پرسش: آیا مصرف زیاد خرما به‌دلیل داشتن فروکتوز باعث افزایش تری‌گلیسرید خون می‌شود؟
پاسخ دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:
بستگی دارد که منظورتان از زیاد چقدر باشد. مصرف 8-7 خرما در روز در صورتی که جایگزین مواد دیگری شده باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر منظورتان در حد نیم‌کیلوگرم و بیشتر است، قطعا مصرف روزانه آن مضر خواهد بود.
این موضوع در مورد همه انواع موادغذایی شیرین از جمله توت، عسل، خرما و... صدق می‌کند. هرچند این مواد طبیعی و پرخاصیت هستند اما زیاده‌روی در مصرفشان می‌تواند باعث افزایش تری‌گلیسرید خون شود.
آمار دیابت نوع2 در ایران و جهان رو به افزایش است و تعداد زیادی از این مبتلایان هم در سنین سالمندی هستند. برخی از آنها از دوران جوانی و میانسالی به دیابت مبتلا بودند و گروهی نیز به تازگی به جمع مبتلایان پیوسته‌اند. طبیعی است هرچه سال‌های ابتلا به دیابت بیشتر باشد، احتمال بروز عوارض ناشی از دیابت هم بیشتر خواهد بود، اما کنترل دیابت در دوران سالمندی به دلیل وجود بیماری‌‌های گوناگون، ضعف در اندام‌ها و بینایی و ذهن و مهم‌تر از همه علایم مبهم نشانههای دیابت ممکن است کمی مشکل باشد، اما با همه مشکلات، کنترل دیابت در سالمندان هم امکان‌پذیر است.
علایم افزایش قند خون را بشناسید
هر بیماری علائم خاصی دارد؛ مثلا افزایش قندخون ناشی از بیماری دیابت با چند مشخصه اصلی تشنگی، پرادراری، کاهش وزن و... بروز می‌کند ولی این علائم در سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن معمولا دیده نمی‌شود و ممکن است سالمند با افزایش قندخون فقط بی‌حال شود. البته هر بی‌حالی‌ای به معنای افزایش قندخون نیست و تا قندخون اندازه گرفته نشده نیازی به اقدامات کمکی نیست. اگر سالمند از قبل به بیماری دیابت مبتلاست، حتما باید گلوکومتر تهیه کند و اگر هنوز به دیابت مبتلا نشده، آزمایش مربوط به قندخون هر3 سال یکبار لازم است. اگر در آزمایش میزان قندخون بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر گزارش شود، یعنی سالمند به دیابت مبتلا شده است.
پرسش: آیا این باور درست است که اگر بعد از غذا یک ماده شیرین مثل شیرینی، ژله، مربا و... مصرف کنیم به هضم غذایمان کمک می‌کند؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
نه! مصرف مواد شیرین بعد از صرف غذا نه‌تنها به هضم غذا کمک نمی‌کند بلکه به دلیل اینکه این مواد سرشار از قند و انرژی هستند، طول مدت هضم غذا را بیشتر می‌کنند و باعث افزایش جذب انرژی می‌شوند.
این مسأله به‌خصوص در مورد افرادی که اضافه وزن دارند، می‌تواند مساله‌ساز شود و آنها را چاق کند یا درجات چاقی را در افراد چاق بالا ببرد.
البته اینکه افراد بعد از صرف غذا تمایل زیادی به مصرف مواد قندی دارند، طبیعی است زیرا وقتی غذا خورده می‌شود برای جذب مواد قندی موجود در آن، انسولین بیشتری ترشح خواهد شد. انسولین، قند و مواد انرژی‌زا را داخل سلو‌ل‌ها هدایت می‌کند. در نتیجه تمایل به مصرف مواد شیرین و جایگزین کردن قند در خون افزایش می‌یابد اما اگر چند دقیقه صبر کنید این ولع از بین می‌رود.
