پرسش اول: خانم هایی که تا یک سال آینده قصد باردار شدن دارند، بهتر است چه تغییراتی در برنامه غذاییشان ایجاد کنند تا بارداری بهتری داشته باشند؟
پرسش دوم: خانم باردار 7 ماهه ای هستم که از احساس گرمای زیاد رنج می برم. بهتر است در برنامه غذایی ام چه تغییراتی بدهم تا کمتر احساس گرما کنم؟
پاسخ دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
پاسخ اول: بهترین توصیه ها برای خانم‌هایی که قصد دارند در یک سال آینده باردار شوند عبارت است از کسب وزن ایده آل و ارزیابی طبی برای تشخیص و درمان کمبودها، مصرف انواع مختلف سبزیها و میوه ها به مقدار مورد نیاز و توصیه‌شده برای تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی و مصرف نان و برنج سبوسدار برای تامین فیبر و تنظیم عملکرد دستگاه گوارش، پرهیز از مصرف انواع مواد غذایی کنسروشده و حاوی مواد نگهدارنده به خصوص سوسیس و کالباس، کاهش نمک و شکر در رژیم غذایی، مصرف اسیدفولیک حداقل 3 ماه قبل از اقدام به بارداری و فعالیت بدنی منظم.
توصیه می شود همه خانم‌ها قبل از بارداری به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا کمبودهای احتمالی در بارداری و شیردهی باعث بروز مشکلاتی در خود و فرزندشان نشود.
پاسخ دوم: احساس گرمای زیاد در بدن می تواند به‌دلیل پرکاری تیروئید باشد بنابراین توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید تا انجام آزمایش‌های تخصصی تیروئید برایتان درخواست شود.
مصرف برخی ادویه ها مانند فلفل و خردل، هل، دارچین، آویشن، نعناع و پونه کوهی، زعفران، زردچوبه، زنجبیل، زیره و سیاهدانه، گرمازایی غذاها را افزایش میدهد بنابراین سعی کنید مصرف این مواد را در غذاهای خود کاهش دهید.
محدود کردن مصرف گوشت قرمز، عسل و غذاهای گرم نیز می‌تواند در بهبود علائم شما موثر باشد اما توجه داشته باشید کاهش مصرف غذاهای با طبع گرم و افزایش غذاهای با طبع سرد هم به هیچوجه برای سلامت مادر و جنین مفید نیست بنابراین بهتر است ضمن مشورت با متخصص تغذیه اعتدال را در رژیم غذاییتان رعایت کنید.
کدام خانم‌ها بهتر است بارداری‌شان را به تعویق بیندازند؟
دکتر شهرزاد زاده‌مدرس
متخصص زنان و زایمان
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی
سن ازدواج در کشور ما به دلیل شرایط اجتماعی بالا رفته است و به دنبال آن، بارداری دیرهنگام باعث بروز مشکلاتی شده است. بیشتر خانم‌هایی که در سنین بالا ازدواج و اقدام به باردار شدن می‌کنند، با مشکلاتی مواجه هستند و در نهایت مجبور به استفاده از روش‌های کمک‌باروری می‌شوند که نه مقرون به صرفه است، نه به نفع آنها! اگرچه پزشکان با به تاخیر انداختن بارداری موافق نیستند اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که باید اقدام به بارداری را به تعویق انداخت تا شرایط بهتری مهیا شود. در «بارداری و زایمان» این هفته برخی از مهم‌ترین این شرایط را با هم مرور می‌کنیم.
نگاه فوق‌تخصص زنان و زایمان
دکتر مریم کاشانیان، دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
خانم‌هایی که در سن بالا ازدواج می‌کنند و یک فرزند دارند، بهتر است بعد از 40 سالگی دیگر برای باردای اقدام نکنند زیرا با بالا رفتن سن عوارض ناشی از تاثیر سن بر بارداری، شدیدتر می‌شود. خانم‌هایی که مبتلا به بیماری‌های طبی مزمن هستند مثلا فشار خون بالایی دارند یا مبتلا به ناراحتی‌های قلبی عروقی‌اند یا لوپوس پیشرفته یا آمبولی یعنی سابقه لخته شدن خون در رگ دارند، بهتر است برای بار دوم باردار نشوند. خانم‌هایی که ازدواج فامیلی داشته‌اند و فرزند معلول یا مبتلا به اختلال‌های ژنتیکی دارند یا نوزاد مرده به دنیا آورده‌اند هم بهتر است مجدد باردار نشوند. متاسفانه در ازدواج‌های فامیلی فقط مشاوره ژنتیک کافی نیست و بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی قبل از تولد قابل شناسایی و درمان نیستند. اگر زوجی فامیل هستند و خانم باردار است باید حتما مشاوره ژنتیک داشته باشند تا بیماری جنین اگر قابل تشخیص است، قبل از تولد مشخص و درمان شود اما در مورد بیماری‌های غیرقابل‌تشخیص، زوج یا نباید بچه‌دار شوند یا باید خطر را بپذیرند.
