مجموعه مستند تلویزیونی شریان- قسمت دوم
ایرانی ها در طول تاریخ علم طب را به صورتی تعریف کرده بودند که امروز از آن به عنوان پزشکی یاد می شود و حتی در علم ادبیات و لغت نیز می توان به ریشه های آن رسید، کلمه پزشک از واژه «بجشک» یا «به جشکی» به معنای بهتر زندگی کردن می آید.
بر اساس شواهد تاریخی می توان ادعا کرد ایرانیان اصول طب را به یونیان تعلیم داده بودند زیرا طب در ایران زمین دارای قدمتی چند هزار ساله بوده و مورخان بسیاری در کتاب هایشان نوشته اند در ایران باستان وضعیت طب پیشرفته تر از آشور بوده است.
مجموعه مستند «شریان» می کوشد طی گفت وگو با پزشکان و فعالان طب سنتی و همچنین استناد به تصاویر و کتب قدیمی به تاریخچه پزشکی در ایران و اسلام بپردازد.
دکتر محمد مهدی اصفهانی رئیس مرکز تحقیقات علوم قرآن، حدیث و طب، دکتر محسن ناصری مدیر گروه طب سنتی اسلامی ایرانی در دانشگاه شاهد، دکتر رضا منتظر محقق، نویسنده و مدرس طب اسلامی ایرانی و دکتر مهدی فهیمی موسس مرکز بین المللی طب سنتی اسلامی ایرانیان ماد از جمله افرادی هستند که در این برنامه با آنها در مورد پزشکی قدیم در ایران و در دوران اسلامی گفت وگو شده است.
سعید کاظمی نویسنده، تهیه کننده و و نادر طالب زاده هم مشاور هنری و ناظر کیفی این مجموعه بوده اند.
مجموعه مستند تلویزیونی شریان-قسمت اول
در طول سال های گذشته بر اثر تغییر در سبک زندگی و به ویژه مصرف مواد غذایی غیر مناسب توسط گروه های زیادی از مردم، بیماری های گوناگونی هم گریبان جوامع انسانی را گرفته اند.
در این شرایط بسیاری از متخصصان و کارشناسان، راهکار مناسب برای حل این مشکل را تنها در گرو بازگشت به شیوه های صحیح زندگی و همچنین پژوهش در باب طب سنتی ایرانی و اسلامی می دانند.
طب سنتی ایرانی در طول تاریخ دستخوش تغییرات زیادی شده و از دانش های مختلف زمانه بهره ها برده است در عین حال همواره به عنوان یک مکتب مستقل به حیات خود ادامه داده و موجب درمان و حتی پیشگیری از بروز بسیاری بیماری ها در بین اجداد ما شده است.
مجموعه مستند «شریان» به طب سنتی ایرانیان در طول دوره های تاریخی مختلف و ارتباط این دانش با زندگی های امروز می پردازد.
گفت وگو با پزشکان و کارشناسان خبره و برخی مسئولان وزارت بهداشت و درمان بخش های مختلف این مستند را تشکیل می دهند.
سعید کاظمی نویسنده، تهیه کننده و کارگردان این مجموعه است و نادر طالب زاده نیز مشاوره هنری و نظارت بر این طرح را بر عهده داشته است.
پرسش: آیا کسانی که دائما از داروهای اشتهاآور برای افزایش اشتهایشان استفاده می‌کنند، در معرض خطر هستند؟ رایجترین داروهای اشتهاآور کدامند و به چه کسانی توصیه می شوند؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
معرفی کردن داروهای اشتهاآور کار درستی نیست زیرا تجویز هرکدام از آنها مبتنی بر بررسی‌های آنتوپومتری، یافته‌های بالینی و آزمایشهای خون است. مساله بی‌اشتهایی بسیار گسترده است. مهم‌ترین علت بی‌اشتهایی کمخونی فقر آهن است.
افراد کمخون علاوه بر بی‌اشتهایی، هم عصبی و تحریک‌پذیر هستند هم دستانشان گزگز می‌کند و سوزن‌سوزن می‌شود و به اصطلاح خواب می رود. اگر این افراد بتوانند با توجه به وضعیت آزمایششان کمخونی خود را زیر نظر پزشک برطرف کنند، اشتهایشان به غذا برخواهد گشت. دومین علتی که باعث کم‌اشتهایی می‌شود حالت روانی و عصبی افراد است که معمولا به‌دلیل کمبود ویتامینهای گروهB کمپلکس خود را نشان می‌دهد.
