بسیاری از ترکیب‌هایی که برای بدنسازی از آنها استفاده میشود، ممکن است حاوی ماده خالص یا ناخالص کراتین باشند در حالی که گاهی تقلبی و غیرمجاز، بسیاری از ترکیب‌های دیگر را هم به مواد خالصی مانند کراتین اضافه می‌کنند تا نتیجه‌ای که ورزشکار از استفاده آن می‌گیرد، به‌حدی باشد که باز هم به مصرف دوباره انواع پودرهای بدنسازی، مانند کراتین، پروتئین یا حتی انواع ویتامین‌ها تمایل پیدا کند. این نکته بسیار مهم است که ورزشکاران، چه آقایان و چه بانوان، بدانند که مصرف کراتین فقط در صورتی مجاز است که تحت‌نظر پزشک با تجربه‌ای که در حوزه ورزش فعالیت می‌کند، انجام شود.
دلیل مصرف کراتین در باشگاه بدنسازی چیست؟
کراتین جزو مکملهای پروتئینی است که معمولا ورزشکاران برای افزایش قدرت ورزشی از آن استفاده می‌کنند.
مصرف کراتین برای تمام ورزشکاران لازم است؟
نه، کراتین فشار بسیار زیادی بر کلیه‌ها وارد می‌کند. کسی که نارسایی کلیه داشته باشد، یعنی منع مصرف کراتین دارد ولی کسی که مشکلات خاصی ندارد و آزمایش‌های مربوط به آنزیم‌های کبدی و فعالیت کلیوی را انجام دهد و مشکل خاصی از لحاظ بالینی و بیماری‌زایی نداشته باشد، می‌تواند مصرف کراتین را برای دوره مشخصی و با دوز مشخصی آغاز کند. مصرف کراتین به این صورت می‌تواند باعث افزایش قدرت ورزشکار شود، حجم‌گیری عضلات را در پی داشته باشد و توان او را بالا ببرد.
کراتین هم مانند سایر مکمل‌ها، منبع غذایی طبیعی هم دارد؟
بله، می‌توان بسیاری از مکمل‌ها مثل کراتین را به‌صورت طبیعی به دست آورد؛ مثلا گوشت قرمز و ماهی‌ها به‌خصوص ماهی سالمون بالاترین میزان کراتین را دارند. ضمن اینکه سایر گوشت‌ها که همگی جزو منابع غنی کراتین هستند، اگر در حد طبیعی و روزمره مصرف شوند، می‌توانند کراتین مورد نیاز بدن را بدون ایجاد عارضه‌ای تامین کنند. ادامه مطلب...
در «میزگرد تناسب اندام»این هفته، میزبان خانم هاشمی 23ساله هستیم که حدود 7 ماه است به باشگاه بدنسازی می‌رود و 2ماه میشود که مصرف یک مکمل بسیار رایج بدنسازی را شروع کرده است. خانم هاشمی نمی‌خواهد با توسل به هر راهی که شده، به هدف خود برسد و سلامتش را فدای تناسب اندام کند. از این رو، مهمان این هفته میزگرد تناسب اندام «سلامت» شده تا متخصصان نظر کارشناسی‌شان را در مورد حرف‌هایش بگویند.
پرسش: چرا هنگام ورزش و بعد از آن عضلات و ماهیچه های بدن دچار لرزش می‌شوند؟ برای کاهش آن چه باید کرد؟
پاسخ دکتر مریم ابوالحسنی، متخصص پزشکی ورزشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
لرزش بدن هنگام ورزش به این معناست که ماهیچه‌ها قدرت لازم را برای ادامه ورزش ندارند.
به عبارت دیگر، بار بیش از حد فعالیتی که انجام می‌دهید این حالت را ایجاد می‌کند.
در این شرایط باید شدت تمرین‌ها را کم کنید یا وزنه‌های کمتر و سبک‌تری بزنید تا به تدریج بدنتان بتواند با شرایط تطابق پیدا کند.
پرسش: پسری15ساله هستم با قدی نزدیک به 165 سانتی‌متر و 65 کیلوگرم وزن. قصد دارم برای کم کردن وزن و بهتر شدن فرم بدنم، به بدنسازی بروم. آیا بدنسازی در این سن باعث کوتاهی یا توقف رشد قدی میشود؟
پاسخ دکتر مریم ابوالحسنی، متخصص پزشکی ورزشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
اگر بدنسازی با اصول مناسب انجام شود و بار تمرینی بیش از حد تحمیل نکند و همزمان از تغذیه کافی و مناسبی برخوردار باشید مشکلی برایتان ایجاد نخواهد شد و رشد قدتان روند طبیعی خود را طی خواهد کرد اما اگر تمرین بیش از حد انجام بدهید، به صفحات رشدتان آسیب وارد میشود و در نتیجه رشد قدتان مختل خواهد شد.