ضمن اینکه اصلا نیازی به مصرف مواد شیرین و پرکالری نیست زیرا یک حبه انگور یا یک تکه هویج یا لبوی داخل سالاد هم می‌تواند این میل شدید به مصرف مواد قندی را کاهش دهد.
دانستنی‌های انسولین؛ داروی کاهنده قندخون
تزریق کن و قند را بسوزان
دکتر آیدا روشن‌ضمیر
اگر به تازگی مشخص شده به دیابت نوع 2 مبتلا شده‌اید، پزشکتان حتما به شما درباره اهمیت رژیم غذایی و فعالیت بدنی در کنترل قندخون توضیح داده است اما علاوه بر اینها، گاهی برای کنترل قند خون، دارو هم لازم است. برای کنترل دیابت، داروهای خوراکی مختلفی وجود دارد که از آنها با عنوان کلی قرص‌های کاهنده قند خون یاد می‌شود. اما یکی از موثرترین و پرمصرف‌ترین داروهای کنترل دیابت، داروی تزریقی این بیماری یعنی انسولین است. در گذشته شاید انسولین، آخرین راهکار درمانی برای بیماران دیابتی به‌حساب می‌آمد اما امروزه مزایای استفاده از آن در درمان دیابت مشخص شده و به همین دلیل، پزشک ممکن است زودتر تزریق انسولین را به بیمارش توصیه کند. گاهی نیز پزشک صلاح می‌بیند بیمار هم داروی خوراکی دیابت و هم انسولین تزریقی را استفاده کند.
چه انسولینی بزنیم؟
انتخاب نوع انسولین به تصمیم پزشک و شرایط بیمار بستگی دارد اما معمولا پزشک تزریق انسولین را با زمان غذا خوردن بیمار هماهنگ می‌کند. انسولین باید زمانی کارش را شروع کند که غذا می‌خواهد جذب شود. بنابراین انواع سریع‌الاثر 15 دقیقه قبل از غذا و گاهی هم بلافاصله بعد از غذا تزریق می‌شود. انواع کوتاهاثر، 30 تا 60 دقیقه قبل از غذا و متوسط‌الاثر، 1 ساعت قبل از غذا تزریق می‌شود. انواع مخلوط، با توجه به نوع محلول، حدود 10 تا 30 دقیقه قبل از غذا تزریق می‌شود. اما تزریق انواع طولانی‌اثر ربطی به زمان وعده غذایی ندارد. گاهی انسولین طولانی‌اثر، با یک نوع انسولین کوتاهاثر همراه می‌شود که البته باز هم به نظر پزشک بستگی دارد. گاهی نیز نوع طولانی‌اثر را همراه با داروی خوراکی (قرص دیابت) همراه می‌کنند.
انسولین رگولار (R)
جزو کوتاه‌اثر‌هاست، شفاف است و بین بیماران به انسولین آبکی (کریستال) معروف است. از آنجا که 60-30 دقیقه بعد از تزریق، اثر آن شروع می‌شود، بهتر است تزریق آن، 30 دقیقه قبل از غذا باشد. اگر فرد بعد از تزریق آن غذا نخورد، دچار افت قندخون می‌شود.
انسولین NPH
جزو متوسط‌‌الاثرهاست و رنگ شیری و کدری دارد. از آنجا که سریع‌اثر نمی‌کند، لازم نیست حتما قبل از غذا تزریق شود. این انسولین برای تامین نیاز بلندمدت مناسب است. شروع اثر آن حدود 2 ساعت بعد از تزریق است و گاهی همراه قرص‌های خوراکی دیابت استفاده می‌شود. مثلا پزشک در طول روز، قرص دیابت و هنگام شب (قبل از خواب) انسولین تزریقی را توصیه می‌کند.
