کم‌کم به شب‌های قدر نزدیک می‌شویم و لازمه حضور در این شب‌های معنوی، هوشیاری لازم و بیدار ماندن شبانه است.
یکی از توصیههای تغذیه‌ای برای بهره‌مندی از این شب‌ها، این است که افراد در وعده افطار و از افطار تا زمانی که قصد بیدار ماندن دارند، از مصرف خوراکی‌های خواب‌آور پرهیز کنند و در عوض، خوراکی‌های نشاط‌آور و هوشیارکننده را در برنامه غذایی‌شان بگنجانند. مثلا شیر گرم یا سایر محصولات لبنی با افزایش ترشح سروتونین، حس خواب‌آلودگی را در فرد تشدید می‌کنند.
به جای لبنیات، می‌توان از میوه‌ها و آبمیوه‌های تازه و طبیعی که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها هستند و حس تازگی در بدن ایجاد می‌کنند، کمک گرفت تا در این شب‌ها بتوان بدون دغدغه بیدار ماند.
کره بادام‌زمینی و نان‌های سبوس‌دار هم می‌توانند گزینه خوبی برای افطار یا شام شب‌های قدر باشند تا ما را پرانرژی و بیدار نگه دارند. این در حالی است که مصرف غذاهای چرب و سنگین، ما را خواب‌آلود و خسته می‌کنند.
خوراکی‌های کافئین‌دار از دیگر محصولاتی هستند که می‌توانند باعث افزایش هوشیاری شوند. از این رو، می‌توان مقداری شکلات تلخ، قهوه یا پودر قهوه فوی و حتی چای را هم به‌عنوان میان‌وعده در فاصله افطار تا سحر برای رفع حس خستگی و خواب‌آلودگی شبانه مصرف کرد، در حالی که خوراکی‌های شیرینی مانند کیک و کلوچه و عسل طبیعی باعث ایجاد حس خواب‌آلودگی می‌شوند و بهتر است افرادی که قصد شب‌زنده‌داری دارند در شب‌های قدر آنها را مصرف نکنند.
ماهی‌های چرب یا روغن زیتون هم سرشار از امگا3 هستند و اگر با برنج قهوه‌ای یا نان سبوس‌دار مصرف شوند، می‌توانند به افزایش هوشیاری در این شب‌ها کمک بزرگی کنند.
دکتر سیدعلی کشاورز
استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
روزه‌داری فواید جسمی و روانی بسیاری دارد. تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند در ماه مبارک رمضان میزان چربی‌های بدن، کلسترول و فشار خون تا حد قابل‌توجهی پایین می‌آید و سیستم ایمنی تقویت می‌شود اما یکی از مسائلی که اهمیت آن در این دوران نادیده گرفته می‌شود، ساعت و میزان خواب است. بسیاری از روزه‌داران ترجیح می‌دهند بعد از خوردن سحری دوباره به خواب بازگردند. از طرفی، گروهی دیگر شب‌ها بیدار می‌مانند و خواب خود را به بعد از طلوع خورشید موکول می‌کنند. چنین تغییراتی در الگوی خواب شبانه نه‌تنها فرد را از فواید روزه‌داری دور نگه می‌دارد بلکه به سلامت جسم و روان او نیز آسیب وارد می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع و الگوی درست خواب در ماه رمضان با دکتر خسرو صادق‌نیت، رئیس اداره بهداشت محیط وزارت بهداشت، فلوشیپ اختلالات خواب و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران گفت‌وگو کردهایم. ادامه مطلب...
مسمومیت‌های گوارشی انواع مختلفی دارند. بیشتر مسمومیت‌ها اتفاقی هستند و فرد بدون اطلاع قبلی ماده خوراکی فاسدی را می‌خورد و دچار علائم گوارشی مثل دل‌پیچه و... می‌شود. البته مسمومیت‌های عمدی و جنایی هم هستند که افراد به قصد کشتن خود یا دیگری از مواد سمی استفاده می‌کنند که موضوع این مبحث نیست. این هفته در صفحه «درمانگاه سلامت» به مسمومیت‌های غذایی یا گاستروآنتریت اشاره می‌کنیم که اتفاقا در فصل تابستان شیوع آنها بیشتر هم می‌شود. دکتر محمدجعفر فره‌وش، فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران بیشتر در این‌باره توضیح میدهد. ادامه مطلب...
