دردی که بعد از پرکردن دندان سراغتان می‌آید، دلیل و درمانش چیست؟
درد فردای دندانپزشکی
دکتر علی مرسلی
متخصص درمان ریشه دندان
بعد از ترمیم دندان (پرکردن دندان) گاهی پیش می‌آید که دندان‌ها حساس میشوند. درد چشمگیر بعد از ترمیم، البته شایع نیست ولی روز اول ممکن است درجه‌هایی از درد توسط فرد تجربه شود. حساسیت بعد از ترمیم دندان ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد. ادامه حساسیت و آزاردهنده‌بودن آن بعد از سپری‌شدن این مدت، بیانگر این است که مداخله درمانی بیشتری مورد نیاز است. این مداخله می‌تواند از تعویض ترمیم با یک ترمیم دیگر یا اجرای کف‌بندی تا عصب‌کشی آن دندان را شامل شود.
حین برداشت پوسیدگی با توجه به اینکه هنگام ترمیم دندان، دندان زنده است و دارای عروق و اعصاب در پالپ است، آسیب مکانیکال ممکن است به بافت زنده دندان وارد شده باشد. البته چون دندان زنده است به خوبی می‌تواند این آسیب را خنثی کند ولی همین روند درست مانند خوب‌شدن یک زخم، نیاز به زمان دارد.
در موارد نادری ممکن است آسیب به حدی باشد که بافت زنده دندان نتواند از عهده مهار آن بربیاید و درد التیام پیدا نکند یا اینکه شرایط به گونه‌ای پیش برود که دندان خونرسانی خود را از دست بدهد و در اصطلاح عام، عصبش عفونی شده و بمیرد! در این صورت عفونت می‌تواند به ناحیه استخوان دور ریشه دندان در فک گسترش پیدا کند و حتی در صورتی که علامتی وجود نداشته باشد، دندان نیاز به درمان ریشه دارد.
دلیل دیگر حساسیت بعد از ترمیم، خود مواد پرکردگی و تحریک به وسیله خود این مواد و حساسیت به‌دلیل نشت آنهاست. این حساسیت البته موقت است و به زودی برطرف می‌شود. مثلا نقره موجود در ترمیم‌های فلزی (آمالگام) و حساسیت ناشی از اسید استفاده شده در پرکردگی‌های همرنگ دندان می‌توانند به‌طور موقت بعد از اتمام درمان، باعث حساسیت دندان شوند که به مرور با احتمال بالا برطرف میشوند.
در ترمیم‌های فلزی (آمالگام) به‌دلیل رسانا بودن فلز طبیعی است که سرعت پاسخ دندان به تغییرهای حرارتی (سرما و گرما) بیشتر از دندان‌های عادی باشد. بعد از مدتی ممکن است با توجه به واکنش بافت زنده دندان، این درد و حساسیت کمتر شود.
در طولانی‌مدت نقص پرکردگی، نشت ترمیم، بهداشت ضعیف و شروع مجدد پوسیدگی از لبه‌های ترمیم می‌تواند باعث درد حساسیتی دندان شود. در این صورت مداخله درمانی سریع توسط دندانپزشک با عوض‌کردن پرکردگی و قرار دادن ترمیم جدید می‌تواند از نیاز دندان شما به عصب‌کشی جلوگیری کند ولی در صورت پیشرفت پوسیدگی و درگیر شدن عصب (پالپ) نیاز به درمان ریشه (عصب‌کشی) خواهید داشت.
شیمی‌درمانی با سلامت دهان و دندان‌های ما چه میکند؟
چگونه از دندان‌هایمان در دوران شیمی‌درمانی مراقبت کنیم؟
دکتر فرین میزانیان
دندانپزشک
دهان و دندان از اعضایی هستند که ممکن است به دنبال انجام شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی‌ها آسیب ببینند بنابراین توجه و اجرای مراقبت‌های خاص در بیماران تحت درمان به آنها کمک میکند دوران درمان خود را با راحتی و آرامش بیشتری طی کنند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان گرفتار بیماری سرطان هستید و قرار است مراحل درمان را طی کنید، خواندن این مطلب به شما کمک خواهد کرد تا در طول درمان و بعد از آن با مشکل‌های دهان و دندان کمتری روبرو شوید. ادامه مطلب...
