وقتی سالمندان دچار معلولیت می‌شوند...
همه انسان‌ها به مراقبت نیاز دارند. وقتی جوان و سالم هستیم این وظیفه تقریبا به‌طور تمام و کمال بر عهده خودمان است اما وقتی به دوران سالمندی برسیم به کمک و حمایت دیگران هر چند کمک اندک نیاز خواهیم داشت. سالمندان سالم و حتی بیمار از پس بسیاری از کارهای شخصی خود برمی‌آیند اما مشکل بزرگ وقتی است که معلولیت به سالمندی اضافه می‌شود. چنین سالمندانی با توجه به نوع معلولیت‌شان به مراقبت بیشتری نیاز دارند لااقل تا وقتی که خودشان نحوه خودمراقبتی را بیاموزند. گاهی معلولیت آنقدر شدید است که حضور یک مراقب خوب شبانه‌روزی الزامی است. مشکل‌هایی که یک سالمند معلول پیدا می‌کند آنقدر زیاد است که واقعا بسیاری از خانواده‌ها را مستاصل می‌کند. در «سالمندان» این هفته به مهم‌ترین مشکل‌ها و راه‌های مقابله با آن اشاره می‌کنیم.
ادامه مطلب...
فرزندان بزرگ می‌شوند و دنبال زندگی خود می‌روند. پدر و مادر هم بعد عمری تلاش سالمند شده‌اند و در آشیانه خالی تنها می‌مانند. تنهایی درست وقتی است که این عزیزان نیاز مبرم به کمک و مراقبت دارند. البته سالمندان کشور ما به تنهایی سالمندان در کشورهای غربی نیستند و فرزندان، اقوام و گاهی هم آشنایان نزدیک مراقبت و سرزدن به آنها را فراموش نمی‌کنند ولی در سال‌های اخیر شاهد مهاجرت فرزندان به شهر و کشورهای دیگر یا دغدغه و مشغله‌های شغلی و زندگی آنها هستیم که باعث شده فاصله بین والد و فرزند زیاد شود و خانواده‌ها به فکر کمک از ارگان‌های یاری‌رسان به سالمند بیفتند. اینجاست که اهمیت ویزیت پزشک در منزل و حضور پرستار در منزل سالمند آشکار می‌شود.
ادامه مطلب...
• اگر از دارویی استفاده می‌کنید؛ باید در مورد نحوه مصرف آن طی مسافرت از پزشک خود سوال کنید.
• فهرستی از تمام داروهایی که باید مصرف کنید، تهیه کنید. در این کار از پزشک یا کارمند بهداشتی کمک بگیرید. در این فهرست باید هر 2 نام تجاری و نام اصلی، مقدار دارو و زمان مصرف نوشته شود.
• از پزشک یا کارمند بهداشتی و درمانی یا فردی از خانواده بخواهید گزارشی از وضعیت پزشکی و درمانی فعلی شما تهیه کند و در اختیارتان قرار دهد.
• بسته داروهایتان را در کیف دستی خود قراردهید تا از گم‌شدن و آسیب رسیدن به آنها جلوگیری شود و در صورت نیاز به آنها در دسترستان باشند.
• دست‌های خود را مرتب بشویید. ادامه مطلب...
پرسش: مصرف ماهی کیلکا به چه کسانی توصیه می‌شود؟ آیا این ماهی منبع مناسبی برای تامین کلسیم است؟
پاسخ دکتر سوده رازقی: متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:
در هر 100 گرم ماهی کیلکا 300 میلیگرم کلسیم وجود دارد. این مقدار تقریبا معادل مقدار کلسیم موجود در یک لیوان شیر یا یک قوطی کبریت پنیر است، بنابراین استفاده از این ماهی به افرادی که زمینه ابتلا به پوکی استخوان را دارند و لبنیات مصرف نمی کنند پیشنهاد می شود.
این ماهی همچنین در هر 100 گرم حاوی 11 میکروگرم ویتامینB12 است که این میزان بیش از 3 برابر 100 گرم گوشت قرمز است بنابراین افرادی که در معرض کمبود ویتامین B12 هم هستند، می‌توانند از این ماهی به‌عنوان یک منبع مناسب استفاده کنند.
البته با توجه به اینکه میزان جذب ویتامین B12 در افراد سالمند کاهش می یابد، استفاده از ماهی کیلکا به سالمندان نیز توصیه می شود.