حالت تهوع، اسهال و استفراغ از شایع‌ترین عوارض ناشی از مسمومیت هستند که می‌توانند برای تمام افراد، مخصوصا کودکان و سالمندان، بسیار آزاردهنده باشند. از این رو، در طب سنتی، چند پیشنهاد غذایی برای درمان سریع‌تر این عوارض مطرح است که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
شربت سیب: برای تهیه شربت سیب به 3 لیتر آب سیب شیرین و رسیده (بدون پوست) و 450 گرم عسل نیاز داریم. برای آماده کردن این شربت باید آب سیب را روی حرارت بگذارید تا حدود نصف آن تبخیر شود. سپس آن را صاف و با عسل مخلوط کنید. دوباره این ترکیب را روی حرارت بگذارید تا کاملا غلیظ شود. شما می‌توانید از این شربت برای تقویت معده، رفع حالت تهوع و افزایش اشتهای افرادی که به تازگی دوران مسمومیت را پشت سر گذاشته‌اند، استفاده کنید.
شربت سیب و زرشک و لیمو: برای تهیه این شربت به 400 گرم آب سیب شیرین و رسیده، 400 گرم آب زرشک و 200 گرم آبلیموی تازه نیاز دارید. برای آماده کردن شربت هم تمام مواد را با هم ترکیب کنید و بجوشانید تا به غلظت دلخواه برسد. در صورت تمایل می‌توانید کمی عسل هم به این شربت اضافه کنید. مصرف شربت سیب و زرشک و لیمو به کاهش تهوع، اضطراب و بی‌اشتهایی کمک می‌کند.
دم‌کرده مرزنجوش: این دمنوش را می‌توان با 1 قاشق غذاخوری مرزنجوش، 2 لیوان آب‌جوش و کمی نبات در قوری دم کرد. دمنوش مرزنجوش می‌تواند کمک بزرگی به رفع اسهال و نفخ کند و اشتهاآور خوبی هم محسوب می‌شود.
دم‌کرده نعناع یا پونه: این دمنوش را می‌توان با 1 قاشق غذاخوری نعناع یا پونه، 2 لیوان آب‌جوش و کمی نبات در قوری دم کرد. دم‌کرده نعناع یا پونه برای رفع اسهال و استفراغ و تقویت معده در افرادی که به تازگی مسمومیت‌شان را پشت سر گذاشته‌اند، بسیار مفید خواهد بود. اگر به جای نعناع یا پونه از گلپر استفاده کنید هم می‌توانید از خاصیت ضداسهال یک دمنوش گرم، کمک بگیرید.
دکتر غلامرضا کردافشاری
استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، نکات ساده و کاربردی‌ای وجود دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
1. حتما دست‌های خود را پیش از خوردن انواع مواد غذایی بشویید. باکتری‌ها، میکروب‌ها و انگل‌ها می‌توانند به سادگی از دست‌های آلوده شما به غذا منتقل شوند و زمینه مسمومیت‌تان را فراهم کنند.
2. غذاهای خام مانند انواع گوشت‌های خام یا میوه‌ها و سبزی‌های نشسته را کنار مواد غذایی پخته و آماده مصرف، قرار ندهید.
3. در مکان‌هایی که از سلامت آب آنجا اطمینان ندارید، آب بسته‌بندی تهیه نکنید یا در صورت اجبار و دسترسی نداشتن به آب سالم، آب مصرفی‌تان را بجوشانید. به این ترتیب، حداقل عوامل باکتریایی و بیماری‌زا را از بین می‌برید.
4. گوشت‌های خام را با درجه حرارت مناسب (حداقل 75 درجه سانتی‌گراد) بپزید تا عوامل انگلی یا باکتریایی احتمالی موجود در گوشت باعث ابتلای شما به مسمومیت نشود
5. از مصرف گوشت‌های خام، آبدار و دارای خونابه خودداری کنید.
6. غذاهای یخچالی را کاملا داغ و سپس مصرف کنید.
7. دمای یخچال را بین 4 تا 5 درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید تا امکان رشد عوامل مسمومیت‌زا را در مواد غذایی از بین ببرید.
8. حتما پیش از مصرف هر ماده غذایی صنعتی، برچسب آن را بخوانید و به تاریخ انقضای محصول توجه کنید.