انسولین لیسپرو(H)
سریع‌الاثر است و برای کنترل افزایش ناگهانی قند بعد از غذا خوب عمل می‌کند. رنگ آن مانند رگولار، شفاف است. می‌توان آن را 15 دقیقه قبل از غذا یا بلافاصله بعد از غذا تزریق کرد و خطر افت قندخون با آن کمتر است. گاهی بهترین نتیجه را ترکیب لیسپرو همراه با یک انسولین متوسط‌الاثر (NPH) می‌دهد.
گلارژین
انسولین نسبتا جدیدی است که جذب آهسته دارد و سطح آن در طول 24 ساعت تقریبا ثابت می‌ماند و یکبار تزریق آن در روز کافی است.
انواع انسولین
انسولین انواع زیادی دارد اما همه آنها به شکل تزریقی هستند. انواع آن را براساس سرعت شروع اثر و مدت دوام طبقه‌بندی می‌کنند.
سریع‌الاثر
کوتاهاثر
متوسط‌الاثر
طولانی‌اثر
مخلوط
پزشک تشخیص می‌دهد کدام نوع انسولین برای بیمار مناسب است.
انتخاب نوع انسولین
انتخاب نوع انسولین برای بیمار به عوامل مختلفی بستگی دارد:
پاسخ بدن به انسولین که در افراد مختلف متفاوت است.
شیوه زندگی (مصرف الکل، نوع تغذیه، ورزش و...)
سن بیمار
اینکه بیمار چند وقت یکبار قند خونش را کنترل می‌کند.
نکته‌های انسولین
هنگام تزریق فقط از سرنگ‌های مخصوص تزریق انسولین استفاده شود.
هر سرنگ را تا 20 بار می‌توان استفاده کرد تا حدی که سر سوزن آن کند نشده باشد.
استفاده از سرنگ مشترک ممنوع است چون احتمال انتقال آلودگی وجود دارد.
شیشه‌های انسولین (ویال) در حال مصرف را می‌توان در دمای اتاق نگه‌داشت اما ویال‌های بازنشده را باید در یخچال (نه جایخی یا فریزر) گذاشت.
هر شیشه (ویال) انسولین حاوی 10 سی‌سی انسولین 100 واحدی یعنی هر شیشه 1000 واحد انسولین دارد.
از تکان دادن زیاد شیشه انسولین خودداری کنید.
به تاریخ انقضای روی شیشه انسولین دقت کنید.
قبل از مصرف، کنترل کنید داخل شیشه انسولین ذرات خارجی وجود نداشته باشد.
انسولین کریستال باید کاملا شفاف و یکدست باشد. انسولین NPH نیز بعد از یک تکان ملایم باید یکدست و شیری باشد.
انسولین را جلوی نور مستقیم خورشید، گرما و سرما قرار ندهید.
تزریق انسولین سرد دردناک‌تر است. بهتر است 20 دقیقه قبل از تزریق، آن را از یخچال خارج کنید.
تزریق انسولین زیرجلدی است، یعنی نه خیلی عمیق نه خیلی سطحی! در محل تزریق با انگشت خود چین پوستی ایجاد کنید تا مانع تزریق عضلانی آن شوید.
سوزن را داخل ویال و سرنگ را از هوا خارج کنید. آمپول را وارونه کنید و انسولین را به آرامی درون سرنگ بکشید. چند ضربه ملایم به سرنگ بزنید تا حباب نداشته باشد.
سوزن را با زاویه 90 درجه مستقیم وارد پوست کنید.
برای ترزیق، شکم بهترین محل است چون جذب در آنجا از همه جا بیشتر است. بعد از تزریق، محل را کمی مالش دهید.
بهتر است محل تزریق هر بار کمی تغییر کند و در یک نقطه ثابت نباشد (هر بار 2 سانتی‌متر با محل قبلی فاصله داشته باشد.)
گاهی به جای سرنگ و سوزن از قلم‌های انسولین برای تزریق استفاده می‌شود. استفاده از آن ساده‌تر است اما قیمت زیادی دارد.
