از بی‌گوانیدها و سولفونیل‌اوره تا داروهای تک‌دوزی که در دست تولیدند
داروهای خوراکی دیابت

دکتر حمیدرضا آقائی میبدی

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

درمان‌های دیابت را می‌توان به 3 گروه اصلی تقسیم‌ کرد:

• تغییر شیوه زندگی و پیروی از یک رژیم غذایی سالم؛

• داروهای خوراکی و غیرانسولینی و

• درمان با انسولین.

در یادداشتی که پیش رو دارید، به مقوله داروهای خوارکی می‌‌پردازیم که خود به 7 گروه اصلی تقسیم می‌شوند: بی‌گوانیدها، سولفونیل اوره، مهارکننده‌های آنزیم 4-DPP، تیازولیدندیون‌ها، مگلیتینید‌ها، مهارکننده‌های آنزیم آلفا گل?کوز?داز و مهارکنندگان SGLT2.

1. بی‌گوانیدها: خط اول درمان داروی خوراکی برای درمان دیابت نوع2 معمولا بی‌گوانیدها هستند که سردسته آنها متفورمین است. این دارو تقریبا برای تمام بیماران تجویز می‌شود مگر اینکه منع مصرف وجود داشته باشد.

2. سولفونیل اوره: بعد از متفورمین، این گروه دارویی بیشترین مصرف را از داروهای خوراکی بین بیماران دیابتی نوع2 دارد. سردسته آنها نیز 2 داروی گلی‌کلازید و گلی‌بن‌کلامید هستند. امروزه گلی‌کلازید به دلیل عوارض کمتر، استفاده بیشتری دارد. این داروها در کاهش قندخون اثرگذاری تقریبا مشابهی با متفورمین دارند و باعث افزایش ترشح انسولین از سلول‌های بتای لوزالمعده می‌شوند. بیماران مبتلا به نارسایی کلیه نباید از آنها استفاده کنند.

3. مهارکننده‌های آنزیم 4-DPP: از این گروه دارویی نیز می‌توان در خط دوم درمان بعد از متفورمین استفاده کرد. در حال حاضر داروی سیتاگلیپتین از این گروه در کشور ما موجود است. این دارو باعث افزایش وزن نمی‌شود و بر سلامت قلب و عروق آثار مثبتی دارد. علاوه بر قند ناشتا، قندهای بعد از غذا را هم کاهش می‌دهد.

4. تیازولیدندیون‌ها: از این گروه دارویی در حال حاضر پیوگلیتازون در ایران موجود است. معمولا به‌عنوان خط سوم یا چهارم درمان به کار می‌رود. به عبارت ساده‌تر، اگر بیمار به داروهای اولیه جواب ندهد، تیازولیدندیون‌ها برایش تجویز می‌شوند. این گروه دارویی ممکن است باعث ادم یا تورم پاها شوند. به همین دلیل ممکن است بیمار افزایش وزن پیدا کند. مقداری هم عوارض کبدی دارند و تا حدودی احتمال پوکی استخوان را در سنین بالا افزایش می‌دهند.

5. مگلیتینید‌ها: از دیگر دسته‌های دارویی دیابت که باعث افزایش ترشح انسولین می‌شوند، مگلیتینید‌ها هستند. در حال حاضر تنها داروی ریپاگلیناید از این گروه در کشور موجود است. این دارو نسبت به سولفونیل اوره‌ها و متفورمین اثرگذاری کمتری در کاهش قندخون دارد و بیشتر باعث کاهش قندهای بعد از غذا می‌شود.

6. مهارکننده‌های آنزیم آلفا گل?کوز?داز: از این گروه دارویی تنها آکاربوز در ایران وجود دارد که مانع جذب قند از دستگاه گوارش می‌شود. اثرگذاری تقریبا ضعیفی دارد و قند‌های بعد از غذا را کاهش می‌دهد. در نارسایی کلیه نیز نباید از آن استفاده کرد. همچنین عوارض گوارشی مانند نفخ شکم، دل‌پیچه و اسهال ایجاد می‌کنند.

7. مهارکنندگان SGLT2: این داروها جدیدتر هستند و باعث افزایش دفع قندخون از طریق ادرار می‌شوند، اما هم‌اکنون در ایران وجود ندارند.

