پرسش: به افرادی که اراده لاغر شدن ندارند و هر روز شروع کاهش وزن را به روز دیگری موکول می کنند، چه توصیه ای دارید؟
پاسخ دکتر سیدعلی کشاورز، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علومپزشکی تهران:
این افراد بهتر است یک دوره به روانکاو مراجعه کنند تا برای این کار آمادگی روانی پیدا کنند. البته اگر مشاور تغذیهای که به آن مراجعه می شود هم فرد متخصص و متبحری باشد، میتواند تا حدود زیادی افرادی را که آمادگی روانی برای کاهش وزن ندارند، آماده کند.
این افراد هر چه زودتر رژیمشان را شروع کنند، زودتر سلامتشان را به دست می آورند و از شر بسیاری از بیماریهای مربوط به چاقی در امان خواهند ماند. ضمن اینکه هر چه سن بالاتر برود، روند کاهش وزن سختتر خواهد شد.
رژیم گرفتن، دقت کردن در مصرف مواد غذایی است و اگر قرار باشد فردی به متخصص تغذیه مراجعه کند اما نتواند رژیمش را درست رعایت کند، نهتنها در کاهش وزن موفقیتی به دست نمیآورد، بلکه دچار آسیب هم میشود.
پرسش: آیا به خوراکی های ترشی که در فرحزاد و دربند به فروش می رسند، ماده رنگی اضافه میشود؟ در صورت وجود، دریافت آنها چه عوارضی را برای چه گروه سنی همراه دارد؟
پاسخ دکتر آراسب دباغ مقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی:
بله، به آلوچهها و ترشیجاتی که با رنگهای قرمز و جذابشان سعی در جلب مشتری دارند، رنگهایی اضافه میشود که هیچکدام از آنها طبیعی و خوراکی نیستند و برای این منظور از رنگ های صنعتی و غیرخوراکی استفاده میشود.
مصرف رنگهای صنعتی هم باعث بروز طیف وسیعی از بیماریها مانند آلرژی و حساسیت، زخمهای گوارشی، عفونت، انواع سرطانها و... میشود.
یکی از این رنگهای مصنوعی موادی است که برای رنگآمیزی الیاف فرش مورد استفاده قرار میگیرند بنابراین هر گاه دیدید رنگ میوه یا غذایی بیش از حد طبیعی، درخشان و جذاب است مطمئن باشید که در آن رنگ صنعتی به کار رفته است بنابراین از خرید آن خودداری کنید زیرا در طبیعت رنگ هایی که به این شکل تلألو و جذابیت داشته باشند وجود ندارد، اما متاسفانه بسیاری از مردم با اینکه می دانند آنچه پیش رویشان چیده شده بهداشتی و سالم نیست باز هم آنها را میخرند.
پرسش: چگونه بفهمیم سردمزاج هستیم یا گرممزاج؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماریهای عفونی و محقق طبسنتی:
در طب سنتی، پرسشهایی وجود دارند که افراد برای تعیین مزاج خود باید به آنها پاسخ بدهند. برای اینکار باید به متخصص طب سنتی مراجعه کنید. البته این پرسشها در سایتهای مختلف از جمله سایتهای مربوط به طب سنتی هم وجود دارند که با پاسخ به هر یک از آنها نرم افزار مربوطه در انتها به شما خواهد گفت که سردمزاج هستید یا گرممزاج.
این پرسشها براساس علائم ظاهری، رنگ چهره و بدن، علائم کارکردی اعضای بدن، مرتب بودن عادت ماهیانه، وجود ادرار شبانه، میزان تعریق، میزان عطش و اشتها، کارکرد دستگاه گوارش، نوع خواب و... طرح شدهاند. به طورکلی افراد دارای یکی از 4 مزاج گرم و خشک، سرد و خشک، سرد و تر یا گرم و تر هستند.