مصرف کدام یک از داروهای ضدسرفه، ضدسرماخوردگی، ضدآلرژی، مسکن‌ها و داروهای گوارشی در طول حاملگی ممنوع است؟
دکتر هانیه زایررضایی
حتما شنیده‌اید که در دوران بارداری حتی مصرف داروهای بدون نسخه (OTCها) نیز می‌تواند با عوارضی همراه باشد. منظور از داروهای بدون نسخه، همان دارو‌هایی است که معمولا به محض شروع سردرد، خارش گلو، آبریزش، دل‌درد و خلاصه هر نشانه‌ای از بیماری و کسالت، به‌راحتی از نزدیک‌ترین داروخانه بدون مشورت با پزشک تهیه و مصرف می‌کنیم. در «بارداری و زایمان» این هفته به دنبال پاسخی برای این پرسش هستیم که آیا یک خانم باردار بدون مشورت و به هر میزان که بخواهد می‌تواند از این داروهای در دسترس استفاده کند یا نه؟ همچنین با ذکر طبقه‌بندی A,B,C,D,X قصد داریم یادآوری کنیم که کدام‌یک از این داروها بی‌خطر، کدام‌یک کم‌خطر و کدام‌یک پرخطرند؟ در ادامه در مورد برخی از داروهای بدون نسخه‌ای که به‌طور شایع در دوران بارداری مصرف می‌شوند و اثر آن بر بارداری صحبت می‌کنیم.
دکتر هانیه زائررضایی
خواندن این یادداشت را به همه خانم‌های باردار و خانم‌های محترمی که قصد بارداری دارند، توصیه می‌کیم؛ نه به این دلیل که در صورت انجام نشدن تست‌های غربالگری بیشتر کودکان با نقایص مادرزادی متولد خواهند شد، بلکه به این دلیل که خوشبختانه بسیاری از مشکل‌های مادرزادی قبل به دنیا آمدن نوزاد قابل‌شناسایی هستند و متاسفانه، امروزه باورهای نادرستی درباره انواع تست‌ها و کاربردهای آنها وجود دارد که با خواندن این مطلب و اصلاح باورهای غلط، مادر می‌تواند دوران بارداری را با خیال آسوده‌تری طی کند. اگر مادری این آزمایش‌ها را با ترتیب درست و به موقع انجام دهد و در صورت مشکوک شدن با آزمایش‌های تکمیلی قطعی، بروز اختلال در جنین او ثابت شود، می‌توان با اجازه پزشکی قانونی، به موقع به بارداری خاتمه داد.
دکتر الهام کشاورز
متخصص رادیولوژی و سونوگرافی، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهیدبهشتی
در میان پرسش‌هایی که در حوزه زنان و زایمان به دست «سلامت» رسیده است، یکی از سوال‌های پرتکرار، سوال‌هایی است که به انواع و اقسام و ضرورت‌ها و مزایا و معایب سونوگرافی می‌پردازد. به همین دلیل، در «آداب بارداری» این هفته و هفته آتی به این موضوع خواهیم پرداخت. واقعیت این است که سونوگرافی کاربرد زیاد و دقت بالایی در علم پزشکی دارد و مهم‌تر اینکه تاکنون اثبات نشده خطری داشته باشد.
یکی از کاربردهای آن در تشخیص بیماری‌های مربوط به رحم و ضمائم آن است. بیماری‌های رحم و تخمدان انواع زیادی دارند و برای تشخیص هر یک به سونوگرافی خاصی نیاز است که در این مطلب به همه آنها اشاره خواهد شد.
سونوگرافی در هر سنی انجام می‌شود ولی در هر مرحله از زندگی دلیل خاصی دارد؛ مثلا علت انجام بیشتر سونوگرافی‌ها در سنین باروری، خونریزی‌های غیرطبیعی یا بارداری است. در سنین قبل از ازدواج هم خانم‌ها بیشتر به دلیل وجود کیست تخمدان مراجعه می‌کنند. در سنین یائسگی، دلیل اصلی انجام سونوگرافی، خونریزی غیرطبیعی است.
گفت‌وگو با دکتر مریم کاشانیان درباره یکی از احتمالات بارداری و زایمان
سمیه مقصودعلی
بعد از بارداری وقتی به متخصص زنان مراجعه می‌کنید، اولین سوالی که پرسیده می‌شود تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی است. شاید از نظر بسیاری از خانم‌ها، مخصوصا آن گروه که تخمک‌گذاری‌های نامرتبی داشته‌اند یا در دوران شیردهی بوده‌اند، این تاریخ اهمیت زیادی نداشته باشد اما برای تعیین تاریخ زایمان مهم است. متخصص زنان و زایمان به کمک این تاریخ که البته باید سونوگرافی 3 ماهه نخست هم آن را تایید کند، تاریخ دقیق زایمان را مشخص می‌کند. برخی از خانم‌ها حوالی همین تاریخ زایمان می‌کنند اما در برخی با رسیدن به تاریخ مقرر، علائم زایمان ظاهر نمی‌شود. این نوع بارداری‌ها، اصطلاحا بارداری بعد از موعدند و در گروه بارداری‌های پرخطر. با دکتر مریم کاشانیان، متخصص زنان و زایمان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم.