آنچه والدین کلاس‌اولی‌ها درباره سلامت دهان و دندان فرزندانشان می‌پرسند
دکتر مهکامه میرکریمی
متخصص دندانپزشکی کودکان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
«دختر من 7 سال دارد. 2 دندان جلویی فک پایینش در حال درآمدن است اما هنوز دندان شیری‌اش نیفتاده. تغذیه دخترم خیلی خوب است و زیاد شیر می‌خورد. می‌گویند دلیل این تاخیر قوی بودن ریشه دندان است. آیا این حرف درست است؟ من باید چه‌کار کنم؟»
این یکی از پرسش‌هایی است که در خصوص مشکلات دهان و دندان کودکان به دست «سلامت» رسیده و در پاسخ به آن باید بگویم نگران نباشید و «دهان و دندان» این هفته را به دقت مطالعه کنید. واقعیت این است که بیش از حد ماندن دندان شیری ربطی به مصرف زیاد شیر یا سایر مواد غذایی و دارویی توسط کودک ندارد بلکه به عوامل مختلفی از قبیل موقعیت جوانه دندان دائمی زیرین یا چسبندگی ناحیه‌ای از دندان شیری به بافت لثه یا استخوان بستگی دارد.
در برخی از موارد والدین هنگام رویش دندان‌های دائمی کودک متوجه درهم و کج بودن این دندان‌ها میشوند و این موضوع نگرانی‌های زیادی را برای آنها به وجود می‌آورد. از آنجایی که از 7-6 سالگی بررسی وضعیت رویش دندان‌های دائمی و میزان فضای موجود برای رویش این دندان‌ها ضروری است، در «دهان و دندان» این هفته به مشکل‌های رایج رویش دندان‌های دائمی خواهیم پرداخت.
دانستنی‌های عکسبرداری از دندان
عکسی که از دندانمان می‌گیرند
دکتر شیرین معماران
دندانپزشک، عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی
تقریبا همه افرادی که به دندانپزشک مراجعه کرده‌اند، حتما از دندانشان عکس گرفته‌اند. در دندانپزشکی مانند سایر رشته‌های پزشکی از پرتونگاری برای کمک به تشخیص بیماری یا آسیب دندان استفاده می‌شود. عکس‌ها در تعیین وجود و وسعت حفره یا کرم‌خوردگی‌های دندان به‌کار می‌آیند. در «دهان و دندان» این هفته شما را با انواع عکس‌هایی که می‌شود از دندان‌ها گرفت و کاربرد آنها آشنا می‌کنم.
برای تهیه رادیوگرافی می‌توان از فیلم‌های سنتی یا فناوری دیجیتال استفاده کرد. برای تشخیص پوسیدگی‌ها از عکس «بایت وینگ» استفاده می‌شود. علت نامگذاری این است که بخش کوچکی از فیلم در دهان و نزدیک دندان‌ها قرار می‌گیرد و شما برای نگه‌داشتن فیلم با دندان‌های خود روی پوشش کاغذی فیلم فشار می‌آورید. سپس دستگاه را روی دندان تنظیم می‌کنند و اشعه می‌دهند. تصویر دیجیتال بلافاصله آماده می‌شود و ظهور فیلم رادیوگرافی هم چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد.
پرسش: کودک 2 سال و 4 ماهه‌ای دارم که اجازه نمی‌دهد مسواک را داخل دهانش ببرم و کار تمیز کردن دندان‌هایش را با انگشتم انجام می‌دهم. آیا این کار تاثیری دارد؟
پاسخ دکتر احمد جعفری، متخصص دندانپزشکی اطفال و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
این کار مشکلی ایجاد نمی‌کند اما کودک باید یاد بگیرد که مسواک بزند.
اگر دندان کودک بپوسد، مگر غیر از این است که دندانپزشک او را به زور می‌نشاند و دندانش را پر میکند؟ پس به جای اینکه دندانپزشک به زور کار پرکردن دندان را انجام دهد شما با زبان خوش و ترفندهای مناسب او را ترغیب کنید مسواک بزند.