داروهای تک‌دوز در دست تولید

داروسازان امروزه سعی دارند داروهایی را تولید کنند که مصرفشان برای بیمار راحت‌تر باشد. هدف این است که تعدد دوز و دفعات مصرف دارو کاهش یابد و با یک بار مصرف دارو در طول روز همان اثرگذاری حفظ شود. آنها تغییراتی در داروها ایجاد می‌کنند تا اثرش آن طولانی و سرعت جذبش تعدیل شود. سیتاگلیپتین در ایران موجود است و با یک بار مصرف 24 ساعت در بدن اثر می‌گذارد. متفورمین آهسته‌رهش نیز در دست تولید است اما بعضی داروها مثل ریپاگلیناید و آکاربوز به دلیل طول اثر کوتاه‌تر باید حتما 2 تا 3 بار در روز و قبل از هر وعده غذا مصرف شوند.

ایران از لحاظ دسترسی به داروهای دیابت در وضعیت مطلوبی است

دکتر مجتبی ملک

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران

بیماران مبتلا به دیابت، معمولا درمان را با یک دارو آغاز و بعد از حدود 2 تا 3 سال به داروی دوم نیاز پیدا می‌کنند. با گذشت 2 تا 3 سال دیگر هم ممکن است داروی سوم یا حتی انسولین برای آنها تجویز شود. به‌طور میانگین، بین 5 تا 10 سال بعد از شروع دیابت بسیاری از بیماران دیگر به داروهای خوراکی جواب نمی‌دهند و باید انسولین تزریق کنند، اما باید توجه داشت این مدت زمان برای هر فرد متفاوت است. زمینه ژنتیکی، رعایت نکته‌ها و درمان‌های لازم، مراجعه پزشکی به‌موقع، میزان قندخون، فعالیت بدنی و ... همگی در این امر تاثیرگذارند. بعضی ازبیماران با رعایت شیوه زندگی درست قادر هستند که تا سال‌های طولانی دیابت خود را با مصرف قرص کنترل کنند. در مقابل، بعضی دیگر بعد از مدت کوتاهی به انسولین نیاز پیدا می‌کنند.

دیابت بیماری مزمنی است که باید تا آخر عمر با مصرف دارو کنترل شود. بسیاری از افراد علاوه بر داروهای دیابت باید از داروهای چربی و فشارخون نیز در دفعات مکرر طی 24 ساعت استفاده کنند. حتی گاهی اوقات تعداد داروهای مصرفی این افراد به 20 قرص در روز هم می‌رسد. خوشبختانه در حال حاضر ایران از لحاظ دسترسی به داروهای دیابت در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. فقط شاید 1 یا 2 رده دارویی در کشور موجود نباشد که آنها هم ممکن است تا یک سال آینده در دسترس قرار بگیرند. البته داروهای جدید الزاما عوارض احتمالی کمتری ندارند و هر دارویی عوارض خاص خود را دارد.

داروی تازه دیابت

در بازار ایران

دکتر شهاب شاهوردی

مدیر بازاریابی مجموعه داروسازی کوبل‌دارو

سیاست‌های کلی یک مجموعه داروسازی روزآمد و کارآمد باید مبتنی بر پیشرو بودن در نوآوری و کیفیت باشد. در مجموعه ما نیز ضمن توجه به این امر، یکی از محورهای اصلی در برنامه‌ها، تقویت خط تولید محصولات خوراکی ضددیابت بوده و همیشه سعی بر این بوده است که انتخاب محصولات بر مبنای نیازهای بازار صورت گیرد.

یکی از این محصولات، داروی زیپتین با نام ژنریک سیتاگلیپتین است که برای اولین بار در ایران در داروسازی دکتر عبیدی تولید شده است. این داروی خوراکی به بیماران دیابتی کمک و از نیاز زودهنگام آنها به داروهای تزریقی پیشگیری می‌‌کند.

البته در کنار این امر، افزایش آگاهی مردم و به ویژه بیماران مبتلا به دیابت نسبت به این بیماری نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

طبق بررسی‌های انجام‌شده و آمارهای پراکنده، حدود 5 میلیون دیابتی در ایران وجود دارد و گفته می‌شود که حدود نیمی از دیابتی‌ها نیز از بیماری خود بی‌خبرند زیرا هنوز آن‌طور که باید و شاید، در مورد روش‌های غربالگری و علائم دیابت به عموم مردم اطلاع‌رسانی نشده است، بنابراین یکی از رسالت‌های پیش رو در این عرصه، آگاهی‌بخشی در خصوص علائم دیابت و آزمایش‌های غربالگری در سنین مختلف است.