به همین دلیل توصیه میشود به ورزشگاه‌هایی مراجعه کنید که مربی ورزشی در آنجا حضور دارد و طبق نسخه ورزشی عمل کنید تا آسیب نبینید.
پرسش: آیا خوردن مکملهای پروتئینی و کراتین برای کسی که بدنسازی کار می‌کند و کبد چرب دارد، مضر است؟
پاسخ دکتر مریم ابوالحسنی، متخصص پزشکی ورزشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
به طور معمول، مصرف مکملهای پروتئینی و کراتین به افرادی که بدنسازی کار می‌کنند یا سایر ورزشکاران توصیه نمی‌شود، مگر اینکه فرد کمبودی داشته باشد که نتواند آن را از راه رژیم غذایی‌اش دریافت کند یا اینکه در اثر تمرین‌های سخت نیازمند مصرف مکمل‌ها باشد.
افرادی که بدنسازی کار می‌کنند، ابتدا باید تمرین‌های قدرتی مناسبی داشته باشند و سپس براساس تمرینی که انجام می‌دهند، پروتئین کافی را از مواد غذایی رژیم خود دریافت کنند.
اگر فردی بیشتر از نیاز بدنش پروتئین دریافت کند، دچار آسیب کلیوی و کبدی خواهد شد. اگر کبدچرب مشکل‌های آنزیمی ایجاد کرده باشد، مصرف مکمل پروتئین یا کراتین زیاد، قطعا یک عامل تشدیدکننده بیماری خواهد شد.
به همین دلیل مصرف خودسرانه مکمل‌ها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
پرسش: آیا نوشیدنی‌های کربوهیدرات‌داری که به صورت پودر هستند و باید با شیر یا آب مخلوط و مصرف شوند برای افراد مبتدی که بدنسازی کار می‌کنند، ضرری ندارد؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
گرچه نوشیدنی‌های کربوهیدرات‌دار انرژی‌زا هستند ولی مصرف دائم و زیاد آنها پانکراس را برای ترشح انسولین تحریک می‌کند و در بلندمدت می‌تواند باعث آسیب‌رسیدن به پانکراس شود و در افرادی که زمینه ژنتیکی ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند مشکل‌ساز میشود و دیابت نوع 2 زودرس در آنها ایجاد می‌کند.
وقتی فردی از راه تغذیه متنوع، متعادل و متناسب می‌تواند نیازهای بدنش را برآورده کند چرا از منابعی استفاده کند که انرژی مصنوعی ایجاد می‌کنند؟
در بسیاری از این مواد علاوه بر قندهای تصفیه‌شده، از ترکیب‌های محرکی مانند کافئین استفاده شده که برای سلامت هیچ فردی مفید نیستند.
اگر ورزشکاری می‌خواهد مایعات پرانرژی بخورد می‌تواند برای جایگزین کردن آبی که هنگام ورزش از بدنش خارج میشود از یک ترکیب خانگی شامل آب، عسل، کمی نمک و مختصری جوش شیرین استفاده کند تا هم توانش را افزایش دهد و هم از افت فشارخونش جلوگیری کند.
شربت‌های خانگی مثل شربت آلبالو، سکنجبین، خاکشیر و... نیز نوشیدنی‌های طبیعی بسیار خوبی هستند که نه‌تنها به بدن آسیب نمی‌رسانند بلکه مفید هم هستند.
پرسشی که اینجا مطرح میشود این است که چرا افراد مبتدی که تازه کار بدنسازی را شروع کرده‌اند گرایش زیادی به مصرف کربوهیدرات و حتی پروتئین دارند و می‌خواهند ره صد ساله را یک‌شبه طی کنند.
پاسخ اینجاست که اگرچه پروتئین برای ادامه حیات و زندگی لازم است و در ساخت آنزیم‌ها، بهبود سیستم دفاعی، تامین نیازهای بدن به اسید آمینه‌های ضروری و... شرکت دارد اما استفاده فراتر از حد نیاز آن می‌تواند به کلیه‌ها فشار وارد کند.
وقتی کلیه‌ها بیش از توانشان کار کنند به‌تدریج آسیب می‌بینند و کارکردشان را از دست می‌دهند و از نظر فیلتراسیون مواد و تنظیماتی که برای اسمولاریته و آب بدن برعهده دارند دچار اشکال می‌شوند.
از آنجا که کلیه‌ها و کبد مهم‌ترین اعضای بدن برای سم‌زدایی و تنظیم pH مایعات بدن هستند بیشتر در معرض تهاجم پروتئین‌های اضافی قرار می‌گیرند. به‌خصوص اگر این مواد تقلبی و مورد تایید نباشند عوارض بیشتری در بدن ایجاد خواهند کرد که حتی می‌تواند باعث از بین رفتن کبد و در نهایت مرگ ورزشکار شود.
