از کرامات شیخ ما این است (2)
دکتر زهرا عبدالهی، متخصص تغذیه و رئیس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت
در این مطلب سعی می‌کنم دو نمونه از ادعاهای غیرعلمی را که این روزها از قول یک به‌اصطلاح کارشناس نقل شده و در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و کم‌کم شکل شایعه به خود می‌گیرد، بازگو کنم و خطاهایش را گوشزد نمایم.
Q ادعای اول: ایشان می‌گویند نمک یددار تصفیه‌شده هیچ فایده‌ای برای بدن ندارد، چون در فرآیند تصفیه همه املاح مورد نیاز بدن از بین می‌رود و فقط ید آن باقی می‌ماند در حالی که نمک دریا طبیعی و غیر از ید دارای پتاسیم، منیزیم و کلسیم است که همگی ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن هستند ولی ید اضافی در نمک‌های تصفیه‌شده سرطان‌زاست!
پرسش: از نظر خواص، گیلاس با آلبالو چه تفاوتی باهم دارند و خوردن آن برای چه کسانی مفید است و به چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
پاسخ دکتر محمدحسین انتظاری، متخصص تغذیه و مدیرگروه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:
گیلاس و آلبالو هر دو از یک خانواده هستند و فرق چندانی با هم ندارند. این دو میوه جزو میوه‌های رنگی و سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند، بنابراین مصرف آنها باتوجه به عوامل خطر فراوانی که در محیط اطرافمان وجود دارد، مانند مصرف غذاهای صنعتی، آلودگی هوا و... برای سلامت بدن بسیار مفید است.
این میوه‌ها منع مصرف خاصی ندارند به جز افرادی که نسبت به آنها حساسیت دارند، سایر افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند؛ حتی کسانی که قند دارند هم می‌توانند روزانه یک لیوان آلبالو و گیلاس بخورند. البته کسانی که مشکلات گوارشی دارند، باید سعی کنند از انواع بسیار رسیده گیلاس و آلبالو که رنگی تقریبا تیره دارند، استفاده کنند و از مصرف انواع کال آن بپرهیزند.
در صورتی که مصرف میوه رسیده هم باعث ناراحتی‌های گوارشی شد، چاره‌ای نیست جز اینکه میوه را بپزند و بخورند.
هرچند با پختن میوه‌ها ویتامین C آنها از بین می‌رود اما سایر مواد‌مغذی از جمله پتاسیم، فیبر و... همچنان باقی می‌ماند و برای بدن مفید است.
نکته‌ای که در مورد مصرف آلبالو وجود دارد، این است که بسیاری از افراد آن را با نمک می‌خورند. درحالی که استفاده از نمک با هر نوع میوه و سبزی حتی خیار و گوجه منع می‌شود. زیرا میوه‌ها منبع خوبی از پتاسیم هستند و وجود پتاسیم برای پیشگیزی از بروز بیماری‌های قلبی - عروقی و فشارخون مفید است اما وقتی میوه را با نمک می‌خورید، مقدار زیادی سدیم وارد بدنتان می‌کنید و تعادل بین سدیم و پتاسیم بدن را به هم می‌ریزید. به همین دلیل خود را در معرض ابتلا به بیماری‌های
قلبی - عروقی و فشارخون قرار می‌دهید، بنابراین مصرف میوه‌ای که باید ضامن سلامتتان باشد، همراه با مقدار زیادی نمک باعث بیماری‌تان خواهد شد.
یکی از خوراکی‌های محبوب در اروگوئه «آسادو» است که شبیه به کباب ترکی است و از برش‌های گوشت گوساله و مرغ روی آتش کباب و با ادویه‌های مختلف درست می‌شود. این خوراکی بسیار محبوب هر روز توسط هزاران نفر در مونته‌ویدیو، پایتخت این کشور در کافه‌ها و رستوران‌ها سفارش داده‌می‌شود، اما این روزها سفارش‌دهندگان نمی‌توانند دیگر به این غذا نمک بزنند!
