پرسش: مویز، انجیر و برگه زردآلو هر کدام چه مواد مغذی‌ای بیشتر دارند و مصرفشان چه خواصی دارد؟ آیا منبع آهن هستند و برای فرد مبتلا به کم‌خونی توصیه می‌شوند؟

پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:

هر 3 اینها در گروه میوه‌ها تقسیم‌بندی می‌شوند و این یعنی هر 2 قاشق غذاخوری از هر یک از این مواد 60 کیلوکالری انرژی و درصدی کربوهیدرات دارند و حاوی ویتامین و املاح هستند، مثلا مویز منبع بسیار خوبی از ویتامینE است یا برگه زردآلو مقدار قابل‌توجهی ویتامینK و پتاسیم دارد، اما این مواد منبع آهن محسوب نمی‌شوند. موادغذایی از نظر وجود عنصر آهن به 2 گروه موادغذایی با ارزش بالا و موادغذایی با ارزش پایین تقسیم می‌شوند.

موادی مانند گوشت‌ها که شکل آهن در آنها به‌صورت آهن 3 ظرفیتی است، از نظر وجود آهن ارزش غذایی بالایی دارند، اما نوعی از آهن که در ترکیبات گیاهی وجود دارد، تحت‌تاثیر ممانعت‌کننده‌های جذب قرار می‌گیرد. مثلا اگر بعد از مصرف این نوع آهن چای بنوشید، جذب آهن پایین می‌آید یا مصرف ویتامینC به جذب بیشتر آن کمک می‌کند.

در مجموع آهنی که از طریق منابع گیاهی به‌دست می‌آید، جذب کمتری نسبت به منابع حیوانی دارد. بین منابع خوب گیاهی می‌توان به سبزی‌های برگ‌سبز تیره مانند اسفناج، حبوبات و جوانه‌ها اشاره کرد. میوه‌های خشکی مانند مویز، انجیر و برگه‌زردآلو منبع خوبی از آهن نیستند که بتوان مصرف آن را به بیمارانی که از کم‌خونی رنج می‌برند، توصیه کرد. لازم به ذکر است هر 3 این مواد ملین هستند و به دفع بهتر در بیماران مبتلا به یبوست کمک می‌کنند.

هفته نامه سلامت/604

گردو بعنوان یکی از محصولات قابل توجه کشاورزی که در نقاط مختلفی از کشور عمل می آید، دارای خواص مختلف و متعددی و شاید ناشناخته ای است

دریافت فیلم

شبکه خبر

 پرسش: بو دادن مغزهایی مانند بادام، بادام‏ زمینی و انواع تخمه‏ ها در مقایسه با نوع خامشان به هضم بهتر آنها کمک می‏ کند یا اینکه باعث دیرهضم ‏تر شدنشان می ‏شود؟

پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری،متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:

در کل، باید در مصرف مغزها 2 مسأله را در نظر گرفت:

اول اینکه از مغزهای خامی که تازه هستند استفاده کنید، زیرا بسیاری از مغزها به‌دلیل شرایط بد نگهداری دچار کپک‏ زدگی می‌شوند و قارچ ‏های خطرناکی در آنها ایجاد می‌شود که می‌توانند مسمومیت ایجاد کنند.

مورد دوم اینکه اگر بعضی از دانه‌ها و مغز‌ها تفت داده شوند مواد آلرژن و حساسیت‏ زایی که در آنها وجود دارد از بین می‌رود.

از جمله این مواد می‌توان به کنجد اشاره کرد. کنجد خام با وجود مواد بسیار مفیدی که دارد در برخی افراد باعث حساسیت می‌شود اما تفت دادن مختصر آن هم مواد حساسیت‏زای آن را از بین می‌برد و هم آن را خوش‌خوراک‌تر و سریع‌الهضم‌تر می‌کند.

البته در فرایند تفت دادن، برخی از مواد مغذی تحت‌تاثیر حرارت یا اکسیژن هوا از بین می‌روند اما خواص باقیمانده باز هم ارزش غذایی زیادی دارند ولی چون سرشار از انرژی هستند، نباید در مصرف آنها زیاده ‏روی کرد.