برای این کار می‌توانید همراه همسر یا سایر اعضای خانواده جلوی فرزندتان مسواک بزنید تا او ببیند و بفهمد که همه این کار را انجام می‌دهند و او هم باید این کار را یاد بگیرد.
مسواک را دستش بدهید تا خودش با دیدن شما تقلید کند و مسواک را روی دندان‌هایش بکشد.
این کار نیازمند صبر و حوصله است که باید با جدیت ادامه پیدا کند اما مراقب باشید هنگام آموزش عصبانی نشوید زیرا در این صورت کودک بیشتر از مسواک زدن امتناع خواهد کرد.
در ضمن مسواک زدن باید ساعت خاصی داشته باشد. وقتی کودک بفهمد این کار بعد از هر وعده غذایی اتفاق می‌افتد به تدریج عادت خواهد کرد و از این کار ناراحت نخواهد شد.
پرسش: «فیشور سیلانت» که برای محافظت از دندان کودکان انجام می‌شود دقیقا چیست؟ در چند سالگی باید انجام داد؟ حدودا چقدر هزینه دارد؟
پاسخ: دکتر احمد جعفری متخصص دندانپزشکی کودکان عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران:
فیشور به معنای شیارهای عمیق و گیردار روی دندان است که غذا می‌تواند در آنها گیر کند و باعث پوسیدگی دندان شود. در فیشور سیلانت، دندانپزشک با استفاده از موادی این شیارهای عمیق را کمعمق میکند به طوری که هم غذا در آن گیر نکند و هم سطح جونده دندان با مسواک زدن به راحتی تمیز شود و از پوسیدگی پیشگیری کند.
انجام فیشور سیلانت به چند عامل بستگی دارد؛ اول اینکه آیا دندان پوسیدهای در دهان وجود دارد یا نه؟ اگر دندان‌ها کاملا سالم باشند احتمال پوسیده‌شدن دندانی که دارای شیارهای عمیق است کاهش می‌یابد اما اگر چند دندان پوسیده در دهان وجود داشته باشد داشتن شیارهای عمیق روی دندان امکان پوسیده شدن دندان را تسریع میکند. فیشور سیلانت معمولا برای دندان‌های دائمی انجام می‌شود.
مهم‌ترین نکته‌ای که برای انجام فیشور سیلانت لازم است همکاری کودک حین کار کردن دندانپزشک است زیرا اصلیترین رکن این کار خشک بودن کامل دندان است. اگر کودکی نتواند همکاری لازم را داشته باشد و دندان موردنظر خشک نماند، فیشور سیلانت انجام‌شده هیچ ارزشی نخواهد داشت بنابراین انجام این کار در سن پایین به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. در سنین 6 سالگی به بعد با رویش اولین دندان‌های دائمی معمولا کودک می‌تواند با دندانپزشک همکاری کند.
انجام فیشور سیلانت برای دندان‌های شیری توصیه نمی‌شود اما اگر والدین بخواهند این‌کار را برای فرزندشان انجام دهند در صورتی که کودک همکاری لازم را داشته باشد منعی برای این‌کار وجود ندارد.
برای اینکه والدین بدانند دندان‌های کودکشان به فیشور سیلانت نیاز دارد یا نه باید داخل دهان کودکشان را به خوبی ببینند و وضعیت دندان‌ها را بررسی کنند. اگر تعدادی از دندان‌های کودک پوسیده یا حتی پرکردگی داشته باشد احتمال اینکه دندان‌های دائمی در حال رویش پوسیده شوند افزایش می‌یابد. در این صورت بهتر است والدین برای انجام فیشور سیلانت دندان‌های کودکشان اقدام کنند، اما اگر دندان‌ها سالم باشند با مسواک زدن می‌توان جلوی پوسیدگی یا پیشرفت آن را گرفت.
هزینه فیشور سیلانت در مراکز مختلف با هم تفاوت دارد و حدودا کمتر از 100 هزارتومان است.