به این ترتیب بیماران به موقع متوجه دیابت خود می‌شوند و با مراجعه به پزشک از بروز عوارض آن پیشگیری می‌کنند.

هفته نامه سلامت-547

«میزگرد رژیم‌درمانی» درباره روند کنترل دیابت خانم نسرین آل‌آقا با حضور دکتر محمدرضا مهاجرتهرانی فوق‌تخصص غدد و متابولیسم، دکتر علی ترکمان فوق‌تخصص جراحی زانو و دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه
چگونه دیابتم را کنترل کردم؟

پزشکان و متخصصان تغذیه متفق‌القول می‌گویند خط اول درمان دیابت، رژیم غذایی و فعالیت بدنی است. مهمان این هفته «میزگرد رژیم‌درمانی» نیز این موضوع را به تجربه درک کرده است. نسرین آل‌آقا، خانمی‌72 ساله با قد 162 سانتی‌متر است که با پیروی از اصول رژیم‌درمانی و 10 کیلوگرم کاهش وزن موفق شده قند خونش را بدون نیاز به انسولین‌درمانی کنترل کند. ایشان که با مراجعه به متخصص تغذیه طی 4 ماه
10 کیلوگرم وزن کم کرده و وزنش را از 75 به 65 کیلوگرم رسانده، 5 ماه است وزنش را حفظ کرده و از تجربه‌اش در این زمینه می‌گوید. در ادامه می‌توانید جزییات رژیم غذایی ایشان را از زبان خودشان و نظر متخصصان «سلامت» را درباره نقش رژیم‌درمانی در کنترل قند خون ایشان بخوانید.

ادامه مطلب...

پرسش‌های بیماران، پاسخ‌های پزشکان
6 سوالی که درباره دیابت می‌پرسند

ستاره محمد با افزایش روزافزون آمار ابتلا به اختلال‌های متابولیکی مانند دیابت، هر روز بیشتر از دیروز به تعداد بیمارانی که در مطب‌ پزشکان به انتظار می‌نشینند، افزوده می‌شود. این در حالی است که دریافت وقت ملاقات از دیابتولوژیست‌ها و متخصصان بیماری‌های غدد نیز چندان آسان نیست و حتی اگر وقت ملاقاتی نیز به‌دست آید، در مطب‌های شلوغ معمولا فرصت چندانی برای پرسش و پاسخ آزادانه وجود ندارد.

دانستنی‌های انسولین؛ داروی کاهنده قند‌خون
تزریق کن و قند را بسوزان

دکتر آیدا روشن‌ضمیر

اگر به تازگی مشخص شده به دیابت نوع 2 مبتلا شده‌اید، پزشکتان حتما به شما درباره اهمیت رژیم غذایی و فعالیت بدنی در کنترل قندخون توضیح داده است اما علاوه بر اینها، گاهی برای کنترل قند خون، دارو هم لازم است. برای کنترل دیابت، داروهای خوراکی مختلفی وجود دارد که از آنها با عنوان کلی قرص‌های کاهنده قند خون یاد می‌شود. اما یکی از موثرترین و پرمصرف‌ترین داروهای کنترل دیابت، داروی تزریقی این بیماری یعنی انسولین است. در گذشته شاید انسولین، آخرین راهکار درمانی برای بیماران دیابتی به‌حساب می‌آمد اما امروزه مزایای استفاده از آن در درمان دیابت مشخص شده و به همین دلیل، پزشک ممکن است زودتر تزریق انسولین را به بیمارش توصیه کند. گاهی نیز پزشک صلاح می‌بیند بیمار هم داروی خوراکی دیابت و هم انسولین تزریقی را استفاده کند.