پمپ انسولین نیز دستگاهی است که عملکردش شبیه لوزالمعده است. در این دستگاه، انسولین به میزان مورد نیاز با سوزن زیر پوست شکم به‌طور مداوم تزریق می‌شود، اما قیمت این دستگاه بسیار زیاد است.
انسولین استنشاقی به بازار آمد
آفرزا (Afrezza)، انسولین استنشاقی سریع‌الاثر است که از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای انسولین درمانی بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 مورد تایید قرار گرفته است. هم‌اکنون آفرزا تنها انسولین استنشاقی موجود در بازار محسوب می‌شود و محصول مشابه آنکه قبلا وارد بازار شده بود، دیگر در بازار دارویی موجود نیست. به دلیل خطر ابتلا به برونکواسپاسم حاد، آزمون اسپیرومتری قبل از شروع درمان باید انجام شود. شایع‌ترین عوارض جانبی ناشی از مصرف آفرزا عبارتند از هایپوگلیسمی (افت قند خون)، سرفه، دردگلو یا تحریک گلو و سردرد.
پروژه انسولین استنشاقی از سال 1924 میلادی مورد مطالعه بوده است. اولین پودر خشک انسولین که اگزوبرا (Exubera) نام داشت، در سال 2006 میلادی مورد تایید قرار گرفت. هرچند شرکت تولید‌کننده به دلیل فروش اندک آن در سال بعد، دست به جمع‌آوری این محصول زد. اسپری اگزوبرا در مقایسه با اسپری‌های متداول و مورد استفاده برای درمان آسم، به مراتب بزرگ‌تر بود و نیاز داشت که بیمار هر 6 ماه یکبار برای آزمون اسپیرومتری به مطب پزشک مراجعه کند. به علاوه، هزینه اگزوبرا در مقایسه با انسولین زیرجلدی موجود در بازار به مراتب بیشتر بود. در سال 2014 میلادی، آفرزا که انسولین استنشاقی است، تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را اخذ کرد و هم‌اکنون تنها انسولین استنشاقی موجود در بازار محسوب می‌شود.
آفرزا، یک انسولین سریع‌الاثر است که برای کنترل بهتر قندخون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 1و 2 تجویز می‌شود. این دارو برای تجویز در گروه کودکان تاییدیه ندارد. آفرزا انسولین رگولار انسانی است؛ زمانی که توسط بافت ریه جذب شده و عمل کند، مشابه سایر اشکال انسولین رگولار انسانی است. آفرزا از تکنولوژی منحصر به فرد انتقال دارو با نام تکنوسفر بهره می‌برد که امکان انتقال انسولین از طریق ریه‌ها را میسر می‌سازد. این سیستم انتقال دارو، با تشکیل کریستال‌های فوماریل دی کتوپیپرازین انجام می‌شود. این مولکول‌ها ابعاد 2 تا 3 میکرومتری دارند. به دنبال استنشاق، انسولین تکنوسفر به سرعت وارد بافت ریه می‌شود. در pH فیزیولوژیک، انسولین از خلال اپیتلیوم ریوی وارد جریان خون می‌شود. انسولین تکنوسفر طی 15 دقیقه به حداکثر غلظت خود رسیده و در مقایسه با انسولین زیرجلدی سریع‌تر از بدن حذف می‌شود.
انسولین خوراکی در راه است
تزریق، به‌طور کلی، کاری سخت، ترسناک، دردناک و وقت‌گیر است، به‌خصوص برای افراد مسن و کودکان مبتلا به دیابت. طی ده‌ها سالی که از ساخته شدن انسولین گذشته، کارخانه‌های زیادی سعی کرده‌اند انسولین خوراکی بسازند اما هنوز این کار انجام نشده چون انسولین، مولکول پروتئینی خاصی است که به‌وسیله آنزیم‌های معده از بین می‌رود و حتی اگر بتوان کاری کرد در معده از بین نرود، این مولکول به دلیل اندازه بزرگی که دارد، نمی‌تواند از دیواره روده بگذرد و وارد خون شود.