این ماهی همچنین حاوی اسیدهای چرب امگا3 است. چربی ها به چند گروه اصلی تقسیم می شوند که چربی های امگا3 و امگا6 از مهم‌ترین آنها هستند.
حفظ تعادل بین امگا3 و امگا6 در بدن، تضمینکننده سلامت افراد است. نسبت امگا6 به امگا3 باید 2 به 1 تا 3 به 1 باشد در حالی که در حال حاضر نسبت دریافت حدود 4 برابر این مقدار است. افزایش نسبت امگا3 به امگا6 می‌تواند زمینه را برای ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بعضی از بیماری‌های قلبی-عروقی، سرطان و... فراهم کند.
معیارهای بهترین برخورد با سالمندان
با ما به زبان خودمان حرف بزنید
دکتر مجید صادقی
روان‌پزشک، استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
جمعیت جامعه جهانی و کشور ایران رو به سالمندی است و سالمندان در بیشتر کشورها جمعیت قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین سلامت جسمانی و روانی سالمندان از اولویت‌های بهداشتی هر جامعه محسوب می‌شود. گرچه با صنعتی‌شدن جوامع بشری و کمرنگ شدن نقش خانوادهای گسترده (خانواده‌هایی که چند نسل با هم و زیر یک سقف زندگی می‌کنند) و بیشتر شدن تعداد خانواده‌های هسته‌ای (خانوادهای متشکل از والدین و فرزندان) مراقبت‌های خانوادگی از سالمندان کاهش یافته ولی ما ایرانی‌ها سالمندان را به‌عنوان افرادی خردمند و باتجربه می‌دانیم که برکت زندگی‌مان هستند و دست از حمایت از آنها برنمی‌داریم اما شاید در مفهوم حمایت کمی مشکل داشته باشیم، یعنی به‌طور ناخواسته در رفتار و کردارمان دچار افراط و تفریط‌هایی می‌شویم که باعث آزار و دلخوری این عزیزان می‌شود.
آنچه در «سالمندان» این هفته می‌خوانید یادآوری نکاتی کلیدی در زمینه چگونگی رفتار با سالمندان است تا هم به وظایف خود عمل کنید و هم شادی آنها را فراهم آورید.
توصیه‌ها و هشدارهای تربیتی دکتر محمدرضا خدایی به والدین جوان
دلبستگی یا وابستگی؟ مساله این است!
طبیعی است که هر پدر یا مادری به فرزندش علاقه‌مند است و او را بی‌نهایت دوست دارد اما گاهی همین علاقه باعث می‌شود آنها آنقدر به فرزندانشان وابسته شوند که زندگی شخصی‌شان مختل شود و گاهی نیز این قضیه به طور معکوس اتفاق می‌افتد. یعنی آنقدر از طرف والدین توجه و حمایت افراطی صورت می‌گیرد که فرزندشان کاملا وابسته بار می‌آید و دچار اختلال شخصیت وابسته می‌شود. در گفت‌و‌گویی که با دکتر محمدرضا خدایی، روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی توانبخشی و بهزیستی داشته‌ایم، درباره علل و عواقب چنین رابطه‌ای بین والدین و فرزندان بحث کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
سلامت: چه تفاوتی بین وابستگی و دلبستگی وجود دارد؟
از نظر عامه، این 2 مقوله هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند اما از نظر روان‌شناختی کاملا با هم تفاوت دارند. دلبستگی به این معناست که فرد باوجود اینکه احساس تعلق به خانواده دارد اما به استقلال فردی هم رسیده است و می‌تواند به راحتی تصمیم بگیرد و زندگی مجزایی را برای خود تشکیل دهد، بدون اینکه کسی در این بین آسیب روانی ببیند اما افرادی که وابسته هستند نه‌تنها به استقلال فردی نرسیده‌اند، بلکه زندگی مستقل و جداگانه‌ای هم نمی‌توانند داشته باشند و مرزهای روابط آنها مشخص نیست و همین مساله در درازمدت به بروز اختلال‌های اعصاب و روان در آنها منجر می‌شود.