چه انسولینی بزنیم؟

انتخاب نوع انسولین به تصمیم پزشک و شرایط بیمار بستگی دارد اما معمولا پزشک تزریق انسولین را با زمان غذا خوردن بیمار هماهنگ می‌کند. انسولین باید زمانی کارش را شروع کند که غذا می‌خواهد جذب شود. بنابراین انواع سریع‌الاثر 15 دقیقه قبل از غذا و گاهی هم بلافاصله بعد از غذا تزریق می‌شود. انواع کوتاه‌‌اثر، 30 تا 60 دقیقه قبل از غذا و متوسط‌الاثر، 1 ساعت قبل از غذا تزریق می‌شود. انواع مخلوط، با توجه به نوع محلول، حدود 10 تا 30 دقیقه قبل از غذا تزریق می‌شود. اما تزریق انواع طولانی‌اثر ربطی به زمان وعده غذایی ندارد. گاهی انسولین طولانی‌اثر، با یک نوع انسولین کوتاه‌اثر همراه می‌شود که البته باز هم به نظر پزشک بستگی دارد. گاهی نیز نوع طولانی‌اثر را همراه با داروی خوراکی (قرص دیابت) همراه می‌کنند.

انسولین رگولار (R)

جزو کوتاه‌اثر‌هاست، شفاف است و بین بیماران به انسولین آبکی (کریستال) معروف است. از آنجا که 60-30 دقیقه بعد از تزریق، اثر آن شروع می‌شود، بهتر است تزریق آن، 30 دقیقه قبل از غذا باشد. اگر فرد بعد از تزریق آن غذا نخورد، دچار افت قندخون می‌شود.

انسولین NPH

جزو متوسط‌‌الاثرهاست و رنگ شیری و کدری دارد. از آنجا که سریع‌اثر نمی‌کند، لازم نیست حتما قبل از غذا تزریق شود. این انسولین برای تامین نیاز بلندمدت مناسب است. شروع اثر آن حدود 2 ساعت بعد از تزریق است و گاهی همراه قرص‌های خوراکی دیابت استفاده می‌شود. مثلا پزشک در طول روز، قرص دیابت و هنگام شب (قبل از خواب) انسولین تزریقی را توصیه می‌کند.

انسولین لیسپرو(H)

سریع‌الاثر است و برای کنترل افزایش ناگهانی قند بعد از غذا خوب عمل می‌کند. رنگ آن مانند رگولار، شفاف است. می‌توان آن را 15 دقیقه قبل از غذا یا بلافاصله بعد از غذا تزریق کرد و خطر افت قندخون با آن کمتر است. گاهی بهترین نتیجه را ترکیب لیسپرو همراه با یک انسولین متوسط‌الاثر (NPH) می‌دهد.

گلارژین

انسولین نسبتا جدیدی است که جذب آهسته دارد و سطح آن در طول 24 ساعت تقریبا ثابت می‌ماند و یک‌بار تزریق آن در روز کافی است.

انواع انسولین

انسولین انواع زیادی دارد اما همه آنها به شکل تزریقی هستند. انواع آن را براساس سرعت شروع اثر و مدت دوام طبقه‌بندی می‌کنند.

سریع‌الاثر

کوتاه‌اثر

متوسط‌الاثر

طولانی‌اثر

مخلوط

پزشک تشخیص می‌دهد کدام نوع انسولین برای بیمار مناسب است.

انتخاب نوع انسولین

انتخاب نوع انسولین برای بیمار به عوامل مختلفی بستگی دارد:

پاسخ بدن به انسولین که در افراد مختلف متفاوت است.

شیوه زندگی (مصرف الکل، نوع تغذیه، ورزش و...)

سن بیمار

اینکه بیمار چند وقت یکبار قند خونش را کنترل می‌کند.

نکته‌های انسولین

هنگام تزریق فقط از سرنگ‌های مخصوص تزریق انسولین استفاده شود.

هر سرنگ را تا 20 بار می‌توان استفاده کرد تا حدی که سر سوزن آن کند نشده باشد.

استفاده از سرنگ مشترک ممنوع است چون احتمال انتقال آلودگی وجود دارد.

شیشه‌های انسولین (ویال) در حال مصرف را می‌توان در دمای اتاق نگه‌داشت اما ویال‌های بازنشده را باید در یخچال (نه جایخی یا فریزر) گذاشت.

هر شیشه (ویال) انسولین حاوی 10 سی‌سی انسولین 100 واحدی یعنی هر شیشه 1000 واحد انسولین دارد.

