحت می‌شد که اتفاقی نیفتاده است. با ادامه این رفتارها کم‌کم به او شک کردم. یک بار بلافاصله بعد از او داخل دستشویی رفتم و با بوی تند و متعفنی مواجه شدم؛ درست مثل بوی استفراغ. باورم نمی‌شد؛ یعنی تمام این مدت او بعد از غذاخوردن سعی می‌کرد همه آن را بالا بیاورد تا چاق نشود...»
در سبد غذایی ما چه خبر است؟
مهدیه آقازمانی
بررسی مصرف مواد غذایی خانوارهای شهری و روستایی کشور که در مقاطع 10 ساله انجام می‌شود، روند مصرف مواد غذایی خانوار و تغییرات الگوی مصرف جامعه ایرانی را طی زمان نشان می‌دهد که نه‌تنها خوشایند نیست، بلکه در برخی موارد نگران‌کننده نیز هست. تحقیقات می‌گویند مصرف گروه‌های سبزی و میوه، شیر و لبنیات، گوشت و حبوبات کم شده و مصرف روغن و چربی‌های مضر و نمک و نوشابه بالا رفته است. آنچه در «موضوع ویژه» این هفته می‌آید، ضمن اشاره به این مساله، به این نکته پرداخته که هر کدام از ما در اصلاح و ارتقای این وضعیت می‌توانیم چه سهمی داشته باشیم.
دکتر محمدحسین عزیزی رئیس انجمن صنایع غذایی کشور می‌گوید دور آجیل ژاپنی خط بکشید
ندا احمدلو
این روزها اگر سری به خشکبار یا شیرینی‌فروشی‌های سطح شهر بزنید، حتما محصولی به نام آجیل ژاپنی به چشمتان می‌خورد که حجم بالایی از آن شبیه میگو است. دلیل نامگذاری این محصول به آجیل ژاپنی، وجود میگو و سبزی‌های خشکی مانند نخودفرنگی یا باقلا خشک در آن و ادعای نزدیک بودن این آجیل به رژیم مدیترانه‌ای و رژیم‌های محبوب ژاپنی‌هاست. سوالی که در این میان مطرح می‌شود، این است که آیا واقعا این آجیل‌ها از میگو و سبزیجات سالمی تهیه شده‌اند و می‌توان آنها را در برنامه غذایی گنجاند یا نه؟! در صفحه «سفره سالم» این شماره، با دکتر محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن صنایع غذایی کشور و عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس در این زمینه گفت‌وگو کرده‌ایم.
پرسش: بین شکر، قند و نبات در وزن های یکسان برای شیرین کردن نوشیدنی ها، مصرف کدام یک کالری و قند بیشتری به بدن می رساند؟
پاسخ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
نوع قند موجود در شکر، قند و نبات مثل هم است و هر 3 آنها از گلوکز تشکیل شده‌اند. هر چند ممکن است از نظر شیمیایی تغییرهایی در آنها ایجاد شده باشد اما مصرف آنها در اندازه‌های یکسان، تقریبا یک میزان قند و کالری وارد بدن می‌کند.
از این رو، توصیه می‌شود از مصرف زیاد این خوراکی‌ها بپرهیزید و مثلا با یک استکان چای بیش از 2 تا 3 گرم قند، شکر یا نبات استفاده نکنید.
پرسش: معمولاً بعد از خوردن ناهار در محل کار دچار خواب آلودگی می‌شوم. برای جلوگیری از این وضعیت باید چه نکته‌های تغذیه ای را رعایت کنم؟
پاسخ دکتر مرجان عجمی، متخصص بهداشت مواد غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:
بهترین کار این است که از خوردن غذاهای سنگین، چرب و حجیم در وعده ناهار بپرهیزید زیرا مصرف این قبیل غذاها می‌تواند باعث سنگینی و خواب‌آلودگی فرد شود.
بهتر است وعده ناهار را ابتدا با مقداری سالاد شروع کنید و پس از آن غذا بخورید. بسیاری از افراد ابتدا غذا و بعد سالاد می‌خورند. درست است که سالاد حاوی فیبر و مواد معدنی مفیدی است اما مهم‌ترین نکته آن خاصیت سیرکنندگی اش است بنابراین بهتر است ابتدا سالاد بخورید تا جلوی ولع و اشتهای زیادتان به غذا گرفته شود.
غذای مصرفی هم بهتر است سبک، کم‌چرب و پرفیبر باشد. بسیاری از افراد ممکن است با خوردن ماست و دوغ دچار سستی و خواب‌آلودگی شوند. با اینکه خوردن چند قاشق ماست می‌تواند در تنظیم فلور میکروبی روده موثر باشد ولی این افراد می‌توانند ماست و دوغ را در وعده شام مصرف کنند ولی هرگز آن را حذف نکنند.