به عبارت دیگر، اگر برخی از ویتامینهای گروهB شامل تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین به اندازه کافی دریافت نشوند، تولید و توزیع انرژی در بدن به هم خواهد خورد و مشکلساز می‌شود زیرا علت دیگر کم‌اشتهایی و بی‌اشتهایی، فشارهای عصبی یا عدم تعادل بین دریافت انرژی و از دست دادن آن است. گاهی هم کمبود اسیدهای آمینه ضروری باعث بی‌اشتهایی می‌شود. در این صورت تجویز مخمر آبجو که سرشار از اسیدهای آمینه و ویتامینهایB کمپلکس است می‌تواند در بهبود اشتها موثر باشد.
عفونت‌های مختلف گوارشی یا بهطور کلی عفونت‌هایی که تب ایجاد می‌کنند نیز می‌توانند عامل ایجاد کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی باشند. بنابراین تا زمانی که علت بی‌اشتهایی مشخص نشود نمی‌توان بیدلیل داروهای اشتهاآور تجویز کرد زیرا کمترین عارضه آنها این خواهد بود که فرد را از مراجعه به پزشک بازخواهد داشت.
پرسش: مصرف پنیر موزارلا برای کسانی که کلسترولشان بالاست، مضر است؟ آیا این پنیر چربی بالایی دارد؟ پنیر لبنه چطور؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
پنیر موزارلا جزو پنیرهای کم چرب و کم نمک است و مصرف آن در حد متعادل برای افراد مبتلا به فشارخون بالا و کسانی که چربی خون بالایی دارند مشکلی ندارد.
اما پنیرهای لبنه اغلب از شیرهای پرچرب تهیه می‌شوند و چربی هایی که در شیر و لبنیات وجود دارند اسیدهای چرب اشباع شده هستند که می‌توانند در افزایش میزان دریافت کلسترول موثر باشند.
البته افرادی که دچار چربی خون بالایی هستند باید به این نکته توجه کنند که فقط 20 درصد کلسترول بدن باید از طریق منابع غذایی تامین شود زیرا 80 درصد مابقی آن در کبد ساخته می‌شود اما بیشتر کسانی که دچار افزایش کلسترول و عوارض فشارخون شده اند کسانی هستند که پرخوری می‌کنند و بیش از20 درصد کلسترول از منابع غذایی دریافت می‌کنند.
ضمن اینکه تحرک بالایی ندارند و کلسترول اضافی را نمی‌سوزانند.
همچنین این افراد از غذاهایی که حاوی فیبرهای محلول و نامحلول است کمتر استفاده می‌کنند و تقریبا تغذیه تک‌بعدی دارند و تنوع غذایی را که شامل مصرف انواع میوه ها، سبزی‌ها، نان و غلات سبوسدار و... است، رعایت نمی‌کنند و به جای آن از انواع غذاهای پرچرب و پرکالری استفاده می‌کنند و چربی خونشان را بالا می‌برند.
بنابراین میزان کلسترول پنیر در حدی نیست که کلسترول خون را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد و در مقایسه با مثلا 100 گرم مغز که حدود 1300 میلیگرم کلسترول دارد و خوردن زیاد آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، عوارض کمتری دارد.
پرسش: واکسن ضدسرماخوردگی را از چه سنی میتوان تزریق کرد؟ آیا عارضه‌ای هم دارد؟
پاسخ دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
ما واکسن ضدسرماخوردگی نداریم. واکسن مورد نظر شما حتما واکسن آنفلوآنزاست. آنفلوآنزا باعث ایجاد عفونت‌های تنفسی می‌شود. واکسن آنفلوآنزا را میتوان از 6 ماهگی به بعد تزریق کرد اما تزریق این واکسن برای کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی‌شود.
کودکان زیر 6 سال باید واکسن آنفلوآنزا را به شکل یک‌دوم ویال اما در 2 دوز با فاصله 1 ماه تزریق کنند، اما برای افراد 6 سال به بالا این کار لازم نیست. واکسن آنفلوآنزا عوارض خاص جدی ندارد و بیشتر ممکن است به‌صورت قرمزی، گرمی و سفتی در محل تزریق و یک شب تب کردن باشد که معمولا این عوارض بعد از تزریق همه واکسن‌ها طبیعی هستند.
