به بهانه افتتاح خط تولید لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک ایران در هفته گذشته
ترجمه: سمیه مقصودعلی
هفته گذشته نخستین خط تولید لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک ایران افتتاح شد و دکتر رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو، در حاشیه این مراسم گفت: «تولید محصولات سلامتمحور در کشور میتواند سهم قاچاق را کمتر و تولید ثروت را بیشتر کند.»
طی چند سال اخیر استفاده از لوازم آرایش ارگانیک در جایجای جهان رواج قابلتوجهی یافته است. گرچه این مواد آرایشی تنوع کمتری مخصوصا از لحاظ رنگ دارند اما بهدلیل غنیبودن از مواد طبیعی و فقدان مواد شیمیایی که میتواند برای پوست و سلامت مضر باشد، طرفداران بسیاری دارند و روز به روز بر تعداد درخواستکنندگان و تولیدکنندگان آن افزوده میشود. اما آیا واقعا استفاده از لوازم آرایش ارگانیک در مقایسه با لوازم آرایش کلاسیک مزیتی دارد؟ در این محصولات از چه ترکیبهایی استفاده شده است؟ در «زیبایی» این هفته به این سوژه پرداختهایم.
تاریخچه
تولید محصولات آرایشی ارگانیک قدمتی 2هزارساله دارد. از قرن 20 به بعد کارخانههای لوازم آرایش شیمیایی راهاندازی شدند و به مرور طرفداران محصولات ارگانیک کم شد اما پیش از آن تمام خانمها از گیاهان و ترکیبهای طبیعی برای زیباتر شدن استفاده میکردند. در مصر باستان 3هزار سال قبل از میلاد مسیح زنان روغنهای گیاهی مانند پالم، روغن زیتون و گردو را با گیاهان معطر مخلوط و از آن برای محافظت از پوست خود در برابر آفتاب و پیشگیری از چین و چروک استفاده میکردند. در دستنوشتههای یونان باستان نیز در رابطه با مصرف گلاب و گل یاس برای کاهش چین و چروکها مطالبی یافت شده است. در رم داشتن پوستی روشن نماد زیبایی زنان بود به همین دلیل زنان از آمیدون برنج استفاده میکردند و آن را با کارمین مخلوط میکردند و به پوستشان میزدند. برای حفظ زیبایی و طراوت پوست صورت هم ماسکهایی از جو و پیاز و عسل درست میکردند. آب انگور نیز بهدلیل خواص ضدپیری میان زنان این سرزمین طرفداران بسیاری داشت. به مرور با گذر از قرون وسطی و اتمام قرن 19 با ایجاد کارخانههای صنعتی استفاده از مواد شیمیایی در لوازم آرایشی و محصولات شستشو رواج یافت و بهدلیل استفاده راحتتر و تنوع بیشتر این مواد جایگزین مواد طبیعی شد. در قرن 21 با شناسایی عوارض ناشی از مصرف مواد آرایشی شیمیایی بر پوست و ارگانها، برخی برندها که پیش از آن نیز محصولات آرایشی خانگی عرضه میکردند، در قالب برند محصولات آرایشی ارگانیک وارد بازار کردند. در سال 2002 استانداردی برای این برندها در نظر گرفته شد و از سال 2009 تعداد شرکتهای تولیدکننده محصولات ارگانیک روز به روز افزایش یافت.
چرا ارگانیک؟
محصولات ارگانیک از موم زنبور عسل و روغنهای گیاهی و اسانس گلها و ادویه یا پیگمنتهای معدنی ساخته شدهاند و حاوی ترکیبهایی با منشاء نفتی مثل روغنهای معدنی، سیلیکون، نیترات و فلزات سنگین و... نیستند. این مواد که به وفور در مواد آرایشی کلاسیک یافت میشوند، مسمومیتزا هستند. ترکیبهای شیمیایی برخلاف تصور عامه مردم در سطح پوست باقی نمیمانند و جذب لایههای عمقیتر و در بدن ذخیره میشوند. در مقایسه با ترکیبهای شیمیایی، ترکیبهای طبیعی نظیر روغنهای گیاهی و اسیدهای چرب موجود در مواد آرایش ارگانیک روی بافت هیدرولیک سطحی پوست تاثیر مثبت میگذارند و باعث نرمی و لطافت میشوند. نگهدارندههای شیمیایی، سیلیکون، نیترات و فلزات سنگین موجود در مواد آرایشی کلاسیک تجمع ویتامین C را در بدن کاهش میدهند، باعث تخریب پروتئینهای سلولی میشوند و متابولیسم سلولی را کند میکنند. پاروکسینزوات هم ترکیب شیمیایی است که بهشدت محرک پوست و چشم است و باعث حساسیتهای تماسی میشود. ترکیبهای رنگی مخصوصا آنهایی که در رژلب استفاده میشود و خانمها آن را میبلعند نیز برای افراد مبتلا به آسم، اگزما و افراد حساس به آسپیرین مضر است. این ترکیبها از جمله دلایل ابتلای کودکان به بیشفعالی، سردردهای شدید، تاریدید، ریزش اشک و آبریزش بینی شناخته شده است. مواد آرایشی ارگانیک در مقایسه با مواد آرایشی کلاسیک حاوی ترکیبهای شیمیایی کمتری هستند و در نتیجه آسیب کمتری به پوست میرسانند و برای پوست مغذیترند. بررسیهای بسیاری نشان داده با حذف بسیاری از مواد شیمیایی مخصوصا مواد شیمیایی نفتی ناراحتیهای پوستی از جمله آکنه، درماتیت تماسی، التهابها و آلرژیها کاهش مییابد.