از تکان دادن زیاد شیشه انسولین خودداری کنید.

به تاریخ انقضای روی شیشه انسولین دقت کنید.

قبل از مصرف، کنترل کنید داخل شیشه انسولین ذرات خارجی وجود نداشته باشد.

انسولین کریستال باید کاملا شفاف و یکدست باشد. انسولین NPH نیز بعد از یک تکان ملایم باید یکدست و شیری باشد.

انسولین را جلوی نور مستقیم خورشید، گرما و سرما قرار ندهید.

تزریق انسولین سرد دردناک‌تر است. بهتر است 20 دقیقه قبل از تزریق، آن را از یخچال خارج کنید.

تزریق انسولین زیرجلدی است، یعنی نه خیلی عمیق نه خیلی سطحی! در محل تزریق با انگشت خود چین پوستی ایجاد کنید تا مانع تزریق عضلانی آن شوید.

سوزن را داخل ویال و سرنگ را از هوا خارج کنید. آمپول را وارونه کنید و انسولین را به آرامی درون سرنگ بکشید. چند ضربه ملایم به سرنگ بزنید تا حباب نداشته باشد.

سوزن را با زاویه 90 درجه مستقیم وارد پوست کنید.

برای ترزیق، شکم بهترین محل است چون جذب در آنجا از همه جا بیشتر است. بعد از تزریق، محل را کمی مالش دهید.

بهتر است محل تزریق هر بار کمی تغییر کند و در یک نقطه ثابت نباشد (هر بار 2 سانتی‌متر با محل قبلی فاصله داشته باشد.)

گاهی به جای سرنگ و سوزن از قلم‌های انسولین برای تزریق استفاده می‌شود. استفاده از آن ساده‌تر است اما قیمت زیادی دارد.

پمپ انسولین نیز دستگاهی است که عملکردش شبیه لوزالمعده است. در این دستگاه، انسولین به میزان مورد نیاز با سوزن زیر پوست شکم به‌طور مداوم تزریق می‌شود، اما قیمت این دستگاه بسیار زیاد است.

انسولین استنشاقی به بازار آمد

آفرزا (Afrezza)، انسولین استنشاقی سریع‌الاثر است که از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای انسولین درمانی بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 مورد تایید قرار گرفته است. هم‌اکنون آفرزا تنها انسولین استنشاقی موجود در بازار محسوب می‌شود و محصول مشابه آنکه قبلا وارد بازار شده بود، دیگر در بازار دارویی موجود نیست. به دلیل خطر ابتلا به برونکواسپاسم حاد، آزمون اسپیرومتری قبل از شروع درمان باید انجام شود. شایع‌ترین عوارض جانبی ناشی از مصرف آفرزا عبارتند از‌ هایپوگلیسمی (افت قند خون)، سرفه، دردگلو یا تحریک گلو و سردرد.

پروژه انسولین استنشاقی از سال 1924 میلادی مورد مطالعه بوده است. اولین پودر خشک انسولین که اگزوبرا (Exubera) نام داشت، در سال 2006 میلادی مورد تایید قرار گرفت. هرچند شرکت تولید‌کننده به دلیل فروش اندک آن در سال بعد، دست به جمع‌آوری این محصول زد. اسپری اگزوبرا در مقایسه با اسپری‌های متداول و مورد استفاده برای درمان آسم، به مراتب بزرگ‌تر بود و نیاز داشت که بیمار هر 6 ماه یکبار برای آزمون اسپیرومتری به مطب پزشک مراجعه کند. به علاوه، هزینه اگزوبرا در مقایسه با انسولین زیرجلدی موجود در بازار به مراتب بیشتر بود. در سال 2014 میلادی، آفرزا که انسولین استنشاقی است، تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را اخذ کرد و هم‌اکنون تنها انسولین استنشاقی موجود در بازار محسوب می‌شود.