افرادی که نسبت به مصرف تخم‌مرغ حساسیت خیلی شدیدی دارند و با خوردن تخم‌مرغ غش می‌کنند نباید واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند زیرا این واکسن در تخم‌مرغ کشت می‌شود. عارضه نادر واکسن آنفلوآنزا (یک در هر 10 هزار واکسن) نشانگان گیلن‌باره است که در آن سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی حمله می‌کند و باعث ضعف و مشکلات حسی در فرد می‌شود.
احتمال دارد برخی افراد به‌خصوص کودکان بعد از ابتلا به آنفلوآنزا به آن مبتلا شوند و بیمار حتی در آی‌سی‌یو بستری شود. البته احتمال بروز بیماری گیلن‌باره بعد از ابتلا به آنفلوآنزا بسیار بیشتر از احتمال ابتلای آن بعد از واکسن آنفلوآنزاست، بنابراین نمی‌توان به صرف اینکه واکسن ممکن است باعث عارضه شود از تزریق آن صرف‌نظر کرد زیرا عوارض خود بیماری به مراتب بیشتر خواهد بود.
پرسش: دختری 8 ساله دارم. 2 ماه است که لابلای موهایش شپش افتاده است.
در این 2 ماه 6 بار شامپو ضدشپش استفاده کردم. حتی با معاینه کردن موهایش رشک‌ها را خارج و لباس‌ها، روسری و وسایل خوابش را هم ضدعفونی کردم، اما باز دوباره چند روز است که سرش شروع به خارش کرده.
خسته شدیم. لطفا راهنمایی کنید.
پاسخ دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
ریشه‌کن کردن شپش کار سختی است بنابراین نباید به این زودی خسته شوید. گاهی اوقات ممکن است چند دوره کار ریشه‌کنی و درمان انجام شود اما باز هم مشکل عود کند.
باید از روش‌های مختلف درمانی استفاده کنید. مثلا ابتدا از شامپوی پرمترین استفاده کنید و اگر نتیجه نگرفتید، شامپوی لیندان را به کار ببرید. لیندان معمولا بهتر از شامپوی پرمترین است.
از روش‌های سنتی هم می‌توانید کمک بگیرید. به این ترتیب که سر دختران را با روغن زیتون چرب کنید، سرش را ببندید و چند ساعت بعد بشویید.
لباس‌ها را هم می‌توانید به جای ضدعفونی پی‌درپی در کیسه پلاستیک بریزید و درش را برای یک هفته محکم ببندید. همین کار باعث می‌شود شپش و رشک‌های آن پس از یک هفته از بین بروند.
البته اگر یکی دو عدد نفتالین هم داخل کیسه بیندازید نتیجه کار بهتر خواهد بود. ضمن اینکه باید منبع آلودگی را هم پیدا کنید.
یک دختر 8 ساله ممکن است آلودگی را از مدرسه و از دوستانش گرفته باشد بنابراین آنها هم باید تحت درمان قرار بگیرند. تا زمانی که آلودگی در کلاس و مدرسه وجود داشته باشد، مشکل دختر شما هم وجود خواهد داشت بنابراین از مربی بهداشت مدرسه بخواهید موهای سایر دانش‌آموزان کلاس را معاینه کند.
به فرزندتان هم توصیه کنید از شانه، تل، گل‌سر، مقنعه یا روسری سایر همکلاسی‌هایش استفاده نکند تا امکان آلودگی کاهش پیدا کند.
پرسش: آیا با انجام یک آزمایش خون ساده ناشتا بیماری هپاتیت هم تشخیص داده می‌شود؟
پاسخ دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
بله، برای تشخیص هپاتیت باید آزمایش خون داد. لازم هم نیست که فرد ناشتا باشد. البته این کار مستلزم آن است که پزشک انواع هپاتیتی که قرار است در آزمایش تشخیص داده شود را درخواست کند زیرا هپاتیت شامل انواع A ،B و C است و آزمایشگر باید بداند دنبال چه نوع هپاتیتی در آزمایش خون باشد.
