در بهار باید کلا طعم‌های شیرین کمتر مصرف شود و مصرف مواد ترش، آبکی و بی‌طعم افزایش یابد.

دکتر سید مهدی میرغضنفری

 دو زمان در سال از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است: قبل از پاییز و قبل از بهار، چون هوا به شدت تغییر می‌کند (اما بین فصول پاییز و زمستان یا بین بهار و تابستان تغییر خیلی زیاد نیست)، بنابراین تدابیر این دو زمان هم بسیار مهم است، از جمله تدابیر نوروز که در ایران، قبل از بهار است.

خروج مواد زائد از بدن

در اوایل بهار، تاکید بر ورود مواد به بدن نیست، بلکه بر خروج مواد زائد از بدن است. اینکه توصیه شده در فصل بهار از ملین استفاده شود، به همین دلیل است. گفته شده افراد در بهار اگر عادت دارند و اذیت نمی‌شوند به‌ویژه کسانی که حالت تهوع دارند، گاهی با تحریک گلو و ته حلق، استفراغ کرده و محتویات معده را بالا بیاورند (با تجویز پزشک).

مثلا می‌توانند یک تا دو لیوان آب گرم با مختصری نمک یا سکنجبین را ناشتا و یکجا بخورند و با تحریک ته حلق، بالا بیاورند (با تجویز پزشک) که در این فصل توصیه شده است. در این فصل حجامت (خروج خون از بدن) و اهدای خون نیز مؤکد است. ادامه مطلب...

ریواس از جمله گیاهانی است که به صورت وحشی در اطراف رودخانه‌ها رشد می‌کند و طرفداران زیادی دارد. ریواس نیز به عنوان فعال‌کننده‌ عملکرد دستگاه گوارش ناقل نمک‌های صفراوی و محرک ترشح کبد شناخته شده است.

کنگر 

تمام کشورهایی که پیشینه‌ای در طب گیاهی دارند کنگر را می‌شناسند. در یونان و مصر باستان این گیاه به دلیل نقش کمکی در هضم مواد غذایی مورد توجه قرار گرفته و در قرن 16 در اروپا یکی از سبزیجات معروفی بود که توسط اشراف مصرف می‌شد. در ایران نیز در گذشته اردور کنگر ماست که یک نوع غذای تخمیری است، متداول بود و امروزه نیز خورش کنگر در بسیاری از شهرها جایگاه ویژه‌ای دارد.

مهم‌ترین ارزش غذایی آن مربوط به کالری کم آن به علاوه فیبر زیاد و کربوهیدراتی بنام اینولین در آن است. این گیاه به حفظ سلامت دستگاه گوارش به خصوص روده‌ها کمک می‌کند.  ادامه مطلب...

بهار در میان فصول به فصل اعتدال شناخته شده است، چون مزاج انسان همراه با طبیعت معتدل می‌باشد. در فصل زمستان به دلیل سرمای زیاد منافذ پوستی بدن بسته می‌شود و دفع مواد زاید کمتر است.

بهناز عباسی‌مقدم؛ کارشناس ارشد تغذیه 

 بهار در میان فصول به فصل اعتدال شناخته شده است، چون مزاج انسان همراه با طبیعت معتدل می‌باشد. در فصل زمستان به دلیل سرمای زیاد منافذ پوستی بدن بسته می‌شود و دفع مواد زاید کمتر است. در این فصل مردم برای دریافت انرژی بیشتر مواد پرکالری بیشتری مصرف می‌کنند.

مصرف این مواد، سموم بیشتری را به بدن تحمیل می‌کند. با شروع فصل بهار با آمادگی طبیعت برای سرسبزی، بدن نیز برای دفع سموم خود آماده می‌شود، بنابراین بهتر است در این فصل به دفع سموم بدن دقت داشته باشیم و یکسری دستورات غذایی را رعایت نماییم.

حکمای طب سنتی معتقدند مصرف سبزی‌ها و گیاهان دارویی که در فصل بهار می‌رویند، تأثیر بسیار زیادی در پاکسازی خون و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌های فصل بهار دارد. 

توصیه‌های غذایی فصل بهار  ادامه مطلب...

مزاج فصل بهار، گرم و تر است، بنابراین خصوصیات گرمی و تری در این فصل افزایش پیدا می‌کند. از نشانه‌های آن افزایش تحرک و رطوبت در طبیعت است. به این ترتیب باید نکاتی را برای سالم بودن و سالم ماندن در این فصل رعایت کرد.

دکتر سیدمهدی میرغضنفری؛ عضو هیات مدیره انجمن علمی طب سنتی ایران و ‌عضو هیات علمی و مدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ارتش،‌ در پاسخ به سوال گزارشگر زندگی آنلاین در مورد طب سنتی در نوروز و بهار، گفت: فصل بهار، فصلی است همراه با افزایش حرارت محیط و رطوبت.

