پرسش: تا یک سالگی خوردن چه غذاهایی برای کودکان کلاً ممنوع است؟ چرا؟
پاسخ: دکتر کوروش جعفریان متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
در سن زیر یک سال 2 فاز وجود دارد؛ فاز اول از بدو تولد تا 6 ماهگی است. متخصصان تغذیه معتقدند شیر مادر کاملترین غذا برای کودکان در این سن است که میتواند رشد آنها را تضمین کند بنابراین به مصرف مواد غذایی دیگر نیازی نیست، اما برخی از کودکان بر اساس منحنیهای رشد، خوب وزن نمیگیرند و رشد مطلوبی ندارند. در چنین شرایطی غذای کمکی قبل از 6 ماهگی شروع خواهد شد.
دلیل اینکه گفته میشود کودکان تا 6 ماه فقط باید با شیر مادر تغذیه شوند این است که سیستم ایمنی بدن کودک به اندازه کافی رشد نکرده است. اگر در این سن غذاهای دیگری غیر از شیر مادر به کودک داده شود، برخی مواد غذایی به صورت کامل هضم نشده وارد خون میشوند و این مساله میتواند کودک را دچار آلرژی و حساسیت کند و مشکلهایی را در سیستم ایمنیاش بهوجود بیاورد بنابراین توصیه اکید این است که مادران تا جایی که برایشان مقدور است شیر خودشان را به فرزندشان بدهند و مواد غذایی مختلف را از 6 ماهگی به بعد استفاده کنند. بعد از 6 ماهگی هم غذاهای سبک و با هضم راحتتر به طور تدریجی و در طول زمان به کودک داده میشوند تا دستگاه گوارشش کمکم با طعمها و غذاهای مختلف آشنا شود. برای شروع تغذیه تکمیلی بهتر است از غلات شروع کنید و غذاهایی مانند فرنی و حریره بادام به کودک بدهید و بعد بهتدریج انواع پورهها، سبزیها، میوهها و گوشتها را به غذای کودک اضافه کنید. بیشتر این غذاها کمکی هستند و هدف آشنا کردن کودک با طعم و مزه غذاهاست تا در آینده پرهیز غذایی زیادی نداشته باشد، اما برخی مواد غذایی نباید زیر یک سال مصرف شوند زیرا میتوانند مشکلهایی برای کودک ایجاد کنند.
یکی از این مواد غذایی شیر گاو است زیرا پروتئینهای شیر گاو درشت هستند و میتوانند باعث آلرژی در کودکان شوند. همچنین موادی مانند سفیده تخممرغ بهدلیل پروتئینهایی که دارد، انواع توتها، گیلاس، آلبالو، خربزه و کیوی بهدلیل اختلالهایی که ممکن است در سیستم ایمنی کودک ایجاد کنند نباید مصرف شوند.
مصرف عسل نیز بهدلیل اینکه معمولا پاستوریزه نیست و ممکن است حاوی سم بوتولیسم باشد توصیه نمیشود. همچنین ممکن است برخی کودکان به دلایلی به بعضی از مواد غذایی که در سایر کودکان حساسیت ایجاد نمیکند آلرژی داشته باشند و دچار مشکل شوند. نمونه بارز این مواد گوجهفرنگی است.
بسیاری از کودکان زیر یک سال با مصرف گوجهفرنگی دچار حساسیت میشوند و پوستشان کهیر میزند. در حالی که بسیاری از کودکان هم با خوردن آن مشکلی ندارند. از دیگر مواد غذایی حساسیتزا میتوان به مرکبات بهخصوص پرتقال، ماهی، بادامزمینی و... اشاره کرد. علاوه بر آنچه ذکر شد، برخی مواد غذایی هم بهدلیل شکل فیزیکیشان ممکن است باعث ایجاد خفگی در کودکان شوند. مثلا کودک زیر یک سال نمیتواند برخی مواد غذایی مثل گوشت، خیار، هویج، سبزیها، انواع مغزها و میوههای حبهای مثل انگور، کشمش، انار و... را که قادر نیست خوب بجود به تنهایی و بدون کمک مادر در نرم و پوره کردن آنها بخورد.
در نتیجه ممکن است دچار مشکل و راه هواییاش بسته شود. بعضی مواد غذایی مانند چای، قهوه و غذاهای حاوی کافئین هم نباید در این سن مورد استفاده قرار بگیرند زیرا میتوانند باعث بیقراری و تحریکپذیری کودک شوند و حتی بیشفعالی را در کودکان تشدید کنند. مصرف آبمیوههای طبیعی و نوشابههای گازدار هم میتوانند تغذیه کودک را مختل کنند و اشتهایش را کاهش دهند.