9. از مصرف مواد غذایی کنسروی که قوطی آنها باد کرده، فرورفته یا نشتی دارد، به شدت خودداری کنید.
10. در سفر یا رستوران، تا حد ممکن غذاهای بدون سس، کم‌ادویه و کمتر فرآوری‌شده مانند گوشت یا مرغ سفارش دهید. کباب‌های تهیه‌شده با گوشت چرخ‌کرده، گزینه مناسبی نیستند. قبل از سفارش انواع گوشت‌های کبابی هم از مسوولان رستوران بخواهید کباب شما را مغزپخت کنند و آن را آبدار برندارند.
مسمومیت، از رایج‌ترین بیماری‌های گوارشی در فصول گرم سال است که معمولا با عوارضی مانند تهوع، استفراغ و اسهال، همراه می‌شود. هرچند مسمومیت با انواع داروها یا مواد شیمیایی می‌تواند دستورالعمل‌های جداگانه‌ای برای درمان داشته باشد اما توصیههای تغذیه‌ای و درمانی برای بهبود انواع مسمومیت‌های غذایی، تقریبا مشابه یکدیگر برای تمام گروه‌های سنی و جنسی است. از این رو، در ادامه با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران، درباره تغذیه در بیماران مبتلا به مسمومیت گفت‌وگو کردهایم. ادامه مطلب...
موجودات نیازمندی مانند انسان‌ها همواره درحال استفاده از مراکز عاطفی مغزشان هستند. ما انسان‌ها هرازگاهی برای صلح و ثبات دعا می‌کنیم، برای رسیدن به آرامش سرگرم مراقبه می‌شویم و گاهی حتی برای مال‌اندوزی به مناجات رو می‌آوریم؛ در جستجوی معجزه تا دیر راهبان کوه‌های پیرنه در فرانسه سفر می‌کنیم، برای اثبات اخلاص خود به مکه می‌رویم، حتی گاهی قارچ توهم‌زا می‌خوریم تا افق‌های ماورا را ببینیم و به کلیسا، صومعه یا مسجد می‌رویم تا به آرامشی ملکوتی برسیم، اما غالبا برای هیچ چیز به اندازه سلامت دعا، نیایش و مراقبه نمی‌کنیم. سلامت را با هیچ چیز دیگری نمی‌توان سنجید. اگر مرده باشیم، آرامش بی‌معناست. پس به خودمان می‌قبولانیم تا وقتی پزشکی ما پابرجا و پزشکانمان هوشیار هستند، می‌توان به اثربخشی دعاهایمان امید داشت. ادامه مطلب...
معنویت یکی از نیازهای روانی ما انسان‌هاست و زمانی بیش از پیش احساس می‌شود که در کوران زندگی روزمره و تنش‌های آن برای رسیدن به آرامش دست‌وپا می‌زنیم و به هر جایی و هر کسی مراجعه می‌کنیم تا درد درون خود را التیام دهیم.
در این مسیر گاهی راه‌های انحرافی و التیام‌دهنده‌های کاذب سبب می‌شوند انسان در زندگی از هدفش دور شود و به جای موفقیت و آرامش دچار سردرگمی شود. این همان سرگشتگی است که بشر امروز با آن دست به گریبان است و هر کاری می‌کند تا از آن خارج شود، غافل از اینکه دوای دردش معنویت است.
در معنویت توجه انسان از ظاهر فراتر می‌رود و به ریشه‌های بودن می‌رسد. پی بردن به شگفتی و غوغای حیرت‌برانگیز هستی بهت‌آور است اما دلهره‌آور نیست. پی بردن به یک قدرت برتر مهربان که همه چیز را با قدرت و نظم پیش می‌برد، آرامش‌دهنده و امیدبخش است و چه بهتر که آغاز این آشنایی در دوران کودکی باشد. برای آشنایی بچه‌ها با مذهب باید از اخلاقیات گفت؛ از مهربانی و دوست داشتن انسان‌ها شروع کنید و صفت‌های خدا و مناسک و عبادت‌ها را متناسب با سن کودکان به آنها آموزش دهید. والدین معتقد با ارائه الگوی مناسب می‌توانند این حس را به کودک منتقل کنند که چطور می‌شود در سختی‌ها به خدا توکل کرد.