در طب سنتی واژه‌ای به‌نام مزاج وجود دارد. فصول دارای مزاج هستند. مزاج فصل بهار، گرم و تر است، بنابراین خصوصیات گرمی و تری در این فصل افزایش پیدا می‌کند. از نشانه‌های آن افزایش تحرک و رطوبت در طبیعت است. به این ترتیب باید نکاتی را برای سالم بودن و سالم ماندن در این فصل رعایت کرد».

وی افزود: «انسان‌ها با هم متفاوت هستند. بعضی از انسان‌ها مزاج گرم و تر دارند. این افراد تنومند و عضلانی هستند، معمولا رنگ و روی پوست این افراد به سمت قرمز و صورتی است، افرادی خوش‌مشرب و شاد هستند، ممکن است خواب‌آلوده و حرارت بدنشان بالا باشد و استعداد جوش، خارش، دمل و افزایش فشار خون داشته باشند. افراد با مزاج گرم و تر در فصل بهار (گرم و تر) باید بیشتر تدابیر این فصل را رعایت کنند». ادامه مطلب...

عسل شفای هر بیماری است و بیماری هم در آن نیست؛ بلغم را کم می‌کند و دل را جلا می‌دهد. در کتاب کافی از امام علی (ع) نقل شده است: "لیسیدن عسل شفای هر درد است؛ آن، همراه با قرائت قرآن و جویدن کندر، بلغم را از بین می‌‌برد".

در ابتدا به دو آیه مهم و معروف در سوره نحل ( 69 و 68 ) که نام سوره هم مربوط به زنبور عسل است، اشاره می کنیم. در این آیات آمده خدا به زنبور عسل الهام کرد که از همه میوه‌ها بخورد و شهد با رنگ های مختلف تولید کند که در آن برای همه مردم شفا است و خدا این را نشانه‌ای از قدرت خود معرفی کرده است. این آیات، خود نشان دهنده اهمیت وافر و مفید بودن عسل است.

البته منظور از عسل که در آیات،‌ روایات و طب می‌آید، عسل کاملا طبیعی و برگرفته از دل طبیعت است که متاسفانه ‌امروزه کمتر یافت می‌شود و اکثر عسل‌های موجود به دنبال خورانیدن شکر و شربت شکر به زنبورها جهت تولید عسل صنعتی در حجم بالا بدست می آیند که خواص عسل طبیعی را نداشته بلکه ممکن است عوارض هم داشته باشند.

از قول پیامبر خدا (ص) آمده: عسل درمان است؛ همچنین فرموده اند: بر شما باد، دو درمان: عسل و قرآن. در جایی دیگر از ایشان ذکر شده: نزد من، برای زن تازه زا، درمانی همانند خرما و برای بیمار، درمانی همانند عسل، وجود ندارد. ادامه مطلب...

هر یک از مزه‌ها در طب سنتی، دارای مزاج خاصی هستند و افراد باید بر طبق مزاج خود به میزان متعادل مصرف کنند.

 کثیرالغذا: این نوع غذاها مقادیر زیادی اخلاط و همچنین انرژی زیادی تولید می‌کنند و در صورت مصرف آنها بدن تا زمان قابل توجهی سیر می‌شود.

قلیل الغذا: غذایی که انرژی کمی می‌دهد و بیشتر شکم پر کن است.

نکته

لازم به ذکر است که متخصصان تغذیه امروزی تمام مطالب ارائه شده در طب سنتی قدیم را قبول ندارند. به عنوان مثال در طب سنتی مصرف ماست و ترشی را مضر می‌دانستند که امروزه معتقدند مشکلی برای مصرف ندارند. مثال دیگر نوشیدن چای سالم (بدون مواد افزودنی) است که برای اکثریت افراد مناسب دانسته می‌شود. بنابراین ممکن است مطالبی تحت عنوان طب سنتی در این مقاله و مقالات مشابه در این مجله ارائه شود که از دیدگاه علم امروزی تغذیه قبول نشود.

جدول اقسام هجده‌گانه غذا از دیدگاه طب سنتی ادامه مطلب...

غذاها اهمیت خاصی در حفظ سلامتی انسان دارند. از دیدگاه حکما، غذا علاوه بر اینکه انرژی لازم برای سوخت و ساز و ترمیم بافت‌ها را تأمین می‌کند.

خانه‌هایی که نورگیر نیستند و به صورت زیرزمین می‌باشند و یا در مناطقی که رطوبتی هستند و یا نور کمی دارند، بنا شده‌اند، مزاج غالب بر این خانه‌ها، سرد است.

