پرسش: آیا استفاده از خمیر دندان معمولی برای فرزند 4 سالهام در صورتی که با مسواک زدن آن را قورت ندهد، اشکال دارد؟
پاسخ دکتر احمد جعفری متخصص دندانپزشکی کودکان عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی تهران:
استفاده از خمیردندانهای معمولی بزرگسالان برای مسواک زدن دندان کودکان مشکلی ایجاد نمیکند. اتفاقا باتوجه به اینکه میزان پوسیدگی در کودکان بالاتر از حد طبیعی است استفاده از خمیردندان الزامی است اما توصیه این است که میزان کمی از خمیردندان را روی مسواک کودک بگذارید. مثلا برای کودکان 3 تا 6 ساله فقط به اندازه یک نخود خمیردندان استفاده کنید. اگر کودک این مقدار خمیردندان را قورت بدهد دچار عوارض خاصی نخواهد شد و جای نگرانی نیست.
پرسش: در شماره 530، صفحه12، نوشته اید برای یخ زدایی گوشت از مایکروفر استفاده نشود.
به نظر من خطر افزایش رشد میکروبها و انگلهای احتمالی گوشت بیشتر از نبود پروتئین آن برای انسان مضر است. آیا این نظر درست است؟
نه، در کل، روشهای پخت متفاوتی وجود دارند که میتوانند میکروبها و انگلهای موجود در گوشت را از بین ببرند اما در روش مایکروفر اگر گوشت مدت زمان کوتاهی داخل دستگاه بماند حرارت لازم بهطور یکنواخت به همه قسمتهای گوشت نمیرسد و اگر مدت زمان طولانی در دستگاه بماند بافت گوشت تخریب میشود، در حالی که سایر روشهای حرارت دادن مثل آب پز کردن در نقطه جوش، گریل کردن کامل و... هم میکروبها و انگلهای گوشت را از بین میبرند و هم به بافت گوشت آسیب وارد نمیکنند.
پرسش: آیا ریختن شیر در چای و نوشیدن آن از لکه شدن دندانها بر اثر مصرف زیاد چای پیشگیری میکند؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
چای منبع اگزالات و شیر منبع غنی کلسیم است. وقتی شیر را در چای میریزید کلسیم و اگزالات با هم پیوند میخورند و جذب کلسیم شیر کاهش پیدا میکند و این مساله برای افراد سالم مفید نیست زیرا همه ما به کلسیم شیر نیاز داریم اما بیمارانی که دارای سنگ کلیه از جنس اگزالات کلسیم هستند، میتوانند در چایشان شیر بریزند تا کلسیم موجود در شیر اجازه ندهد اگزالات زیاد از راه روده وارد گردش خون و سپس کلیهها شود.
در واقع، وقتی کلسیم با اگزالات پیوند میخورد از راه روده دفع میشود و وارد گردش خون نمیشود و خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش نمیدهد. این کار برای پیشگیری از کدر شدن رنگ دندانها هم مفید است. افرادی که چای و قهوه فراوان مینوشند میتوانند برای جلوگیری از تیره شدن رنگ دندانها مقداری شیر داخل فنجان چای یا قهوهشان بریزند.
پرسش: برای پیشگیری از ورود آلودگیهای احتمالی آب در محل کار، آب جوشیده سماور را میگذارم سرد شود و بعد بهعنوان آب آشامیدنی مینوشم. این روش مصرف آب را تایید میکنید؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
یکی از روشهایی که میتوان مقدار کلر آب را کم کرد و آلودگی آن را از بین برد جوشاندن آب است، اما اگر آب مدت زمان زیادی بجوشد، میزان نیتراتش افزایش مییابد بنابراین اگر قصد دارید آب جوشیده سردشده استفاده کنید پس از اینکه آب به نقطه جوش رسید و اولین غل را زد ظرف آب را از روی حرارت بردارید و بگذارید سرد شود. با این کار هم از بهداشت آب مطمئن میشوید و هم از افزایش غلظت نیترات در اثر جوشیدن زیاد جلوگیری کردهاید
پرسش: آیا مصرف مکملهای پروبیوتیکی برای کسی که مدام نفخ میکند، مناسب است؟ هنگام مصرف این مکملها چه نکتههایی را باید رعایت کرد؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
مصرف مکملهای پروبیوتیکی برای کسانی که از نفخ رنج میبرند، مفید است. همانطور که میدانید همه انسانها میکروارگانیسمهای مفیدی در دستگاه گوارششان دارند که به هضم مواد غذایی کمک میکند. مکملهای پروبیوتیکی بهخصوص در افرادی که تحت درمان با آنتیبیوتیک هستند بسیار مفید است زیرا آنتیبیوتیک علاوه بر اینکه باکتریهای مضر و بیماریزا را از بین میبرد، باکتریهای مفید دستگاه گوارش را هم نابود میکند.