7 معیاری که برای انتخاب تفریح مناسب سالمندان باید در نظر گرفت
کدام سالمند؟ کدام تفریح؟
دکتر فرشاد شریفی
اپیدمیولوژیست
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
داشتن تغذیه مناسب، سطح بهداشتی-درمانی کافی، داشتن مکان زندگی راحت و آسوده، امکانات مالی کافی و... موارد مهمی در زندگی سالمندان هستند که باعث ارتقای سطح روانی و جسمی و در نهایت شادی و سرزندگی آنها می‌شوند اما بخش مهمی از رازهای شادی و سلامت سالمندان به تفریح آنها مرتبط است که معمولا کمتر به آن توجه می‌شود چون اغلب ما فکر می‌کنیم آنها بیشتر به استراحت و محیط آرام نیاز دارند. در حالی که سالمندان وقت آزاد زیادی دارند و اگر بتوانند بخشی از زمان خود را به تفریح اختصاص دهند قطعا سلامت روانی و جسمی‌شان تضمین خواهد شد.
تفریحات در نظر گرفته شده برای سالمند باید انرژی و نشاط بیشتری به او بدهد؛ بدون اینکه آزار و اذیتی به او برساند. مثلا تفریحی مانند بازی شطرنج ممکن است برای سالمندی مفید و برای سالمند دیگری خسته‌کننده و حتی مضر باشد یا اگر به سالمندی که بیماری ریوی یا آرتروز شدید دارد توصیه کنیم هر روز پیاده‌روی کند در واقع، نه فقط موجب آزار او شده‌ایم بلکه ممکن است سلامت جسمی او را هم به خطر اندازیم. بنابراین برای انتخاب نوع تفریح سالمندان این شرایط باید در نظر گرفته شود.
افزایش احتمال عفونت ریه در سالمندان
دکتر رسول علیان‌نژاد
فوق‌تخصص ریه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان
بیماری‌های دوران سالمندی متفاوت‌تر و متنوع‌تر از دوران جوانی است و یکی از بیماری‌هایی که در سالمندان نسبتا رایج است، بیماری‌های ریوی در سنین بالاست. از سوی دیگر و از آنجا که این روزها زیاد صحبت از تزریق واکسن آنفلوآنزا می‌شود، بی‌مناسبت ندیدم که در «سالمندان» این هفته به انواع شایع بیماری‌های ریوی در سالمندان اشاره کنم و یادآور شوم که یکی از راه‌های کم‌کردن شانس ابتلا به این بیماری‌ها، تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا است.
سالمندان بیشتر از جوانان در معرض خطر عفونت‌های ریوی هستند و مهم‌ترین دلیل آن هم ضعف سیستم ایمنی در افراد پس از میانسالی است. به‌طور طبیعی انسان‌ها بعد از 50 سالگی دچار ضعف سیستم ایمنی می‌شوند و هرچه سن افزایش می‌یابد عوارض این ضعف با شدت بیشتری نمایان می‌شود.
یکی از عوارضی که ضعف سیستم ایمنی
روی بدن دارد، افزایش احتمال ابتلا به عفونت در سالمندی است. البته عفونت‌های ریوی در هر سنی خطرناک هستند ولی در سالمندان این خطر بیشتر است. عفونت ریوی همچنان یکی از دلایل اصلی مرگ و میر افراد میانسال است. بنابراین بهترین راه برای کاهش مرگ و میر سالمندان در اثر این بیماری شناخت مواردی است که احتمال عفونت ریه را در سالمندان بالا می‌برد تا با جلوگیری از آنها بتوان احتمال را به حداقل رساند.