این آموزش‌ها به‌تدریج به کودکان بینش میدهد و آنها را از سطح به عمق زندگی می‌برد. فهرستی از این بینش‌ها از این قرارند: به کودک نظم هستی را نشان دهید و بگویید این نظم بی‌ناظم امکان ندارد؛ بگویید این همه نظم و شگفتی خلق شده تا ما از آن بهره و لذت ببریم؛ از کتاب‌های علمی کمک بگیرید، مثلا آشنایی با نجوم و ستارگان و مشاهده از راه تلسکوپ برای درک شگفتی‌های آفرینش؛ برای بچه‌ها از خدا بگویید و آنها را با فلسفه عبادت‌هایی مانند روزه و نماز آشنا کنید؛ به آنها یاد دهید با خدا صحبت کنند و خواسته‌های قشنگی مطرح کنند؛ آنها را به محافل مذهبی ببرید و برایشان از زندگی انسان‌های بزرگی مانند امامان بگویید.
دکتر میترا حکیم‌شوشتری
فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران
دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای خروجی مثانه است. عفونت در هر قسمتی از این دستگاه می‌تواند بروز کند. البته بیشتر عفونت‌ها شامل قسمت‌های پایین‌تر دستگاه ادراری یعنی مثانه و مجرای ادرار می‌شود. زنان بیش از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری هستند. البته عفونت محدود به مثانه می‌تواند دردناک و آزاردهنده‌تر باشد اما قابل‌درمان است و با رعایت نکاتی می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. بی‌اختیاری ادرار نیز از جمله مشکلات رایج این دستگاه است که باز هم بین خانم‌ها شیوع بیشتری دارد که البته این مشکل را نیز می‌توان با پیروی از یک برنامه ورزشی منظم کنترل کرد. حتما تا الان حدس زده‌اید؛ این بار حرکات ورزشی‌ای برایتان انتخاب کردهایم که به حفظ سلامت دستگاه ادراری‌تان کمک می‌کند. ادامه مطلب...
با آغاز فصول گرم سال یکی از اورژانس‌های داخلی گرمازدگی است. هرگاه تعادل دفع گرما و جذب آن در بدن به هم می‌خورد، فرد دچار گرمازدگی می‌شود. افرادی مانند راننده‌ها، نگهبان‌ها و کسانی که در معدن کار می‌کنند، بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند به‌خصوص اگر این افراد سالمند باشند، بیشتر ممکن است گرمازده شوند.
سالمندان بهتر است در ساعت‌های اوج گرما از منزل خارج نشوند ولی اگر مجبور به این کار شدند یا شغلشان به گونه‌ای بود که ساعت‌های طولانی را در گرما به سر می‌بردند، بهتر است با چند اقدام ساده از گرمازدگی پیشگیری کنند ولی اگر فردی دچار گرمازدگی شد، ابتدا او را به یک محیط خنک منتقل کنید، مثلا جایی که دستگاه تهویه هوا یا کولر وجود دارد. بعد یک ملحفه مرطوب را دورش بپیچید تا دمای بدنش پایین بیاید. اگر فرد گرمازده هوشیار است حتما به او مایعات خنک نه یخ بدهید. اگر بیمار هوشیاری ندارد و از حال رفته، به هیچ عنوان به او مایعات ندهید زیرا ممکن است مایعات را بالا بیاورد و دچار خفگی شود.
اگر علایم گرمازدگی بیشتر و فرد دچار تهوع، استفراغ، سردرد و قرمزی پوست شد حتما با اورژانس تماس بگیرید یا فرد را به اولین مرکز درمانی منتقل کنید. تا زمانی که اورژانس برسد، اگر بیمار هوشیاری دارد، باید دراز بکشد و کم‌کم مایعات خنک بنوشد. اطرافیان می‌توانند به آرامی روی بدنش آب بپاشند. کمپرس سرد نیز در این موارد می‌تواند کمک‌کننده باشد، به شرطی که روی بدن (سر و زیربغل) بگذاریم و برداریم.
در پایان لازم است یادآور شوم سالمندانی که در محیط‌های باز کار می‌کنند برای اینکه گرمازده نشوند، بهتر است مرتب آب بنوشند و دست و صورتشان را بشویند و از سایه‌بان و لباس‌های نخی استفاده کنند. همچنین باید از مصرف غذاهایی که باعث تشنگی بیشتر می‌شود، بپرهیزند.