پرسش: رژیم «دش» چگونه رژیمی است و به چه کسانی توصیه می شود؟
پاسخ دکتر میترا زرّاتی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:
رژیم «دش» یک نوع رژیم غذایی مخصوص بیماران مبتلا به فشارخون بالاست. ویژگی عمده رژیم «دش» این است که میزان فیبر، لبنیات، دانههای گیاهی یا مغزها در آن بیشتر از سایر رژیمهای غذایی است. در رژیم «دش» اعتقاد بر این است که مصرف لبنیات کمچرب به میزان 3 واحد در روز به دلیل وجود مقدار زیادی کلسیم، ویتامینهای گروه B مانند ویتامین 2 B یا ریبوفلاوین میتواند در گشاد شدن عروق نقش اساسی و مهمی داشته باشد. همچنین وجود میوهها و سبزیهای مختلف از جمله سبزیهای برگتیره مانند کاهو، اسفناج و سبزی خوردن در این رژیم که حاوی منیزیم بالایی هستند میتواند باعث گشاد شدن عروق و کنترل فشارخون شود.
میوهها همچنین سرشار از پتاسیم هستند که این ماده برخلاف سدیمی که در نمک وجود دارد و نقش مهمی در تنگی عروق و افزایش فشارخون ایفا میکند، باعث گشاد شدن عروق و کنترل بهتر فشارخون میشود.
آجیلهای خام مانند پسته، بادام، فندق و گردو نیز حاوی اسید آمینهای به نام آرژنین هستند که در بدن ترکیبی به نام نیتریک اکساید میسازند. نیتریک اکساید نیز میتواند عروق را گشاد و از تنگی آنها جلوگیری کند. لازم به ذکر است رژیم دش باید باتوجه به سایر شرایط فرد و با نظر متخصص تغذیه نوشته شود.
پرسش اول: خانم هایی که تا یک سال آینده قصد باردار شدن دارند، بهتر است چه تغییراتی در برنامه غذاییشان ایجاد کنند تا بارداری بهتری داشته باشند؟
پرسش دوم: خانم باردار 7 ماهه ای هستم که از احساس گرمای زیاد رنج می برم. بهتر است در برنامه غذایی ام چه تغییراتی بدهم تا کمتر احساس گرما کنم؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران:
پاسخ اول: بهترین توصیه ها برای خانمهایی که قصد دارند در یک سال آینده باردار شوند عبارت است از کسب وزن ایده آل و ارزیابی طبی برای تشخیص و درمان کمبودها، مصرف انواع مختلف سبزیها و میوه ها به مقدار مورد نیاز و توصیهشده برای تامین ویتامینها و مواد معدنی کافی و مصرف نان و برنج سبوسدار برای تامین فیبر و تنظیم عملکرد دستگاه گوارش، پرهیز از مصرف انواع مواد غذایی کنسروشده و حاوی مواد نگهدارنده به خصوص سوسیس و کالباس، کاهش نمک و شکر در رژیم غذایی، مصرف اسیدفولیک حداقل 3 ماه قبل از اقدام به بارداری و فعالیت بدنی منظم.
توصیه می شود همه خانمها قبل از بارداری به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا کمبودهای احتمالی در بارداری و شیردهی باعث بروز مشکلاتی در خود و فرزندشان نشود.
پاسخ دوم: احساس گرمای زیاد در بدن می تواند بهدلیل پرکاری تیروئید باشد بنابراین توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید تا انجام آزمایشهای تخصصی تیروئید برایتان درخواست شود.
مصرف برخی ادویه ها مانند فلفل و خردل، هل، دارچین، آویشن، نعناع و پونه کوهی، زعفران، زردچوبه، زنجبیل، زیره و سیاهدانه، گرمازایی غذاها را افزایش میدهد بنابراین سعی کنید مصرف این مواد را در غذاهای خود کاهش دهید.