به‌عنوان مثال 6 عدد بادام، 10 عدد پسته و 10 عدد بادام زمینی یا یک قاشق غذاخوری مغز تخمه‏های کدو، آفتابگردان و... حدود 45 کیلوکالری انرژی دارند و نباید در مصرف آنها افراط کرد.

به ‏خصوص اینکه اگر این مغزها شب‏ ها قبل از خواب مصرف شوند انرژی زیادشان به‌دلیل کاهش فعالیت‏ها و پایین آمدن متابولیسم بدن نمی ‏سوزد و به چربی تبدیل و ذخیره می‏ شود.

در کل، میزان توصیه‏ شده برای مصرف انواع مغزها با هم در روز حدود 30 گرم است که بهتر است آن را به صورت خام مصرف کنید یا ترجیحاً در خانه تفت دهید تا هم میزان نمکش را تعیین کنید و هم از عوارض مواد رنگی که به آجیل‏ ها می‏ زنند در امان باشید.

در ضمن تفت دادن مغزها می‏تواند به هضم بهتر آنها کمک کند.

هفته نامه سلامت550

پرسش: آیا این درست است که کلسیم موجود در مغزها می‌تواند جایگزین کلسیم شیر و سایر مواد لبنی شود؟

پاسخ دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:

نه، این باور نادرست است. شیر و لبنیات منبع مهم کلسیم هستند.

یک لیوان شیر با 5/2 درصد چربی حدود 150 کیلوکالری انرژی و 300 میلی‌گرم کلسیم دارد. در حالی که 100 گرم مغز دانه‌ها حداکثر حدود 100 میلی‌گرم کلسیم دارد و 500 کیلوکالری انرژی تولید می‌کند و مصرف زیاد و طولانی‌مدت آن می‌تواند باعث اضافه وزن و چاقی شود.

ضمن اینکه جذب کلسیم در شیر خیلی بالاست ولی در منابع گیاهی پایین‌تر است زیرا مغزدانه‌ها غنی از فیبر هستند و فیبر مانع جذب کلسیم می‌شود.

نتیجه اینکه کلسیم مغزها درصد جذب بالایی ندارد. هرچند مغزها از نظر مواد مغذی منبع غذایی مناسبی محسوب می‌شوند ولی باید در مصرف آنها اعتدال را رعایت کرد.

هفته نامه سلامت/545

پرسش: از نظر طب سنتی خوردن پسته تازه را پیشنهاد می‏ کنید یا پسته خام را؟

پاسخ دکتر محمد فصیحی، متخصص بیماری‏های عفونی و محقق طب سنتی:

طبق توصیه طب سنتی، مصرف پسته خام خشک بر پسته تازه ارجحیت دارد زیرا مزاج پسته تازه سرد است و رطوبتش می‌تواند در افراد باعث دل‌درد شود ولی وقتی پسته خشک می‌شود و رطوبتش را از دست می‌دهد مزاج گرم و خشک پیدا می‌کند و عوارضش کمتر می‌شود.

هفته نامه سلامت/545

آنچه درباره سکته مغزی نمی‌دانستید.

بین عوامل تغذیه‌ای و غیرتغذیه‌ای مختلف، برخی از آنها در ابتلا به سکته مغزی نقش بیشتری دارند که معمولا ما آنها را یا نادیده می‌گیریم یا اصلا نمی‌شناسیم‌. از این رو، در ادامه به معرفی برخی از عوامل تاثیرگذار در بروز سکته مغزی می‌پردازیم.

1. قرص‌های ضدبارداری: استفاده از قرص‌های ضدبارداری که حاوی حجم بالایی از هورمون‌ها هستند، می‌تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا، دیابت نوع 2 و کلسترول بالا را افزایش بدهد. از آنجایی که تمام این عوامل می‌توانند بر سختی عروق تاثیر بگذارند، می‌توانند خطر ابتلا به سکته مغزی را هم به‌وجود بیاورند. خانم‌های سیگاری که اصرار دارند قرص‌های ضدبارداری مصرف کنند، 2 برابر بیشتر از سایر خانم‌ها در معرض ابتلا به سکته مغزی قرار خواهند داشت. از این رو، توصیه می‌شود خانم‌ها به‌صورت دوره‌ای، روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهند.