به همین دلیل جایگزین کردن باکتریهای خوب دستگاه گوارش برای بدن ضروری است، اما یادتان باشد از مکملهایی استفاده کنید که تعداد سوش باکتری بیشتری داشته باشد. به عبارت دیگر، هر چه تعداد انواع گونه باکتریهای مفید در یک مکمل بیشتر باشد، بهتر است. به علاوه، فراموش نکنید نباید بیش از 2 قرص مکمل در روز میل کنید.
پرسش: تا یک سالگی خوردن چه غذاهایی برای کودکان کلاً ممنوع است؟ چرا؟
پاسخ: دکتر کوروش جعفریان متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
در سن زیر یک سال 2 فاز وجود دارد؛ فاز اول از بدو تولد تا 6 ماهگی است. متخصصان تغذیه معتقدند شیر مادر کاملترین غذا برای کودکان در این سن است که میتواند رشد آنها را تضمین کند بنابراین به مصرف مواد غذایی دیگر نیازی نیست، اما برخی از کودکان بر اساس منحنیهای رشد، خوب وزن نمیگیرند و رشد مطلوبی ندارند. در چنین شرایطی غذای کمکی قبل از 6 ماهگی شروع خواهد شد.
ادامه مطلب...
پرسش: زیاده روی در دریافت سدیم نمک چطور فشارخون را بالا می برد؟ آیا ادویه های مخلوط هم دارای نمک اضافی هستند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:
برای پاسخ به این پرسش باید بدانید محیط مایعی سلولهای بدن را احاطه کرده است که به آن مایع خارج سلولی گفته می شود. به طور طبیعی سدیم در مایع خارج سلولی و پتاسیم در مایع داخل سلولی وجود دارد. غشای سلول هم یک غشای نیمه تراواست. وقتی فردی نمک یا کلرید سدیم زیادی میخورد، مقدار سدیم در مایع خارج سلولی افزایش پیدا میکند.
اگر فرآیند اسمزی را از دوران دبیرستان به خاطر داشته باشید، می توانید وقایع بعدی را پیشبینی کنید. آب از درون سلول به خارج سلول انتشار مییابد، بنابراین حجم مایع خارج سلولی بیشتر میشود. در این شرایط رگهای خونی مسئول برگرداندن وضعیت به حالت اولیه هستند. در نتیجه حجم و فشارخون افزایش می یابد.
البته در افراد سالم به دنبال افزایش فشارخون، کلیه ها وارد عمل میشوند و با دفع آب و نمک اضافی شرایط را به حالت اولیه برمیگردانند ولی افزایش سن، داشتن فشارخون بالا برای مدت طولانی و... باعث کاهش توان کلیه ها در دفع آب و نمک و تنظیم مجدد فشارخون خواهد شد.
در پاسخ به پرسش دومتان باید بگویم، متاسفانه بسیاری از نگهدارنده ها و طعم دهنده ها حاوی سدیم بالایی هستند که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد؛ سدیم گلوکونات که به فراوردههای گوشتی، ترشیها، سوپ های آماده، آبنبات و برخی از انواع بیسکویت و کیک اضافه میشود، سدیم الجینات که به بستنی و شیر کاکائو زده میشود، سدیم سولفیت که به برگهها میزنند، سدیم بیکربنات که در بیکینگ پودر و برخی از انواع پودر آماده کیک و شیرینی یافت میشود و دیسدیم سولفات که در برخی از انواع بستنی و نانهای بسته بندی شده وجود دارد.
