چند سالی است که مساله آبیاری مزارع سبزیها با آب فاضلاب در جنوب تهران بهطور علنی بیان شده و از زبان مسوولان وزارت بهداشت نیز این موضوع بارها شنیده شد مبنی بر اینکه بیش از 60 هکتار از زمینهای کشاورزی در جنوب تهران با آب فاضلاب آبیاری میشوند. هرچند اقداماتی برای خروج فاضلاب از سیستم آبیاری مزارع انجام شد ولی هنوز بخشی از مزارع این مناطق با آب فاضلاب آبیاری میشود و علاوه بر جنوب تهران، برخی از شهرهای اطراف تهران نیز این مشکل را دارند. رئیس کمیسیون سلامت و محیطزیست شورای شهر تهران با بازدید از منطقه 19 و 20 شهرداری تهران باز هم موضوع آبیاری سبزیهای جنوب تهران با آب فاضلاب تصفیهنشده را مطرح کرد و نسبت به مشکلات متعددی که میتواند برای مصرفکنندگان ایجاد شود، هشدار داد. دکتر حافظی پس از بازدید از منطقه20 گفت: ادامه مطلب...
پرسش: متخصصان تغذیه برای تأمین آب مورد نیاز بدن نوزادان در صورت لزوم، آب جوشیدهشده را توصیه می کنند. برای جلوگیری از ورود نیترات احتمالی بهتر است آب بسته بندیشده یا آب شیر را جوشاند و سپس گذاشت تا خنک شود؟
آیا میتوان آب بسته بندی را مستقیم به نوزاد داد و آن را نجوشاند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی:
برخی از انواع آبمعدنی (آب کاملاً طبیعی) از منابع طبیعی در کوهستان ها یا چشمه ها به دست می آیند.
این بدان معناست که آب از فیلترهای طبیعی مانند خاک و صخره عبور میکند و فرآوری خاصی روی آن انجام نمی شود و ممکن است مقدار مواد معدنی آن بسیار کم یا بسیار زیاد باشد.
به عبارت دیگر، مقدار دقیق مواد معدنی موجود در این آب ها مشخص نیست.
ضمن اینکه شرایط بسته بندی و نگهداری آب های معدنی هم از اهمیت ویژهای برخوردار است.
نگهداری آب معدنی زیر آفتاب و در هوای گرم باعث آزاد شدن برخی از ترکیبهای موجود در پلاستیک بطری به داخل آب می شود.
بهتر است از آب جوشیده و خنکشده برای نوزاد استفاده کنید؛ یعنی آب شیر را برای مدت کوتاه (کمتر از 5 دقیقه) بجوشانید و سپس بگذارید خنک شود.
جالب است بدانید، ماندن آب بعد از جوشیدن باعث کاهش مقدار کلر آن نیز می شود.
پرسش: متخصصان می گویند آب هرچه بیشتر بجوشد، نیترات بیشتری در آن ایجاد می شود.
آیا این موضوع در مورد آب سماور هم که ساعت ها در حال جوشیدن است، صدق می کند؟
برای جلوگیری از این مشکل چه باید کرد؟
بهتر نیست از آب بسته بندی استاندارد در سماور استفاده کنیم؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیاتعلمی دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی:
نیترات یک ترکیب محلول در آب است که با جوشاندن تبخیر یا ته نشین نمی شود.
بهعلاوه، وقتی حجم آب با جوشیدن کاهش می یابد، غلظت نیترات در آب افزایش می یابد.
هر چقدر مدت زمان جوشیدن آب طولانی تر باشد، حجم آب کمتر و در نتیجه غلظت نیترات بیشتر می شود.
بهترین راه، روشن نگذاشتن طولانی مدت سماور است.
به عبارت دیگر، اجازه ندهید آب مدت زیادی بجوشد و وقتی به مرحله جوش رسید، سماور را خاموش یا شعله اش را بسیار کم کنید.
با این وجود در صورتی که تمایل دارید طولانی مدت از سماور استفاده کنید، می توانید آب معدنی استاندارد در سماور بریزید.
پرسش: برای پیشگیری از ورود آلودگیهای احتمالی آب در محل کار، آب جوشیده سماور را میگذارم سرد شود و بعد بهعنوان آب آشامیدنی مینوشم. این روش مصرف آب را تایید میکنید؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
یکی از روشهایی که میتوان مقدار کلر آب را کم کرد و آلودگی آن را از بین برد جوشاندن آب است، اما اگر آب مدت زمان زیادی بجوشد، میزان نیتراتش افزایش مییابد بنابراین اگر قصد دارید آب جوشیده سردشده استفاده کنید پس از اینکه آب به نقطه جوش رسید و اولین غل را زد ظرف آب را از روی حرارت بردارید و بگذارید سرد شود. با این کار هم از بهداشت آب مطمئن میشوید و هم از افزایش غلظت نیترات در اثر جوشیدن زیاد جلوگیری کردهاید
دکتر پرویز کردوانی از چالشها و راهکارهای معضل کمآبی میگوید
در اولین ساعتهای روز پنجشنبه، پنجم شهریور ماه تعدادی از علاقهمندان طبیعت و محیطزیست پای صحبتهای پروفسور پرویز کردوانی نشستند. در این جلسه که به همت سردبیر مجله فرهنگی هنری بخارا، علی دهباشی، در کتابفروشی آینده برگزار شد، حدود 100 نفر شرکت کردند. جلسه رأس ساعت مقرر، سر ساعت 9 صبح شروع شد. حاضران حدود 3 ساعت از کمآبی و حرص توسعه و عواقب زیانآور آن شنیدند تا وضعیت دریاچه ارومیه و محصولات کشاورزی. پروفسور کردوانی مثل همیشه صادقانه و صمیمانه و با زبانی ساده دانستههایش را بیوقفه ارائه داد و باز مثل همیشه فرصت بسیارکم بود برای حرفهایی که داشت و دوست داشت بگوید. قسمتهایی که خواهد آمد بخشهای قابلتامل و مهم گفتههای پروفسور کردوانی هستند.