در مراسم تجلیل از مجریان برتر مراقبان مادر و کودک مطرح شد
مهدیه آقازمانی
یکی از هشدارهای بهداشتی که در سال‌های اخیر در کشور ما مطرح بوده، بالابودن آمار سزارین است. درحالی که آمار جهانی می‌گوید تنها 10 تا 15 درصد از زایمان‌ها باید به روش سزارین انجام شود، آن هم در زمانی که سلامت مادر و نوزاد با انجام زایمان طبیعی به خطر بیفتد، اما این رقم در کشور ما بالای 50 درصد است و در بیمارستان‌های خصوصی به 90 درصد هم می‌رسد. این در حالی است که برای کم کردن آمار سزارین هیچ اقدام عملی موثری انجام نشده بود تا زمان اجرای طرح تحول که وزیر بهداشت یکی از اولویت‌های اصلی‌اش را در طرح تحول نظام سلامت کاهش آمار سزارین قرار داد؛ اقدامی که با رایگان شدن زایمان طبیعی شروع شد و با بهبود شرایط بلوک‌های زایمان و اصلاح تعرفه‌ها برای زایمان طبیعی توانست در عرض یک سال و نیم روند صعودی سزارین را متوقف کند. وزارت بهداشت با برگزاری همایشی از بیمارستان‌هایی که توانستند آمار سزارینشان و مرگ ومیر مادر و نوزاد را کاهش دهند، تقدیر کرد.
آنچه باید ازعملکرد وزارت بهداشت در حیطه ی جمعیت و باروری بدانیم
چرا وزارت بهداشت حاضر نیست واقعیت تبعات روش های ضد بارداری را بگوید؟ /مخفی‌کاری که به مرگ خاموش زنان خواهد انجامید
نمونه ی دیگری که نشانگر عدم اعتقاد به وجود بحران جمعیت، در برخی از مسئولان وزارت بهداشت است، صورت نگرفتن بازنگری اساسی در شاخص های برنامه ی سلامت باروری، به خصوص تعریف بارداری های پرخطر است. در طرح تنظیم خانواده یا همان باروری سالم، به بارداری های خارج از بازه ی سنی 18 تا 35 سال، و بارداری های چهارم به بعد، به اصطلاح بارداری پرخطر گفته می شود. اما آیا خطرناک بودن این بارداری ها، مبنای علمی دارد؟
حسین مروتی-رجانیوز: 1-وسایل و شیوه های ممانعت از بارداری: اکنون و پس از گذشت قریب به 25 سال از پیگیری تحدید نسل در کشور، عمده ی مردم ایران، تحت پوشش وسایل و شیوه های متعدد ممانعت از بارداری هستند. در این بین، بیشتر مردم، این وسایل را از بخش دولتی و مابقی از بخش خصوصی دریافت می کنند.
به گزارش اما اطلاع مردم از عوارض متعدد استفاده از روش های ممانعت از بارداری تا چه حد است و آیا دستگاه بهداشت و سلامت کشور، به وظایفش در آگاهی بخشی به مردم، عمل می کند؟ در این زمینه به ده نکته اشاره می شود:
عمل نکردن به دستورالعمل های موجود: رصدهای صورت گرفته نشان می دهد که برخی از کارشناسان مسئول دارو خانه ها و مراکز بهداشت، به وظایف خود در این زمینه که در دستورالعمل های وزارت بهداشت نیز آمده است، عمل نمی کنند؛ چنان که برخی از عوارض استفاده از روش های ممانعت از بارداری به مردم گفته نمی شود.
دکتر فاطمه رخشانی، معاون پیشین بهداشت وزارت بهداشت نیز به این دست کوتاهی ها معترف است، چنان که با صراحت می گوید: "ما خودمان شاهد بودیم که کارمند ما برای این که قرص ممانعت از بارداری را به خانواده‌ها بدهد، ناخودآگاه مضراتش را نمی‌گوید. یک زمانی «نورپلنت» آورده بودیم و آنها می‌توانست یک سری عارضه‌های کوتاه مدت داشته باشد، ولی اصلاً به افراد گفته نمی‌شد. چرا؟ برای این که هدف پرسنلی این بود که پوشش استفاده از وسایل ممانعت از بارداری را افزایش دهند، تا مورد تشویق قرار گیرند. بالاخره سیستم این را از آنها می‌خواست. این نبود که آنها نمی‌دانستند که این‌ها عوارض دارند، شواهد علمی آن وجود داشت و دارد[1]"
اما اگر اینگونه کوتاهی ها را به عنوان استثنا تلقی کنیم، آیا عمل کارکنان وزارت بهداشت به دستورالعمل های موجود در زمینه ی استفاده از وسایل ممانعت از بارداری، برای حفظ و تامین سلامت مردم کافی خواهد بود؟ آیا این دستورالعمل ها به صورت علمی و بدون سوگیری و غرض ورزی تهیه شده اند؟ در ادامه ی متن پاسخ این سوال اساسی را در می یابیم:
