کنند و با اطمینان از حقیقی بودن تشنگی خود، آب بنوشند.در روزهای اخیر به اجرای پروژه‌ای در یکی از کشورهای همسایه نزدیک شدیم؛ پروژه‌ای که درصورت اجرا قرار است گره‌ای از مشکل عدم دسترسی حداقلی به آب جمعیت کثیری از مردم همسایه میهنمان را باز کند و آب سالم را که حدود 5 لیتر در روز است به دست این مردم برساند. اگر بدانیم اکثر قریب به اتفاق مردم میهنمان که به آب شرب دسترسی دارند، این آب را روزی 200 لیتر و در شهرهای بزرگ گاهی بیش از 200 لیتر مصرف می‌کنند، آنگاه تصویری از داشته‌های خود در مقایسه با سایر کشورها در منطقه نیمه‌خشکی که در آن زندگی می‌کنیم به دست خواهیم آورد. دسترسی همگانی به آب به‌طور قطع حاصل تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌های کارشناسان و متخصصان صنعت آب در چند دهه گذشته بوده، ولی حفظ وضع موجود و نیز بهبود آن نیازمند پیش‌شرط‌های اساسی است.
اگر روند مصرف بی‌رویه آب به همین منوال ادامه پیدا کند، منابع آبی کشور در آینده‌ای نهچندان دور قادر به تامین نیازهای مردم نخواهند بود، بنابراین صرفه‌جویی در مصرف آب در عرصه‌های گوناگون مانند کشاورزی، صنعتی و مصارف خانگی که تمهیدات آن در یادداشت‌های بعدی ارائه خواهد شد و به‌کرات در رسانه‌ها درباره آن خوانده و شنیده‌ایم، باید سرلوحه روش زندگی ما ایرانیان قرار گیرد. بخشی از هدررفت آب در شبکه آبرسانی به وضعیت مخازن و خطوط لوله مربوط است که هدررفت واقعی است و بخشی هم مربوط به انشعاب‌های غیرمجاز (انشعاباتی که به هر دلیلی بابت مصرف آب پولی پرداخت نمی‌شود) است که هدررفت ظاهری محسوب می‌شود. با وجود اینکه میزان استاندارد جهانی هدررفت آب در شبکه‌ها تاحدود 10درصد است، مجموع این 2 عامل باعث شده به گفته مهندس قانع، معاون مهندسی آب و فاضلاب کشور، میزان هدررفت آب در شبکه‌های آبرسانی ما به 25درصد برسد.
امروز مشکل تامین آب سالم از پیش پای سلامت کشور ما برداشته شده، اما اگر تدبیر جدی برای صرفه‌جویی در مصرف آب و اقتصاد آب پیش‌بینی نشود، در آینده‌ای نهچندان دور نعمت دسترسی به آب شرب که اکنون بسیاری از ما آن را بدیهی می‌دانیم، چنان دور از دسترس خواهد بود که شاید روزهای خوش فعلی رویای فرداهای ما باشد. کابوس بی‌آبی بسیار نزدیک است، اگر هوشیار نباشیم.
محمدرضا قائدی
کارشناس صنعت آب
اصلی‌ترین محل برگزاری المپیک در ریودوژانیرو به محله‌ای متعفن تبدیل شده است! اکنون چند هفته است که ساکنان محله بارا دا تیجوکا، محل پارک اصلی المپیک و دهکده المپیک، با بوی تعفن آب گندیده از خواب بیدار می‌شوند. به گفته ماریو موسکاتلی، زیست‌شناس محلی، راه یافتن گنداب حاوی فضولات انسانی به بستر تالاب‌ها در ماه گذشته باعث تولید گازهای سمی و آلودگی شدید آب رودخانه‌ها شده است. همچنین جریان سریع آب‌ها باعث تخریب وسیله شناوری شده که مانند صافی عمل می‌کرد و مانع ورود زباله‌ها داخل یکی از اصلی‌ترین تالاب‌های بارا دا تیجوکا می‌شد. در نتیجه تلی از زباله از دهانه تالاب به خارج جاری شده و یکی از زیباترین و مشهورترین سواحل ریودوژانیرو را درست 2 ماه قبل از المپیک تابستانی زشت و آلوده کرده است.