پرسش: همسرم 40 ساله است و علاقه فراوانی به خوردن کالباس دارد. خوردن هر روزه آن در وعده ناهار چه مضراتی خواهد داشت؟
پاسخ دکتر آراسب دباغمقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی:
سوسیس و کالباس جزو غذاهای تفننی هستند و مصرف آنها بیش از یکی دو بار در ماه توصیه نمیشود.
اگر این مواد از برندهای معتبر و استاندارد تهیه و در حد مجاز و معقول خورده شوند، مشکل خاصی ایجاد نمیکنند ولی مصرف هر روز آنها عوارض مختلفی دارد زیرا حدود 20 درصد کالباس را چربی تشکیل میدهد که قسمتی از آن چربی گوشت و بقیه چربیهایی است که به آن اضافه میشود. قطعا مصرف هر روز این مقدار چربی چاقکننده و مضر خواهد بود.
از سوی دیگر، افزودنیهایی مانند نیتریت سدیم که بهعنوان نگهدارنده به این مواد اضافه میشود میتوانند باعث پرفشاری خون شوند و احتمال افزایش بدخیمیها را به دنبال داشته باشند.
پرسش: آیا وجود رگه های سفید رنگ در گوجه فرنگی نشانه وجود نیترات در این سبزی است؟
پاسخ دکتر رضا صالحی محمدی، متخصص فیزیولوژی و اصلاح سبزی ها، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران:
رگههای سفیدرنگ موجود در گوجه فرنگی به بالا بودن نیترات ارتباطی ندارد و ناشی از اختلال در رشد گیاه است.
در واقع، وقتی گوجهفرنگی در حال رسیدن باشد و در مزرعه تحتتنش و استرس هایی مانند کم آبی، آبیاری دیر به دیر و... قرار بگیرد، اختلالاتی در آن ایجاد می شود که یکی از آنها ایجاد رگه های سفیدرنگی است که به آن اشاره کرده اید. یادتان باشد که مصرف چنین گوجه هایی مضر نیست.
پرسش: آیا خوردن قسمت وسط پیاز که گاهی سبزرنگ است، ضرر دارد؟
آیا مصرف پیازها بهدلیل آلودگی خاک آلوده به نیترات مضر است؟
به عبارت دیگر، آیا نخوردنش سودمندتر از خوردنش است؟
در صورت آلودگی به نیترات قسمت وسط پیاز آلوده تر است یا قسمتهای دیگر این سبزی؟
پاسخ دکتر رضا صالحی محمدی، متخصص فیزیولوژی و اصلاح سبزی ها، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران:
خوردن جوانه سبز پیاز که بهدلیل زیاد ماندن آن در محیط یا دیر برداشت کردن آن بهوجود می آید، مشکلی ایجاد نمی کند و عارضه ای ندارد اما خوردن محصولاتی که حاوی نیترات هستند، خطرناک است. پیاز هم از محصولاتی است که اگر عملآوری خاک بیش از حد مجاز باشد و به کود شیمیایی نیاز داشته باشد بخش زیادی از نیترات را در خود جمع میکند.
خوردن پیازی هم که مقدار زیادی نیترات در خود جمع کرده، خطرناک است. تشخیص این مساله هم با تجزیه گیاه در آزمایشگاه مقدور است.
در بسیاری از کشورهای دنیا بین کشاورز و مصرف کننده، ارگانهایی وجود دارند که مانند فیلتر عمل میکنند و محصولات کشاورزی را قبل از خرید با دستگاههایی ارزیابی میکنند و اگر نیترات، سم و موادخطرناک موجود در محصول بیش از حد تعیینشده باشد، ضمن معدوم سازی آنها از ورودشان به بازار مصرف جلوگیری می شود، اما این کار در ایران انجام نمیگیرد و کشاورز هر اندازه تشخیص بدهد، به زمینش کود شیمیایی می دهد.
معمولا هر چه بافت محصول، ماده خشک بالاتری داشته باشد و به اصطلاح گوشتی تر باشد، استعداد بیشتری برای تجمع نیترات دارد. این مساله درمورد پیاز بیشتر در لایه های خارجی است.