محدود کردن مصرف گوشت قرمز، عسل و غذاهای گرم نیز میتواند در بهبود علائم شما موثر باشد اما توجه داشته باشید کاهش مصرف غذاهای با طبع گرم و افزایش غذاهای با طبع سرد هم به هیچوجه برای سلامت مادر و جنین مفید نیست بنابراین بهتر است ضمن مشورت با متخصص تغذیه اعتدال را در رژیم غذاییتان رعایت کنید.
پرسش: روغن های زیتون سرخ کردنی که در فروشگاه های بزرگ به فروش می رسند با روغن زیتون های معمولی چه تفاوتی دارد؟ آیا در این روغن ها، روغن پالم وجود دارد؟
پاسخ دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیاتعلمی دانشگاه شهید مدرس:
روغنهای زیتون سرخکردنی باید خالص و تصفیهشده باشند و بو و رنگ آنها تا حدودی گرفته شده باشد. بنابراین نباید روغن دیگری با روغن زیتون مخلوط شود.
اگر روغن دیگری با روغن زیتون مخلوط شده باشد، باید حتما روی بستهبندی آن قید شود تا مصرفکننده بداند چه محصولی را خریداری میکند. برای اطمینان از این مساله بهتر است از خرید روغنهای بینامونشان و نامعتبر بپرهیزید.
باید مراقب باشید دمایی بیش از 150 تا 200 درجه سانت یگراد به آن ندهید.
البته روغن زیتون های بکر و فرابکر، تصفیهنشدهاند و بو، رنگ، طعم و مزه مخصوصی دارند و از نظر ارزش تغذیهای بهتر هستند و میتوان آنها را در انواع سس و سالاد استفاده کرد.
پرسش: آیا بیسکویت هایی که با شهد خرما و انگور تهیه شده اند و روی بسته بندی آنها عبارت «کم کالری» درج شده است واقعا کم کالری هستند؟
پاسخ دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص صنایع غذایی و عضو هیاتعلمی دانشگاه شهید مدرس:
کالری شیره انگور و خرما نسبت به شکر تا حدودی کمتر است ولی نمیتوان آنها را جزو مواد غذایی کمکالری به حساب آورد بنابراین بیسکویت هایی که با این مواد تهیه می شوند به معنای واقعی کلمه «کمکالری» نیستند و فقط 20 تا 30 درصد کمتر از سایر بیسکویتها کالری دارند اما هر چه در یک فراورده غذایی مقدار شکر کمتری باشد، بهتر است.
از آنجا که شیره انگور و خرما تقریبا همقیمت شکر هستند، میتوان از آنها برای تهیه انواع شیرینی و بیسکویت استفاده کرد و از ارزش تغذیه ای آنها سود برد.
پرسش: طب سنتی چه درمانی برای سرطان پروستات دارد؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماریهای عفونی و محقق طبسنتی:
در طب سنتی ادعایی برای درمان سرطانها وجود ندارد اما راهها و توصیههایی هست که با عمل به آنها میتوان از ابتلا به سرطان پروستات پیشگیری کرد.
مثلا استفاده از میوهها و سبزیهای رنگی که حاوی آنتیاکسیدان فراوان هستند مانند آلبالو، گیلاس یا مصرف گیاهان درمانی مانند خارخاسک، سیاهدانه، سیر، زیتون و گوجهفرنگی طبیعی کمک میکنند که پروستات به سمت سرطان پیش نرود، اما مصرف هر یک از گیاهان دارویی که در طب سنتی به آنها اشاره شده است قواعد و اصول خاصی دارد که برای پیشگیری یا درمان بیماریهای مختلف با هم تفاوت دارند و لازم است پزشک معالج طب سنتی آن را برای بیمار تعیین و تشریح کند.
مثلا کندر برای تقویت حافظه باید جویده شود اما برای درمان نفخ و ورم معده باید قورت داده شود بنابراین خاصیت هر گیاه دارویی بر اساس شکل تهیه و مصرف آن متفاوت است.