پرسش: متخصصان تغذیه برای تأمین آب مورد نیاز بدن نوزادان در صورت لزوم، آب جوشیده‌شده را توصیه می کنند. برای جلوگیری از ورود نیترات احتمالی بهتر است آب بسته بندی‌شده یا آب شیر را جوشاند و سپس گذاشت تا خنک شود؟
آیا می‌توان آب بسته بندی را مستقیم به نوزاد داد و آن را نجوشاند؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی:
برخی از انواع آبمعدنی (آب کاملاً طبیعی) از منابع طبیعی در کوهستان ها یا چشمه ها به دست می آیند.
این بدان معناست که آب از فیلترهای طبیعی مانند خاک و صخره عبور میکند و فرآوری خاصی روی آن انجام نمی شود و ممکن است مقدار مواد معدنی آن بسیار کم یا بسیار زیاد باشد.
به عبارت دیگر، مقدار دقیق مواد معدنی موجود در این آب ها مشخص نیست.
ضمن اینکه شرایط بسته بندی و نگهداری آب های معدنی هم از اهمیت ویژهای برخوردار است.
نگهداری آب معدنی زیر آفتاب و در هوای گرم باعث آزاد شدن برخی از ترکیب‌های موجود در پلاستیک بطری به داخل آب می شود.
بهتر است از آب جوشیده و خنک‌شده برای نوزاد استفاده کنید؛ یعنی آب شیر را برای مدت کوتاه (کمتر از 5 دقیقه) بجوشانید و سپس بگذارید خنک شود.
جالب است بدانید، ماندن آب بعد از جوشیدن باعث کاهش مقدار کلر آن نیز می شود.
پرسش: متخصصان می گویند آب هرچه بیشتر بجوشد، نیترات بیشتری در آن ایجاد می شود.
آیا این موضوع در مورد آب سماور هم که ساعت ها در حال جوشیدن است، صدق می کند؟
برای جلوگیری از این مشکل چه باید کرد؟
بهتر نیست از آب بسته بندی استاندارد در سماور استفاده کنیم؟
پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی:
نیترات یک ترکیب محلول در آب است که با جوشاندن تبخیر یا ته نشین نمی شود.
به‌علاوه، وقتی حجم آب با جوشیدن کاهش می یابد، غلظت نیترات در آب افزایش می یابد.
هر چقدر مدت زمان جوشیدن آب طولانی تر باشد، حجم آب کمتر و در نتیجه غلظت نیترات بیشتر می شود.
بهترین راه، روشن نگذاشتن طولانی مدت سماور است.
به عبارت دیگر، اجازه ندهید آب مدت زیادی بجوشد و وقتی به مرحله جوش رسید، سماور را خاموش یا شعله اش را بسیار کم کنید.
با این وجود در صورتی که تمایل دارید طولانی مدت از سماور استفاده کنید، می توانید آب معدنی استاندارد در سماور بریزید.
در پی انتشار خبر جمع‌آوری آب‌های بسته‌بندی‌شده دکتر حسین رستگار مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با «سلامت» می‌گوید:
فقط 10 درصد آب‌های بسته‌بندی شده مشکل داشتند
مهدیه آقازمانی
اخیرا وزیر بهداشت با تعیین ضرب‌الاجل، سازمان غذا و دارو را موظف کرد تا کیفیت آب‌های معدنی را بررسی کند و براساس تاکید ایشان 300 برند آب معدنی از نظر آلاینده‌های شیمیایی و میکروبی بررسی شدند.