دکتر بدری‌سادات بهرامی
مشاور خانواده مدرس دانشگاه
اجازه بدهید پاسخ این سوال را که بهترین خانه برای سالمند کجاست این‌طور شروع کنم که باید در آغاز 2 کلمه به نظر ساده، اما پیچیده را برای خودمان تعریف کنیم. یک‌بار دیگر سوال بالا را بخوانیم: «بهترین جا برای سالمندان کجاست: خانه یا سرای سالمندان؟» معلوم است که بهترین خانه برای هر کس در هر سنی که باشد از کودک نوپا گرفته تا جوان، میانسال و سالمند خانه خود او است؛ خانه‌ای که اختیاردار آن است. همه ما آدم‌ها تمایل ذاتی به این امر داریم و دلمان نمی‌خواهد یا بهتر بگویم برایمان سخت است که خودمان را با جایی جدید و قوانین آنجا تطبیق دهیم. این کار در سن بالا سخت‌تر هم می‌شود و تحمل این وضع که سالمند باید سر ساعت بخوابد، بیدار شود، غذا بخورد و... می‌تواند او را افسرده کند. به همین دلیل بهترین جا برای هر کس خانه خود او است اما بیایید کلمه سالمند را نگاه کنیم. ما سالمندانی داریم که نه‌تنها از عهده خود برمی‌آیند بلکه نوه‌هایشان را نگه می‌دارند، سر کار می‌روند، راننده تاکسی هستند و کمک حال بچه‌هایشان می‌شوند. شاید منظورمان را باید واضح‌تر بیان کنیم و بگوییم مقصود ما سالخوردگانی است که نیاز به نگهداری و مراقبت دارند اما باز هم پاسخ ما همان است؛ این فرد سالخورده و بیمار هم قطعا در خانه خودش راحت‌تر است و اگر ما نگران سلامت این سالمند عزیزمان هستیم از بین این راه‌حل‌ها باید یکی را انتخاب کنیم:
پیشنهاد اول: یکی از جوان‌های فامیل؛ بچه‌ها، نوه‌ها و در صورت نبود آن خواهرزاده و... بهتر است در خانه سالمند زندگی کنند و با او همخانه شوند. تجربه نشان داده جوان‌ها خیلی از این پیشنهاد استقبال می‌کنند و زندگی کنار مادربزرگ یا پدربزرگ سهل‌گیر را بر بودن با والدین خود ترجیح می‌دهند. وقتی از دانشگاه برمی‌گردند یا از سر کار می‌آیند خوشحالند که در فضای خصوصی خود اما کنار این عزیز هستند.
پیشنهاد دوم: در صورت نبود جوان فامیل، می‌توانیم در جستجوی جوانی دانشجویی باشیم که دنبال سرپناه است و وضع مالی خوبی ندارد. او قطعا استقبال می‌کند که در ازای کرایه خانه، از سالمند شما مانند عزیز خود مراقبت کند و اگر شب و نصف‌شبی نیاز شد حواسش به او باشد.
پیشنهاد سوم: وقتی است که سالمند به هر دلیل خانه‌ای ندارد یا دیگر توان تامین مسکن را ندارد. بهترین خانه برای او، خانه فرزندانش است. یادتان باشد که تطبیق دادن خود با 3-2 نفر خیلی راحت‌تر از رفتن به خانه سالمندان و تطبیق دادن خود با 30 نفر یا بیشتر است.
پیشنهاد چهارم: خوشبختانه این روزها زیاد از این مورد استقبال می‌شود و آن زندگی کردن 2 یا 3 سالمند با هم است. این سالمندان می‌توانند همخون یا حتی دوست باشند. شاید تامین هزینه مسکن برای تک‌تک آنها سخت باشد یا فرزندانشان نتوانند تقبل کنند اما وقتی ماجرا دونگی می‌شود هر کس می‌تواند دانگ خود را بپردازد.
پیشنهاد پنجم: در صورتی که هیچ‌کدام از این پیشنهادات را نمی‌پسندید، می‌توانید به سرای سالمندان بروید.
بهترین جا برای زندگی سالمند کجاست؛ خانه یا سرای سالمندان؟
هرجا دستامو بگیری می‌شه سقف خونه من
دکتر رباب صحاف
متخصص سلامت سالمندان
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌بهزیستی و توانبخشی
اکثر سالمندان دوست دارند تا جای ممکن در خانه خود زندگی کنند اما گاهی شرایط به گونه‌ای است که دیگر امکان تنها زندگی کردن سالمند وجود ندارد. به‌عنوان مثال زمانی که سالمند از نظر مالی به مشکل برمی‌خورد و خانواده نیز توان هزینه کردن برای مکانی جدا را ندارد یا سالمند دچار اشتباهات مرتب مثل گم کردن کلید یا وسایل و... می‌شود، فعالیت اجتماعی و سرگرمی‌های خود را از دست می‌دهد یا مشکلات رفتاری مثل تهاجمی شدن یا رفتارهای ناخودآگاه دارد، لازم است فرزندان، فرد سالمند را به خانه بیاورند و از او نگهداری کنند. آمار نشان می‌دهد بیشتر، دختران مجرد یا زنان بیوه یا مطلقه از والدین سالمند خود نگهداری می‌کنند و دلیل اصلی این کار دینی است که احساس می‌کنند به گردنشان است. در فرهنگ ما نگهداری از سالمند به نوعی افتخار محسوب می‌شود اما واقعا بهترین مکان برای نگهداری از فرد سالمند کجاست؟ در چه شرایطی باید از فرد سالمند نگهداری کرد و اشتباهات فرهنگی‌مان کجاست؟