آفرزا، یک انسولین سریع‌الاثر است که برای کنترل بهتر قندخون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1و 2 تجویز می‌شود. این دارو برای تجویز در گروه کودکان تاییدیه ندارد. آفرزا انسولین رگولار انسانی است؛ زمانی که توسط بافت ریه جذب شده و عمل کند، مشابه سایر اشکال انسولین رگولار انسانی است. آفرزا از تکنولوژی منحصر به فرد انتقال دارو با نام تکنوسفر بهره می‌برد که امکان انتقال انسولین از طریق ریه‌ها را میسر می‌سازد. این سیستم انتقال دارو، با تشکیل کریستال‌های فوماریل دی کتوپیپرازین انجام می‌شود. این مولکول‌ها ابعاد 2 تا 3 میکرومتری دارند. به دنبال استنشاق، انسولین تکنوسفر به سرعت وارد بافت ریه می‌شود. در pH فیزیولوژیک، انسولین از خلال اپیتلیوم ریوی وارد جریان خون می‌شود. انسولین تکنوسفر طی 15 دقیقه به حداکثر غلظت خود رسیده و در مقایسه با انسولین زیرجلدی سریع‌تر از بدن حذف می‌شود.

انسولین خوراکی در راه است

تزریق، به‌طور کلی، کاری سخت، ترسناک، دردناک و وقت‌گیر است، به‌خصوص برای افراد مسن و کودکان مبتلا به دیابت. طی ده‌ها سالی که از ساخته شدن انسولین گذشته، کارخانه‌های زیادی سعی کرده‌اند انسولین خوراکی بسازند اما هنوز این کار انجام نشده چون انسولین، مولکول پروتئینی خاصی است که به‌وسیله آنزیم‌های معده از بین می‌رود و حتی اگر بتوان کاری کرد در معده از بین نرود، این مولکول به دلیل اندازه بزرگی که دارد، نمی‌تواند از دیواره روده بگذرد و وارد خون شود.

یک کارخانه‌ داروسازی، طراحی خاصی برای مولکول انسولین انجام داده؛ یک لایه محافظ ضداسید اطراف انسولین ساخته که آن را در برابر آنزیم‌های معده محافظت می‌کند. یک کارخانه‌ داروسازی در هند نیز موفق به ساخت انسولین خوراکی در سال 2012 شد.

این انسولین در کنترل قندخون حیوانات آزمایشگاهی موفق بود اما هزینه ساخت این دارو بسیار زیاد بود و در نتیجه تولید تجاری آن به صرفه نبود.

این محققان به تازگی شیوه ارزان‌تری برای ساخت انسولین خوراکی یافته‌اند؛ قراردادن انسولین در کیسه‌های کوچکی از چربی و اتصال آن به اسید فولیک برای بهبود ورود دارو به خون. این چربی‌ها ارزان‌قیمت هستند و انسولین را در برابر آنزیم‌های معده حفظ می‌کنند درنتیجه انسولین وارد روده کوچک می‌شود.

در روده کوچک هم اسید فولیک به انتقال آن به خون کمک می‌کند. این روش در موش‌ها اثرگذاری مناسبی داشته و قندخون را به اندازه انسولین تزریقی کاهش داده اما هنوز مرحله آزمایش روی داوطلبان انسانی باقی‌مانده است.

محققان بسیاری در سراسر دنیا در حال تلاش برای ساخت انسولین خوراکی هستند. در ایران نیز محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در طرحی پژوهشی در حال یافتن راهی هستند. آنها انسولین را با پلیمرهای‌زیستی پوشش دادند که در معده از بین نرود.

این دارو روی موش‌های آزمایشگاهی آثار خوبی داشته اما هنوز به مرحله بعدی نرسیده است.

هفته نامه سلامت-547

23 آبان، روز جهانی دیابت

دکتر اسدا... رجب

رئیس انجمن دیابت ایران

23 آبان روز جهانی دیابت است؛ بیماری‌ای که آمار ابتلا به آن در ایران رو به افزایش است. بررسی‌های انجام‌شده در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم نشان داده که 14 درصد از جمعیت بالای 20 سال ایران به دیابت مبتلا هستند. بیش از 19 درصد افراد نیز در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. بنابراین می‌توان گفت حدود 30 درصد از جمعیت کلانشهرهای ایران مبتلا به دیابت یا در معرض خطر آن هستند.

سن شیوع دیابت در ایران و جهان نیز کاهش‌یافته و دلیلش تغییر شیوه زندگی، تغذیه نامناسب، کاهش فعالیت بدنی و استرس‌های مداوم است. در این میان، ضرورت فرهنگسازی در برخی عرصه‌ها به وضوح حس می‌شود. برای مثال، بیشتر افراد در جشن‌ها فقط عادت به مصرف کیک و شیرینی دارند، در حالی که باید بدانند شادی جنبه‌های دیگری هم دارد. از سوی دیگر، صرفا اعتقاد به اینکه پیشگیری بهتر از درمان است، کفایت نمی‌کند.