بنا بر اعلام سازمان غذا و دارو، 10 درصد از آب معدنی‌ها مشکل داشتند ولی نام این 10 درصد اطلاع‌رسانی نشد. در سال‌های گذشته نیز خبرهایی مبنی بر آلوده بودن برخی از آب معدنی‌ها و تخلفاتی که انجام دادند، شنیده می‌شد که صحت و سقم آن از سوی مسوولان تایید نشد.
همچنین در سال‌های اخیر مصرف آب معدنی بین مردم به دلیل شایعاتی که پیرامون سلامت آب‌های لوله‌کشی وجود دارد، افزایش پیدا کرده است. این درحالی است که تعداد آب‌های بسته‌بندی که به عنوان آب معدنی به فروش می‌رسند روز به روز بیشتر می‌شود.
برای اینکه اطلاعات دقیق‌تری در مورد بررسی‌های سازمان غذا و دارو در مورد آب معدنی‌ها به دست بیاوریم سراغ دکتر حسین رستگار، مدیر کل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو رفتیم که مشروح گفت‌وگو با ایشان را در ادامه می‌خوانید.
پرسش: برای پیشگیری از ورود آلودگیهای احتمالی آب در محل کار، آب جوشیده سماور را می‌گذارم سرد شود و بعد به‌عنوان آب آشامیدنی می‌نوشم. این روش مصرف آب را تایید میکنید؟
پاسخ دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی:
یکی از روش‌هایی که می‌توان مقدار کلر آب را کم کرد و آلودگی آن را از بین برد جوشاندن آب است، اما اگر آب مدت زمان زیادی بجوشد، میزان نیتراتش افزایش می‌یابد بنابراین اگر قصد دارید آب جوشیده سردشده استفاده کنید پس از اینکه آب به نقطه جوش رسید و اولین غل را زد ظرف آب را از روی حرارت بردارید و بگذارید سرد شود. با این کار هم از بهداشت آب مطمئن می‌شوید و هم از افزایش غلظت نیترات در اثر جوشیدن زیاد جلوگیری کرده‌اید
دستگاهی شبیه به نی به نام Life Straw که قادر است 99/99 درصد از باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های موجود در آب‌های آلوده را فیلتر کند، توسط یک شرکت سوئیسی طراحی و در کشور کنیا مورد استفاده قرار گرفته است. به گفته این شرکت سوئیسی، این نی قادر است تا هزار لیتر آب را (که میانگین مقدار آب شرب مورد نیاز یک نفر در سال است) تصفیه کند.
البته این نی انواع مختلفی دارد که نوعی از آن، نی تصفیه‌کننده آب خانواده است و می‌تواند تا 18 هزار لیتر آب را برای 3 تا 5 سال تصفیه کند. امروزه در جهان 884 میلیون نفر به آب سالم دسترسی ندارند که با اختراع این نی می‌توانند از هر گودال و برکه‌ای آب بنوشند. به علاوه، در سال‌های 2010 و 2011 این نی در زلزله هائیتی، سیل پاکستان و سیل تایلند توزیع شد و مورد استفاده آسیب‌دیدگان نیز قرار گرفت.
مقایسه انواع آب‌های بسته‌بندی و پرمصرف در ایران و جهان
حقایق آبی
حدود 60 درصد از وزن بدن ما انسان‌ها از آب تشکیل شده است. از این رو، مصرف آب کافی در طول روز، کمک قابل‌توجهی به حفظ و افزایش سلامت عمومی ما خواهد کرد. مصرف حدود 8 تا 10 لیوان آب و مایعات در طول روز می‌تواند به بهبود خونرسانی، عملکرد قلب و کلیه‌ها، بهبود عملکرد دستگاه گوارش در هضم، جذب و دفع مواد زائد و حتی افزایش قدرت تمرکزمان کمک کند. به‌همین دلیل هم در صفحه
«صنایع غذایی» این شماره، به معرفی انواع آب‌های تولیدی در ایران و سایر کشورهای جهان می‌پردازیم تا متوجه شوید آب‌های مختلف با چه هدفی پا به بازار مصرف گذاشته‌اند.