یک کارخانه داروسازی، طراحی خاصی برای مولکول انسولین انجام داده؛ یک لایه محافظ ضداسید اطراف انسولین ساخته که آن را در برابر آنزیم‌های معده محافظت می‌کند. یک کارخانه داروسازی در هند نیز موفق به ساخت انسولین خوراکی در سال 2012 شد.
این انسولین در کنترل قندخون حیوانات آزمایشگاهی موفق بود اما هزینه ساخت این دارو بسیار زیاد بود و در نتیجه تولید تجاری آن به صرفه نبود.
این محققان به تازگی شیوه ارزان‌تری برای ساخت انسولین خوراکی یافته‌اند؛ قراردادن انسولین در کیسه‌های کوچکی از چربی و اتصال آن به اسید فولیک برای بهبود ورود دارو به خون. این چربی‌ها ارزان‌قیمت هستند و انسولین را در برابر آنزیم‌های معده حفظ می‌کنند درنتیجه انسولین وارد روده کوچک می‌شود.
در روده کوچک هم اسید فولیک به انتقال آن به خون کمک می‌کند. این روش در موش‌ها اثرگذاری مناسبی داشته و قندخون را به اندازه انسولین تزریقی کاهش داده اما هنوز مرحله آزمایش روی داوطلبان انسانی باقی‌مانده است.
محققان بسیاری در سراسر دنیا در حال تلاش برای ساخت انسولین خوراکی هستند. در ایران نیز محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در طرحی پژوهشی در حال یافتن راهی هستند. آنها انسولین را با پلیمرهای‌زیستی پوشش دادند که در معده از بین نرود.
این دارو روی موش‌های آزمایشگاهی آثار خوبی داشته اما هنوز به مرحله بعدی نرسیده است.
20 نکته درباره فعالیت بدنی در دیابت
ورزش کن و قند را بسوزان
یکی از اجزای اصلی پازل کنترل قند خون، داشتن برنامه ورزشی منظم است. در افراد پیش‌دیابتی، فعالیت بدنی همراه با رژیم غذایی راه اصلی پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 است.
3 مرحله درست انجام فعالیت بدنی عبارتند از: گرم کردن، ورزش و سرد کردن. به‌طور طبیعی هر فعالیت بدنی باید با گرم کردن آغاز شود. حین گرم کردن، دمای عضلات و در نتیجه نیرو و شتاب بدن افزایش می‌یابد و همچنین خون و اکسیژن بیشتری در دسترس عضلات قرار می‌گیرد. گرم کردن، عضلات را برای منقبض شدن آماده و در نتیجه از آسیب‌دیدگی هنگام ورزش جلوگیری می‌کند. زمان گرم کردن برای یک ورزشکار مبتدی، حداقل 10 دقیقه است و باید شامل فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، بالا و پایین پریدن‌های آرام و حرکات چرخشی باشد.
در شروع ورزش به ترتیب نوع، شدت، مدت زمان و تعداد دفعات انجام فعالیت بدنی اهمیت دارد. برای افراد دیابتی نوع 2 انجام فعالیت‌های بدنی هوازی با شدت متوسط به مدت 150 دقیقه در هفته، توصیه می‌شود.
پرسش: افرادی که دچار توده یا کیست پستان هستند، باید از خوردن چه غذاهایی بپرهیزند و چه غذاهایی را در رژیمشان بگنجانند؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد کیست یا توده پستان مطرح است، مصرف نکردن غذاهای بسیار چرب است.آنها باید از خوردن غذاهایی که در آنها چربی‌های اشباع‌شده وجود دارد، بپرهیزید.
روغن‌های اشباع بیشتر در روغن‌های جامد، چربی گوشت، کره، لبنیات پرچرب و... وجود دارد.