ممکن است برای درمان یک بیماری از جوشانده گیاه دارویی ولی در مورد بیماری دیگری از عرق آن استفاده شود. مثلا افرادی که مشکل معده دارند، بهتر است عرق زنجبیل تازه مصرف کنند ولی افرادی که از درد مفاصل رنج میبرند، باید از روغن زنجبیل یا پودر آن استفاده کنند.
برای تقویت حافظه و جلوگیری از آلزایمر هم باید زنجبیل را بسیار ریز آسیاب کرد. درواقع هر چه ماده موثره دارو ریزتر باشد قدرت نفوذش به اندامها یا نقاط دور از دسترس بدن افزایش مییابد.
پرسش: سرکههای سفید و سرکههای تیرهرنگی مثل سرکهخرما چه تفاوتی با هم دارند؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماریهای عفونی و محقق طبسنتی:
طب سنتی سرکههای صنعتی یا سرکههای سفید و قرمزی که با فرایندهای شیمیایی تهیه شدهاند را به هیچ عنوان بهعنوان سرکه قبول ندارد و به همین دلیل مصرف آنها را توصیه نمیکند زیرا مصرف طولانیمدت یا زیاد آنها نهتنها درمان خاصی همراه ندارد بلکه باعث زخم معده و مشکلات گوارشی هم می شود.
سرکه واقعی سرکهای است که از میوه طبیعی به دست آمده باشد. بهترین سرکه ها باتوجه به اولویتی که دارند عبارتند از سرکه سیب، سرکه انگور و سرکه خرما. علت ارجح بودن یکی بر دیگری هم تفاوت مزاجها و میزان سرد و خشکیشان است.
به عبارت دیگر، میزان سرد و خشکی سرکه سیب کمی بیشتر و میزان ترشی و تیزی آن کمتر است. به همین دلیل بهتر است برای تهیه ترشیهای مختلف از سرکه سیب استفاده کنید اما برای تهیه سکنجبین، سرکه انگور توصیه میشود. افرادی هم که سردمزاج هستند بهتر است از سرکه خرما استفاده کنند.
لازم به ذکر است که هر 3 این سرکهها برای کاهش چربیخون و لاغر شدن مفید هستند اما چون ترشی و تیزی سرکه سیب کمتر است توصیه میشود برای این منظور از سرکه سیب استفاده شود.
پرسش: خوردن آبغوره از نظر طب سنتی چه فوایدی دارد؟ برای نگهداری بهتر از این چاشنی باید چه نکاتی را درنظر گرفت؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماریهای عفونی و محقق طبسنتی:
از منظر طب سنتی، مصرف آبغوره میتواند چربیهای بدن، بهخصوص چربی تریگلیسرید یا چربی کبد را کاهش دهد و باعث افت فشارخون شود.
در فصل تابستان و در افرادی که گرم مزاج هستند باعث خنکی مزاج میشود و در سنین نوجوانی از بروز جوشها جلوگیری میکند.
بهترین حالت برای مصرف آبغوره بهخصوص در کسانی که مشکلات معده دارند و از درد و سوزش معده رنج میبرند این است که آبغوره را با مقداری آبگرم و عسل مخلوط کنند و صبحها بهطور ناشتا بنوشند.
به علاوه، آبغوره هرچه قدیمیتر و جاافتادهتر باشد بهتر است. نگهداری از آن شرایط خاصی ندارد زیرا آبغوره معمولا خراب نمیشود و نیازی به گذاشتن در یخچال ندارد اما ترجیحا بهتر است جای آن خنک باشد. کپکی که معمولا روی آبغوره بسته میشود سمی تولید نمیکند و دلیل بر آلودگی و غیرقابل مصرف بودن آن نیست، بنابراین میتوان بهراحتی کپکهای آن را جدا و از آبغوره استفاده کرد. رسوبات ته ظرف آبغوره هم نشانه کیفیت خوب آن است.