پرسش: آیا ریختن شیر در چای و نوشیدن آن از لکه شدن دندان‌ها بر اثر مصرف زیاد چای پیشگیری میکند؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
چای منبع اگزالات و شیر منبع غنی کلسیم است. وقتی شیر را در چای میریزید کلسیم و اگزالات با هم پیوند می‌خورند و جذب کلسیم شیر کاهش پیدا میکند و این مساله برای افراد سالم مفید نیست زیرا همه ما به کلسیم شیر نیاز داریم اما بیمارانی که دارای سنگ کلیه از جنس اگزالات کلسیم هستند، می‌توانند در چایشان شیر بریزند تا کلسیم موجود در شیر اجازه ندهد اگزالات زیاد از راه روده وارد گردش خون و سپس کلیه‌ها شود.
در واقع، وقتی کلسیم با اگزالات پیوند می‌خورد از راه روده دفع می‌شود و وارد گردش خون نمی‌شود و خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش نمی‌دهد. این کار برای پیشگیری از کدر شدن رنگ دندان‌ها هم مفید است. افرادی که چای و قهوه فراوان می‌نوشند می‌توانند برای جلوگیری از تیره شدن رنگ دندان‌ها مقداری شیر داخل فنجان چای یا قهوه‌شان بریزند.
رفتار کودکان در محیط دندانپزشکی یکسان نیست و دندانپزشک می‌تواند طبق تشخیص روان‌شناختی کودک از روش‌های مختلفی برای انجام کار دندانپزشکی استفاده کند. کودکان از نظر رفتار در محیط دندانپزشکی به 4 گروه تقسیم میشوند که این تقسیم‌بندی در علوم رفتاری تحت عنوان سنجش رتبه‌ای رفتار فرانکل نامیده می‌شود.
گروه اول: کودکانی که به شدت گریه می‌کنند، می‌ترسند، رفتارهای اجتنابی شدیدی دارند و از درمان ممانعت می‌کنند.
گروه دوم: کودکانی که تمایلی به قبول درمان ندارند، کج‌خلقی و کناره‌گیری می‌کنند ولی این رفتارها شدید نیست.
گروه سوم: کودکانی که درمان را قبول می‌کنند ولی برای پذیرفتن دستورهای دندانپزشک احتیاط می‌کنند.
گروه چهارم: کودکانی که رابطه خوبی با دندانپزشک دارند و به کارهای دندانپزشکی علاقه‌مندند و می‌خندند و لذت می‌برند.
رئیس انجمن دندان‌پزشکان عمومی در گفت‌وگو با «سلامت» هشدار داد
شاخص‌هایی که برای تعیین وضعیت سلامت دهان و دندان وجود دارد، نشان می‌دهد وضعیت سلامت دهان و دندان ایرانی‌ها در شرایط مطلوبی قرار ندارد. وزارت بهداشت در سال 90 پیمایش ملی در مورد وضعیت سلامت دهان و دندان در کشور انجام داده که هنوز نتایج آن به‌طور رسمی اعلام نشده ولی نتایج اولیه آن نشان می‌دهد وضعیت سلامت دندان کودکان 12ساله تفاوت بارزی نسبت به قبل نکرده است. از سوی دیگر، هزینه‌های درمان دندانپزشکی در کشور بسیار بالاست به‌گونه‌ای که بیمه‌ها بسیاری از خدمات دندانپزشکی را پوشش نمی‌دهند و 90درصد هزینه‌های دندانپزشکی از جیب مردم پرداخت می‌شود. موضوع مهم دیگری که در کشور ما کمتر مورد توجه بوده آموزش پیشگیری از پوسیدگی و حفظ سلامت دهان و دندان است که نه رسانه‌ها به‌طور جدی به آن پرداختند و نه دندان‌پزشکان آن را جدی گرفتند. نتیجه این شد که بنا به گفته رئیس انجمن دندان‌پزشکان عمومی، آمار دندان‌های پوسیده، کشیده و پرشده ایرانی‌ها 3 برابر شده است. رئیس انجمن دندان‌پزشکان در حاشیه همایش دندانپزشکی نسبت به وضعیت سلامت دندان‌های ایرانیان هشدار داد.