لوسیا سوریا، مالک رستوران خاکینتو می‌گوید: «گذاشتن نمکدان در رستوران‌ها ممنوع شده است و مقامات بهداشتی دستور داده‌اند که هیچ نمکدان یا ظرف سس قرمز یا مایونزی به مشتری داده نشود.» تلاش‌ها برای کنترل غذاهای رستورانی در جهان در سال‌های اخیر شدت گرفته، اما معمولا این تلاش‌ها چندان موفق نبوده، برای مثال مقامات بهداشتی نیویورک با وجود تلاش‌هایشان نتوانستند اندازه نوشابه‌های سرو شده در رستوران‌ها را کاهش دهند، اما به نظر می‌رسد مقامات اروگوئه عزم جدی برای اجرای تصمیم خود دارند، هر چند مخالفت‌ها با این موضوع زیاد است. پابلو اسکوبیانت، مالک یک کافه می‌گوید: «به نظرم این روش اشتباه است. باید به مردم آموزش داده شود که کمتر نمک بخورند،نه اینکه خوردن نمک را ممنوع کنند.» اما نظر مقامات بهداشتی اروگوئه متفاوت است. پابلو آنزالونه، مدیر بهداشتی شهر مونته ویدیو در این مورد می‌گوید: «متوسط مصرف روزانه نمک هر فرد در اروگوئه 9 گرم است که دو برابر حد مجازی است که از سوی سازمان جهانی بهداشت اعلام شده است. مشخص است که باید اقدامات پیشگیرانه در این مورد انجام شود.»
براساس آمار وزارت بهداشت این کشور، بیشتر از 30 درصد جامعه بالغ این کشور پرفشاری خون دارند و البته بیشترین میزان چاقی کودکان در آمریکای جنوبی هم در این کشور است. براساس قوانین جدید دستور غذای تمام رستوران‌ها و کافه‌ها باید حاوی شعارهای هشدار دهنده در مورد مضرات مصرف نمک باشد و رستوران‌ها هم باید تلاش کنند تا حد ممکن سدیم غذاهای خود را کاهش دهند و از جایگزین‌های کم‌خطرتر استفاده کنند. آنزالونه می‌گوید: «انتخاب‌های مردم تا حدود زیادی متکی به شرایط و انتخاب‌هاست و دولت‌ها باید در قبال سلامت شهروندان خود احساس مسئولیت کنند. موضوع جدی تهدید سلامت عمومی بود که ما را وادار به مداخله کرد.»
رئیس جمهور فعلی این کشور، تاباره واسکوئز، خود یک پزشک است و دولت او اقدامات سختگیرانه‌ای برای محدود کردن مصرف سیگار و الکل نیز در این کشور انجام داده است.
گوجه سبز چه خواصی دارد و چه کسانی باید در مصرف آن احتیاط را رعایت کنند؟
پاسخ دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:
ویتامین C تنها ماده مشترک بین تمام میوه هاست. گوجه سبز هم منبع خوبی از ویتامینC، فیبر و پتاسیم است اما به طورکلی میوه‌های کال از جمله گوجه سبز ارزش غذایی چندانی نسبت به میوه های رسیده فصل ندارند زیرا قند و املاح میوه های کال به خوبی قابل‌جذب نیست بنابراین میوه های کال را به‌عنوان یک میوه فانتزی میشناسیم که میتوان هر از چند گاهی مقداری از آنها استفاده کرد.
زیاده روی در مصرف میوه های کال ب هخصوص در کسانی که مشکلات گوارشی دارند، به هیچ وجه توصیه نمی شود.
مشکل مهم مصرف برخی میوه ها از جمله میوه های کال مثل گوجه سبز، چقاله بادام و...، خوردن آنها با مقدار زیادی نمک است. این عادت خوبی نیست، زیرا اغلب میوه ها سدیم ندارند بنابراین وقتی به آنها نمک می زنید، تعادل سدیم و پتاسیم خون را به هم می ریزید و احتمال ابتلا به فشارخون بالا، دیابت، چاقی و... افزایش می یابد. سعی کنید تا حد امکان ترکیب میوه ها را با افزودن نمک بهم نزنید.
پرسش: آیا مصرف نمک‌های رژیمی که به جای سدیم، پتاسیم دارند، برای افراد مبتلا به فشارخون توصیه می شود؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی؛ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
اگر فردی فشارخون بالا داشته باشد و برای کنترل آن دارویی مصرف کند که باعث احتباس سدیم در بدنش شود، نباید از این نوع نمک استفاده کند زیرا در این صورت سطح پتاسیم در بدن بسیار بالا می رود و باعث آریتمی یا بی نظمی ضربان قلب می‌شود (مانند داروی اسپیرونولاکتون) اما اگر افزایش فشارخون در حدی باشد که بیمار نیازی به مصرف دارو نداشته باشد، در آن صورت میتواند حداکثر روزی یک قاشق مرباخوری از نمک‌های حاوی پتاسیم استفاده کند.