یکی دیگر از محدودیتهای غذایی که باید در رژیم این گروه بیماران اعمال شود، مصرف نکردن موادی مانند سویا و بذر کتان است که در آنها استروژن گیاهی وجود دارد.تحقیقات نشان داده استروژن موجود در مواد غذایی می‌تواند مشکل کیست یا توده پستانی را بدتر کند.
همچنین بیماران مبتلا به کیست پستان باید مصرف قندها را تا حد امکان کاهش دهند و وزنشان را در حد ایده‌آل حفظ کنند.
بهترین غذاها برای افراد مبتلا به کیست یا توده پستان هم منابع گیاهی است بنابراین بیماران باید سعی کنند یک رژیم گیاهی داشته باشند و از سبزی‌هایی استفاده کنند که دارای فیبر محلول در آب هستند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به هویج و سیب اشاره کرد.
فیبرهای محلول می‌توانند به پیشگیری یا کاهش کیست‌های پستانی کمک کنند. سبوس‌های گندم و برنج هم می‌توانند در کاهش تشکیل کیست‌ها موثر باشند بنابراین بهتر است در رژیم غذایی افراد گنجانده شوند.
افراد مبتلا به کیست پستان باید حتما پیاده‌روی تند و ورزش‌های هوازی را به مدت 30 تا 45 دقیقه در برنامه روزانه خود قرار دهند تا به کاهش درد و کاهش کیست‌ها کمک کند.
پرسش: آیا مصرف بامیه (در گروه سبزی ها) باعث تنظیم قند خون می شود و برای افراد مبتلا به دیابت مفید است؟
پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماری‌‌های عفونی و محقق طب سنتی:
بله، مصرف سبزی بامیه باعث کاهش قندخون می‌شود ولی چون مزاج سردی دارد، ممکن است در فرد مصرف‌کننده باعث استخوان‌درد و دل‌پیچه شود.
به همین دلیل توصیه می‌کنیم افرادی که مزاج سردی دارند حتما در خورش بامیه زردچوبه و فلفل سیاه بریزند یا اگر بامیه را به تنهایی می‌خورند کنار آن دارچین هم استفاده کنند.
محققان هشدار می‌دهند که شیرینی‌جات نباید به‌عنوان راهی برای کاهش استرس استفاده شوند، چرا که مسلما خوردن مقدار زیادی قند به کاهش میزان استرس در طولانی‌مدت کمک نمی‌کند. تقریبا همه افراد این تجربه را دارند که قند استرس را کاهش می‌دهد و این مساله را می‌توان از 80 درصد محصولات غذایی در بازار متوجه شد.
محققان دانشگاه کالیفرنیا چگونگی توانایی قند را در کاهش استرس و در نهایت جلوگیری از مصرف بی‌رویه حاصل از آن مورد بررسی قرار دادند. این بررسی در مجله متابولیسم منتشر شد و نشان داد هورمون استرس کورتیزول در زنانی که دو هفته ساکاروز یا قند و شکر خورده بودند، کاهش یافت. وقتی از آنها خواسته شد تعدادی مساله ریاضی انجام دهند، سطح کورتیزول آنها نسبت به زنانی که آسپارتام (شیرین‌کننده مصنوعی) خورده بودند، کاهش یافت.
در مرحله بعد، از مغز این زنان عکسبرداری MRI صورت گرفت و محققان پی بردند قند، فعالیت استرس را در هیپوکامپ کاهش می‌دهد. هیپوکامپ بخشی در مغز است که مسوول تنظیم دمای بدن، تشنگی، گرسنگی، خواب، ریتم شبانه‌روزی، میل جنسی و هورمون‌ها است.
قند یک کربوهیدرات ساده است، یعنی به سرعت در بدن تجزیه می‌شود و باعث می‌شود فرد برای پر کردن جای خالی آن قند بیشتری بخواهد. به گفته محققان، چرخه استرس- قند تکرار می‌شود تا عادت الگوهای خوردن بد را شکل دهد. اختلال‌های اضطراب مزمن، مساله‌ای در حال افزایش در آمریکایی‌هاست و شاید به همین خاطر مردم به مصرف بی‌رویه قند در غذاها و نوشیدنی‌ها روی آورده‌اند.