ما زمانی می‌توانیم بگوییم در راه پیشگیری قدم برداشته‌ایم که شیوع دیابت را کاهش داده باشیم. پیشروی در این راه عزم‌ جدی می‌خواهد و همه باید با همکاری در این مسیر گام بردارند.

خوشبختانه طی 2 سال گذشته بیمه‌ها هزینه بسیاری از داروهای دیابت را پوشش داده‌اند و امروزه همه افراد جامعه می‌توانند تحت بیمه سلامت ایرانیان قرار بگیرند و از مزایای خدمات درمانی آن بهره‌مند شوند. تقریبا تمام هزینه‌ها با این بیمه رایگان تمام می‌شوند و ما از این موضوع بسیار خوشحال هستیم اما هزینه ابزارهای اندازه‌گیری قندخون مثل نوارهای تست‌قند و همچنین ابزارهای تزریق انسولین هنوز تحت پوشش بیمه‌های بزرگ قرار نگرفته‌ است. این در حالی است که هر نوار تست قندخون حدود هزار تومان هزینه دارد و یک فرد مبتلا به دیابت نوع1 باید روزانه حداقل 4 بار قند خود را اندازه بگیرد، بنابراین ماهانه به حداقل 120 عدد نوار تست قند نیاز پیدا می‌کند.

امیدوارم سایر بیمه‌ها نیز این هزینه‌ها را تحت پوشش خود قرار دهند و این مساله به پیشگیری از بروز عوارض دیابت و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.

هفته نامه سلامت-547

با زندگی سالم می‌توان از 40درصد سرطان‌ها پیشگیری کرد

پرسش: افرادی که دچار توده یا کیست پستان هستند، باید از خوردن چه غذاهایی بپرهیزند و چه غذاهایی را در رژیمشان بگنجانند؟

پاسخ دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:

مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد کیست‌ یا توده پستان مطرح است، مصرف نکردن غذاهای بسیار چرب است.آنها باید از خوردن غذاهایی که در آنها چربی‌های اشباع‌شده وجود دارد، بپرهیزید.

روغن‌های اشباع بیشتر در روغن‌های جامد، چربی گوشت، کره، لبنیات پرچرب و... وجود دارد.

یکی دیگر از محدودیت‏های غذایی که باید در رژیم این گروه بیماران اعمال شود، مصرف نکردن موادی مانند سویا و بذر کتان است که در آنها استروژن گیاهی وجود دارد.تحقیقات نشان داده استروژن موجود در مواد غذایی می‌تواند مشکل کیست یا توده پستانی را بدتر کند.

همچنین بیماران مبتلا به کیست پستان باید مصرف قندها را تا حد امکان کاهش دهند و وزنشان را در حد ایده‌آل حفظ کنند.

بهترین غذاها برای افراد مبتلا به کیست یا توده پستان هم منابع گیاهی است بنابراین بیماران باید سعی کنند یک رژیم گیاهی داشته باشند و از سبزی‌هایی استفاده کنند که دارای فیبر محلول در آب هستند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به هویج و سیب اشاره کرد.

فیبرهای محلول می‌توانند به پیشگیری یا کاهش کیست‌های پستانی کمک کنند. سبوس‌های گندم و برنج هم می‌توانند در کاهش تشکیل کیست‌ها موثر باشند بنابراین بهتر است در رژیم غذایی افراد گنجانده شوند.

افراد مبتلا به کیست پستان باید حتما پیاده‌روی تند و ورزش‌های هوازی را به مدت 30 تا 45 دقیقه در برنامه روزانه خود قرار دهند تا به کاهش درد و کاهش کیست‌ها کمک کند.