 باید توجه داشت که حتما نباید لزوماً به شخص، ترس یا خشم وارد شود، حتی تصور این حالت‌ها هم اثر مشابه ترس، خشم، هیجان و... را دارد. در مسایل روانی، ضمن اینکه تلاش خود شخص، اخلاق و مشاوره‌های روانشناسانه به فرد کمک می‌کند و عامل اصلی را خود شخص برای کنترل فرآیندهای روانی دارد، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها هم مهم است.

اگر فرد مرتب و هر روز گرمی‌جات بخورد و مخصوصاً اگر مزاجش هم گرم باشد و در فصل یا اقلیم گرم هم باشد، احتمال اینکه بتواند خشم خود را مهار کند، خیلی زیاد نیست، بنابراین مقدمه برای سالم بودن بدن، اصلاح سبک زندگی و آداب غذایی است و همزمان با آن یا در  مرحله بعد، شخص باید به کسب معنویات و علوم دیگر اقدام کند.

 ارتباط غذاخوردن با محیط ادامه مطلب...

با شکم پر خوابیدن هم باعث انسداد عروق، دیدن خواب بد و کابوس، احساس بختک افتادن روی قفسه سینه، خروپف، سنگینی پس از خواب، خلط ته حلق به هنگام صبح و بوی بد دهان می‌شود.

 این  افراد باید از مصرف مواد ترش، آبکی، لبنیات و مصرف زیاد آب  یا میو‌ه‌های ترش و آبکی در مقادیر بالا پرهیز کنند و از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی با مزاج گرم و با دمای بالا استفاده نمایند. این قبیل مواد غذایی عبارتند از کباب، ادویه‌جات، غذاهای پر نمک و پرادویه‌تر (مانند فلفل)،  چای دارچین، چای زعفران، چای نعنا و چای زنجفیل. با مصرف این مواد، حالت ترس درونی، افسردگی و غمگینی آنها که به دلیل سردی مزاج بدن یا مغز است می تواند تا حد زیادی بهتر  شده و لذا تا حدودی شجاع‌تر می‌شوند و کمتر می‌ترسند. 

اگر به دلایلی، خواب شخص کم شده و بیشتر بیدار باشد (مثلا به دلیل درگیر شدن در پروژه‌های سنگین کاری یا امتحانات  سخت و مهم مانند کنکور و یا به دلیل استرس‌های روحی روانی)، به دلیل متمایل شدن بدن و مغز به سمت گرمی و خشکی در این شرایط، باید غذاهای با مزاج گرم و خشک را مصرف نکنند و یا با احتیاط مصرف نمایند. ادامه مطلب...

کلا نیاز غذایی افرادی که ورزش می‌کنند، بیشتر از افرادی است که ورزش نمی‌کنند (از نظر کمیت) و این اشخاص می‌توانند غذای بیشتری بخورند که این امر به دلیل بالا بودن مصرف در بدن این اشخاص است.

همچنین باید توجه کرد که بلافاصله بعد از ورزش هم نباید غذا خورد و یا آب نوشید. چند دقیقه بعد از فراغت از ورزش (یک‌ربع تا نیم‌ساعت) باید صبر کرد تا بدن خنک شود و به آرامش و تعادل نسبی برسد و بعد نوشیدنی مانند آب نوشید. ترجیحاً آب مصرفی نباید  بسیار سرد باشد، اما می‌‌تواند خنک باشد. غذا را هم باید بعد از برگشتن آرامش به بدن خورد و نه با فاصله زمانی کم از ورزش که بدن هنوز داغ و ضربان قلب بالاست. 

بعضی از ورزش‌ها، طبیعت گرم دارند مانند دو میدانی، فوتبال، والیبال ساحلی، تنیس که در فضای آزاد مخصوصا در روزهای گرم انجام می‌شوند و با تحرک زیاد بدن همراهند.

احتمال گرمازدگی در این ورزش‌ها بیشتر است، افراد باید قبل و بعد از ورزش، از خنکی‌جات مانند هندوانه، خیار، کاهو، شربت خاکشیر، آبلیمو، آبغوره، آب انار و آب زرشک و کلاً نوشیدنی‌ها و آب بیشتر استفاده کنند (مخصوصاً افراد با مزاج گرم و خشک) و تدابیر گفته شده برای گرمی وخشکی نیز باید برای این افراد پیاده شود، زیرا ورزش به سمت گرمی و خشکی است و افراد با مزاج گرم و خشک به دنبال ورزش (و به ویژه این قبیل ورزش‌ها) مستعد گرمازدگی و بی‌آبی بدن هستند. ادامه مطلب...