سال گذشته، 77 درصد آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که به‌طور دائم علائم استرس دارند. تغذیه ضعیف اولین دلیل ایجاد استرس است و این مساله در افرادی که مقدار زیادی کافئین، غذاهای فراوری‌شده یا قند تصفیه شده- که همگی رژیمی ناکافی هستند- مصرف کرده‌اند، دیده شد. دانشگاه سینسیناتی، 10 سال پیش نتایج مشابهی را در موش‌های آزمایشگاهی گرفته و دیده شده بود که مصرف قند به موش‌ها در غلبه بر شرایط سخت کمک می‌کند. اما محققان پی‌بردند، شیرین‌کننده مصنوعی ساخارین نیز استرس را کاهش می‌دهد ولی اثر آن به اندازه قند نیست.
این حقیقت که قند بیشتر از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استرس را کاهش می‌دهد، نباید باعث شود مردم برای کاهش استرس به قند پناه ببرند. در واقع باید برای کاهش استرس از خوردن خوراکی‌های حاوی کافئین و چربی و قند پرهیز کرد.
پرسش: جوی دوسر با جوی معمولی و چاودار چه تفاوتی باهم دارد؟ کدام‌یک از این غلات، برای افرادی که قندخون بالایی دارند بیشتر توصیه می‌شود؟
پاسخ دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان:
جوی دوسر با جوی معمولی و چاودار تفاوت چندانی ندارند و انواع سبوس دار آنها منابع غنی از فیبر هستند و برای بدن مفیدند بنابراین با توجه به اینکه قندخون را یکباره بالا نمیبرند، بیماران دیابتی، افراد چاق، کسانی که چربی خون بالایی دارند و... می‌توانند به مقدار معین و به میزان توصیه‌شده به جای نان سفید از آن استفاده کنند.
البته توصیه بر این است که حتما از نان تازه جو به جای نان خشک جو استفاده کنید زیرا وقتی مواد غذایی خشک می‌شوند آبشان را از دست می‌دهند و در مقیاس وزنی کالری بیشتری نسبت به انواع تازه خود دارند.
به عبارت دیگر، 50 گرم نان خشک کالری بیشتری نسبت به 50 گرم نان تازه دارد. این قانون در مورد همه مواد غذایی خشک و تازه صدق می‌کند.
ضمن اینکه قند موجود در مواد غذایی خشک سریع‌تر هضم می‌شود و قندخون را یکباره بالا می‌برد و با فرایندهایی که در بدن رخ می‌دهد به سرعت هم پایین می‌آید.
در نتیجه فرد با فاصله کمی مجددا احساس گرسنگی می‌کند و باید غذا بخورد و این مساله برای افرادی که نام بردیم، مفید نیست.
در سبد غذایی ما چه خبر است؟
مهدیه آقازمانی
بررسی مصرف مواد غذایی خانوارهای شهری و روستایی کشور که در مقاطع 10 ساله انجام می‌شود، روند مصرف مواد غذایی خانوار و تغییرات الگوی مصرف جامعه ایرانی را طی زمان نشان می‌دهد که نه‌تنها خوشایند نیست، بلکه در برخی موارد نگران‌کننده نیز هست. تحقیقات می‌گویند مصرف گروه‌های سبزی و میوه، شیر و لبنیات، گوشت و حبوبات کم شده و مصرف روغن و چربی‌های مضر و نمک و نوشابه بالا رفته است. آنچه در «موضوع ویژه» این هفته می‌آید، ضمن اشاره به این مساله، به این نکته پرداخته که هر کدام از ما در اصلاح و ارتقای این وضعیت می‌توانیم چه سهمی داشته باشیم.