در اینجا از همه مربیانی که دانش تغذیه‌ای لازم را ندارند می‌خواهم ورزشکاران را به مصرف پروتئین ترغیب نکنند و این کار را به متخصصان فیزیولوژی ورزشی، پزشکی ورزشی یا متخصصان تغذیه‌ای که دانشی در زمینه تغذیه بدنسازان دارند، بسپارند.
«میزگرد زیبایی» درباره مشکل پوستی خانم سارا با حضور دکتر محمد‌علی نیلفروش‌زاده و دکتر مجتبی امیری متخصصان پوست دکتر شاهین صالحی متخصص پزشکی ورزشی
سمیه مقصودعلی
انجام ورزش‌های هوازی در باشگاه‌های ورزشی در کنار تمام خوبی‌هایی که دارد، خالی از خطر هم نیست. میهمان این هفته «میزگرد زیبایی» خانم جوانی هستند که با یکی از همین خطرها مواجه شده‌اند و در تماسی با هفته‌نامه «سلامت» مشکلشان را مطرح کرده‌اند و راهنمایی خواسته‌اند. «میزگرد زیبایی» این هفته به بررسی علل و راه‌حل مشکلات پوستی ناشی از ورزش در باشگاه‌های ورزشی می‌پردازد.
دکتر شاهین صالحی، متخصص پزشکی ورزشی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تاکنون مدارک کافی علمی و مستندی در مورد اینکه مصرف مکمل‌ها باعث بروز بیماری‌های خودایمنی مانند واسکولیت وگنر در فرد یا ورزشکاری شود به دست نیامده است. به هر حال، این بیماری یک بیماری نادر است که علتش نیز هنوز به‌درستی مشخص نشده. ممکن است زمینه ژنتیکی و ابتلا به بعضی از بیماری‌های عفونی بتواند باعث شعله‌ور شدن آن شود، اما قطعا فردی که به بیماری واسکولیت مبتلاست، اگر مکملهای پروتئینی مصرف کند، کارکرد کلیوی‌اش بالا می‌رود و شرایط برای آسیب به کلیه و پیشرفت بیماری‌اش مهیا میشود.
به همین دلیل، توصیه ما به همه ورزشکاران این است که حتی در مصرف بهترین و مرغوب‌ترین مکمل‌ها نیز احتیاط کنند.
در ایران حتما باید به برچسب مجوز وزارت بهداشت روی مکمل‌ها توجه شود. مکمل‌هایی که به صورت قاچاق وارد ایران می‌شوند، خطرناک هستند.
ما فرض را بر این می‌گذاریم که مکمل‌ها کاملا مجازند و آلودگی هورمونی و دارویی ندارند. اما حتی همین مکملهای مجاز هم باید با احتیاط مصرف شوند چون می‌توانند در درازمدت روی کبد و کلیه اثر داشته باشند.
باید دید بدن اصلا نیازی به این مکمل‌ها دارد یا نه و اگر نیاز دارد، چه مقدار از آن باید مصرف شود. قبل از اینکه فرد بخواهد مکمل مصرف کند، باید آزمایش کاملی از کبد، کلیه و وضعیت خونی‌اش بدهد چون باید از هر لحاظ سالم باشد.
متاسفانه مصرف داروهای غیرمجاز در سطح جامعه بالا رفته است، در حالی که این داروها برای بیماران خاص و در شرایط خاص است، نه برای همه ورزشکاران. خطر این داروها کاملا شناخته شده است و تردیدی نیست که آنها سلامت انسان را به خطر می‌اندازند.
دکتر معصومه اخلاقی روماتولوژیست به پرسشی پاسخ می‌دهد که این روزها خیلی‌ها می‌پرسند
پرنیان پناهی
شامگاه سه‌شنبه سوم شهریورماه، قهرمان بدنسازی کشورمان بیت‌ا... عباسپور، بعد از مدت‌ها زورآزمایی با بیماری واسکولیت وگنر از پا درآمد و چشم از جهان فروبست. همان موقع که «بیتو» در بستر بیماری بود حرف و حدیث‌هایی درباره ارتباط مکمل‌ها با بیماری‌اش شنیده می‌شد، اما در این چند روز اخیر و بعد از خاکسپاری او حرف و حدیث‌ها قوت گرفته و پای دنیس جیمز آمریکایی، دوست و مربی او نیز لابلای این شایعات به میان آمده است. می‌گویند او مکمل‌ها را برای «بیتو» می‌فرستاده و حال، سوال این است که آیا واقعا مکمل‌ها می‌تواند در ابتلا به واسکولیت نقش داشته باشد؟ دکتر معصومه اخلاقی، روماتولوژیست و استادیار مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این گفت‌وگو به این پرسش پاسخ داده است.