هفته نامه سلامت/546

افزایش احتمال عفونت ریه در سالمندان

دکتر رسول علیان‌نژاد

فوق‌تخصص ریه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان

بیماری‌های دوران سالمندی متفاوت‌تر و متنوع‌تر از دوران جوانی است و یکی از بیماری‌هایی که در سالمندان نسبتا رایج است، بیماری‌های ریوی در سنین بالاست. از سوی دیگر و از آنجا که این روزها زیاد صحبت از تزریق واکسن آنفلوآنزا می‌شود، بی‌مناسبت ندیدم که در «سالمندان» این هفته به انواع شایع بیماری‌های ریوی در سالمندان اشاره کنم و یادآور شوم که یکی از راه‌های کم‌کردن شانس ابتلا به این بیماری‌ها، تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا است.

سالمندان بیشتر از جوانان در معرض خطر عفونت‌های ریوی هستند و مهم‌ترین دلیل آن هم ضعف سیستم ایمنی در افراد پس از میانسالی است. به‌طور طبیعی انسان‌ها بعد از 50 سالگی دچار ضعف سیستم ایمنی می‌شوند و هرچه سن افزایش می‌یابد عوارض این ضعف با شدت بیشتری نمایان می‌شود.

یکی از عوارضی که ضعف سیستم ایمنی
روی بدن دارد، افزایش احتمال ابتلا به عفونت در سالمندی است. البته عفونت‌های ریوی در هر سنی خطرناک هستند ولی در سالمندان این خطر بیشتر است. عفونت ریوی همچنان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر افراد میانسال است. بنابراین بهترین راه برای کاهش مرگ و میر سالمندان در اثر این بیماری شناخت مواردی است که احتمال عفونت ریه را در سالمندان بالا می‌برد تا با جلوگیری از آنها بتوان احتمال را به حداقل رساند.

ادامه مطلب...

6+14توصیه آسان برای اینکه بتوانید به کودکان زیر 1 سال و بالای 1 سال دارو بدهید

بسیاری از مادران می‌گویند دارو دادن به کودکان یکی از سخت‌ترین کارهاست.

مادر جولیای 2 ساله می‌گوید بارها مجبور شده سر ساعت معینی 5/2 میلی‌لیتر شربت به کودکش بدهد اما در نهایت متوجه شده 4/2 میلی‌لیتر آن در قاشق و روی شلوار و کف زمین باقی‌مانده است.

مادر جاناتان 1ساله هم بارها با هزاران بازی، دارویی را به دخترش داده و او با یک استفراغ ساده، تلاش او را هدر داده است.

در چنین شرایطی چه باید کرد؟ بهترین روش برای دارو خوراندن به کودکان چیست؟ آیا می‌توانیم داروی کودک را در آبمیوه یا غذایش بریزیم؟ اگر کودک استفراغ کرد، چطور؟

پرسش‌هایی از این قبیل ممکن است ذهن بسیاری از مادرانی را که کودک خردسال دارند، درگیر کند. ما در ادامه سعی می‌کنیم به هر آنچه می‌تواند ذهن یک مادر را در رابطه با دارو دادن به کودک درگیر کند، پاسخ دهیم.

اما پیش از آن ذکر چند نکته مهم و کلی ضروری به نظر می‌رسد:

ادامه مطلب...

دکتر رسول علیان‌نژاد فوق‌تخصص ریه می‌گوید احتمال ابتلای سیگاری‌ها به سرطان ریه 30 برابر احتمال ابتلای غیرسیگاری‌ها به این سرطان است

یوهان کرایف هلندی، اسطوره فوتبال هلند، همیشه مورد ستایش فوتبال‌دوستان و رسانه‌ها بوده و هست اما کرایف هلندی یک اشکال بزرگ داشته که 50 سال با او همراه بوده است و متاسفانه سال‌ها اهمیتی به آن نمی‌داده است. اشکال بزرگ او سیگارهای هلندی کنار لبش است که همیشه باد انتقادها را به سویش روانه می‌کرد. این انتقادها بی‌مورد هم نبوده چرا که مصرف سیگار کرایف این روزها با اعلام ابتلایش به سرطان ریه خبرسازتر شده است. دکتر رسول علیان‌نژاد، فوق‌تخصص ریه و عضو هیات‌علمی دانشگاه معتقد است: «سرطان ریه یک بیماری چندعاملی است ولی در 90 درصد موارد، علت ابتلا به این سرطان، سیگار است و سیگاری‌ها برای پرهیز از ابتلا به این بیماری هیچ راهی غیر از ترک سیگار ندارند.»

ادامه مطلب...