ادامه مطلب...

آیا گروه حبوبات، از نخود گرفته تا انواع لوبیا، از نظر خواص، میزان قند، نشاسته و پروتئین با یکدیگر تفاوت دارند؟ آیا افرادی که قصد کاهش وزن دارند، می‏ توانند از همه آنها استفاده کنند؟

پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:

حبوبات گروهی از سبزیجات بسیار کم‌چرب و غنی از آهن، فولات و پتاسیم هستند و علاوه بر نشاسته، مقادیر قابل‌توجهی پروتئین و فیبر دارند.

نشاسته موجود در حبوبات آهسته‏ هضم و جذب می‏ شود و در نتیجه نسبت به بسیاری از مواد غذایی موجود در گروه نان و غلات مانند نان لواش و برنج سفید، کمتر روی قند خون اثر می‏گذارد.

در واقع، نشاسته پس از هضم در دستگاه گوارش به صورت قند در بدن جذب می ‏شود. پاسخ بدن به ورود قند از دستگاه گوارش به خون، ترشح انسولین است. انسولین قند را به بافت‏هایی مانند عضلات هدایت می کند. به این ترتیب، قند برای تولید انرژی در سلول مقصد مانند سلول‏های عضلانی، مورد استفاده قرار می‏گیرد.

هر چقدر هضم نشاسته کندتر باشد، قند آهسته‏ تر وارد جریان خون می‏ شود، بنابراین باعث افزایش ناگهانی یا افت شدید قند خون نمی ‏شود و حبوبات از این خاصیت فوق‏ العاده برخوردارند.

بنابراین مصرف حبوبات به بیماران مبتلا به دیابت یا کسانی که عدم تحمل گلوکز دارند پیشنهاد می ‏شود.

همان‌طور که اشاره شد حبوبات حاوی پروتئین هم هستند ولی پروتئین حبوبات کامل نیست.

به این معنی که پروتئین حبوبات چند نوع از اسید آمینه‏ های مورد نیاز بدن را به مقدار کافی تامین نمی ‏کند بنابراین بهتر است حبوبات در ترکیب با غلات به صورت عدس‏ پلو، ماش‏ پلو، آش و... یا با لبنیاتی مثل کشک یا ماست مصرف شود.

همچنین گنجاندن آجیل‏ ها و دانه‏ های روغنی در برنامه غذایی روزانه به کسانی که قصد دارند حبوبات را بیشتر مصرف کنند پیشنهاد می ‏شود.

حبوبات در کنار آجیل‏ ها نیز به پروتئین کامل تبدیل می‏ شوند.

حبوبات مختلف از نظر سرعت هضم و جذب، همچنین مقدار و نوع پروتئین تفاوت‏هایی با یکدیگر دارند. برای مثال سویا جزو خانواده حبوبات محسوب می‌شود ولی برخلاف سایر حبوبات یک پروتئین کامل است. جوانه حبوبات نیز پروتئین زیادی دارد. برای مثال 100 گرم جوانه ماش یا عدس حاوی 1/13 گرم پروتئین است. در حالی که هر 100 گرم لپه، لوبیا یا عدس 9-8 گرم پروتئین دارند. میان حبوبات،

نخود کندترین هضم و جذب و بنابراین کمترین اثر را روی قند خون دارد و پس از نخود، عدس، لوبیا قرمز، لوبیا چیتی، ماش و لوبیا سفید در جایگاه ‏های بعد قرار دارند.

هفته نامه سلامت/536

رادیو معارف / برنامه خانه مهر / سلسله گفتارهای سلامت در خانواده

با کارشناسی دکتر سیدمهدی میرغضنفری / متخصص طب سنتی

رادیو معارف / برنامه خانه مهر / سلسله گفتارهای سلامت در خانواده

با کارشناسی دکتر سیدمهدی میرغضنفری / متخصص طب سنتی

رادیو معارف / برنامه خانه مهر / سلسله گفتارهای سلامت در خانواده

با کارشناسی دکتر سیدمهدی میرغضنفری / متخصص طب سنتی