محققان میگویند اپیدرم سالانه بیش از 2 کیلوگرم ترکیبهای آرایشی را به خود جذب میکند و این موضوع بر سلامت ما تاثیر منفی دارد. این ترکیبها نهتنها سلامت بشر بلکه سلامت سیاره زمین را هم تهدید میکنند. فتالاتها در نهایت میتوانند وارد آب رودخانهها، دریاها، حتی شیر گاوها و بدن ماهیها شوند. در سال 2006 سازمان پس از آزمایشهای طولانی روی مواد غذایی به فروش رفته در اروپا اعلام شد میزان فتالاتهای یافت شده در گوشت، شیر، مواد لبنی و حتی گوشت ماهیها بسیار بالاست. این ترکیبها باعث بروز اختلالهای هورمونی، حساسیت و آسم میشوند.
ضرورت نظارت
درست است که پایه لوازم آرایش ارگانیک مواد طیبعی است اما این بهانهای برای فرار از نظارت نیست. در لوازم آرایش ارگانیک از ترکیبهای گیاهی استفاده شده و برخلاف مواد آرایشی کلاسیک نظارتها روی آن باید دقیقتر باشد. کنترل از مزرعه و از بخش کشاورزی که در آن ترکیبهای اولیه به عمل میآید، شروع میشود. در اروپا و آمریکا استانداردهای خاصی به برندهای تولیدکننده محصولات ارگانیک داده میشود که نشانه کیفیت و سلامت این محصولات است.
مصرف کمتر اما سالمتر
همیشه محصولات ارگانیک گرانتر از محصولات آرایشی کلاسیک نیستند اما ترکیبهای طبیعی باکیفیت، گرانتر از ترکیبهای شیمیایی هستند. امروزه شعار «مصرف کمتر اما سالمتر» طرفداران بیشتری دارد.
منبع: Santenaturellemag
هنگام خرید مواد آرایشی ارگانیک به چه نکتههایی باید توجه کرد؟
بهترین نوع مواد آرایشی ارگانیک آنهایی هستند که 95 درصد ترکیبهای طبیعی و کمتر از 10 درصد افزودنی و نگهدارنده شیمیایی دارند. مواد آرایشی ارگانیک حاوی رنگدانه، اسانس و... شیمیایی نیستند و تماما از ترکیبهای طبیعی به دست آمدهاند. در مواد آرایشی کلاسیک معمولا از پارابن برای نگهداری استفاده میشود اما بررسیهای بسیاری نشان داد این مواد برای سلامت مضر است و به گفته محققان دانشگاه ریدنیگ در سال 2004 میتواند منشاء ابتلا به سرطان پستان باشد. در این تحقیق 20 تومور سرطان پستان بررسی شد و مشخص شد 18 مورد حاوی پارابن است. هنگام خرید محصولات ارگانیک باید به ترکیبهای ماده آرایشی نگاهی بیندازید. در یک محصول باکیفیت حداقل بیش از 75درصد ترکیبهای تشکیلدهنده باید طبیعی باشد. به تاریخ انقضا نیز توجه کنید. در صورتی که تاریخ انقضا یک سال است، یعنی کیفیت ماده آرایشی ارگانیک پایین است و حاوی مواد نگهدارنده شیمیایی نظیر فتالاتهاست. گرچه تمام لوازم ارگانیک مواد نگهدارنده دارند اما آن گروه که تاریخ انقضای 6 تا 9 ماهه دارند، حاوی مواد نگهدارنده شیمیایی کمتری هستند.