همچنین بسیاری از ادویه و طعم دهنده ها مانند عصاره های گوشت، مرغ و سبزیجات و فراوردههای غذایی نیمپخت و کنسروی هم مقدار زیادی سدیم دارند بنابراین توصیه میشود به برچسب های تغذیهای روی بستهبندی محصولات دقت کنید و بین محصولات مشابه، محصولی را انتخاب کنید که سدیم کمتری داشته باشد.
پرسش: پسر 4 ساله دوست من شدیدا به گازگرفتن یا نیشگون گرفتن اطرافیانش علاقه دارد. کوچک و بزرگ هم تفاوتی ندارد. برای ترک این رفتارها چه توصیهای دارید؟
پاسخ دکتر نسرین امیری، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی:
مشکلهای این کودک به رفتاردرمانی نیاز دارد اما برای جلوگیری از گاز گرفتن میتوان از سرکه هم استفاده کرد. به این ترتیب که هر وقت کودک کسی را گاز گرفت به عنوان تنبیه چند قطره سرکه در دهانش بریزید. یک کودک 4 ساله تقریبا همه مسائل را متوجه میشود، بنابراین میتوان برای تنبیه، او را از برخی بازیها یا امکاناتی که به آنها علاقه دارد محروم کرد. مثلا میتوان اسباببازی مورد علاقهاش را چند ساعتی از او گرفت تا متوجه کار بدش بشود و دیگر آن را تکرار نکند. متاسفانه برخی والدین یا بزرگترها بعد از اینکه کودک برای اولین بار کار خطایی انجام میدهد به او میخندند. این خندهها برای کودک تشویق محسوب میشود و به رفتار اشتباهش ادامه میدهد بنابراین از خندیدن به کارهای اشتباه کودک که ممکناست برای بزرگترها بامزه تلقی شود خودداری کنید.
پرسش: پسر 5 سالهای دارم که شبها می ترسد تنها بخوابد و حتی روزها هم باید کنارش باشیم. مشکل چیست؟ لطفا راهنمایی کنید.
پاسخ دکتر نسرین امیری فوقتخصص روانپزشکی کودک و نوجوان عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی:
فرزند شما به اختلال اضطرابی مبتلاست و حتما باید بررسی شود. ممکن است والدین هم اضطراب داشته باشند که در آن صورت همگی باید با هم درمان شوید، بنابراین توصیه می شود حتما به روانپزشک کودک مراجعه کنید.
پرسش: متخصص تغذیه توصیه کرده فعلا از خوردن ماست در رژیم غذایی ام صرفنظر کنم چون خوردن ماست روند لاغر شدن را کند میکند. این موضوع چقدر درست است و دلیلش چیست؟
پاسخ دکتر نسرین امیدوار متخصص تغذیه استاد دانشگاه علومپزشکی شهیدبهشتی:
به نظرم منظور ایشان به احتمال زیاد مصرف نکردن ماست پرچرب بوده است زیرا ماست کم چرب که کمتر از یک ونیم درصد چربی دارد، هم یک منبع پروتئین خوب است و هم چربی کمی دارد و می تواند قدرت سیرکنندگی خوبی داشته باشد.
ضمن اینکه حاوی کلسیم است و اتفاقا کلسیم موجود در ماست و شیر نقش موثری در روند کاهش وزن دارد و افرادی که از آنها استفاده میکنند در برنامه کنترل وزن جواب بهتری میگیرند بنابراین اگر ماست کمچرب به درستی در برنامه غذایی محاسبه شده باشد باعث تاخیر در روند کاهش وزن نخواهد شد.
پیشنهاد می کنم علت علمی این موضوع که ماست کم چرب چگونه باعث اختلال در روند کاهش وزن میشود را از فردی که به ایشان مراجعه کردهاید، جویا شوید.