نگاه متخصص اورولوژی
دکتر محمدحسین سلطانی
فوق‌تخصص اندویورولوژی و یورولاپاروسکوپی
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی
مثانه عصبی اختلالی است که برخلاف اسمش ارتباطی با استرس و اعصاب بیمار ندارد. مبتلایان به مثانه عصبی، به‌طور ذاتی اعصاب سیستم خودکارشان (اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک) دارای نقص است. مثانه با سیستم عصبی پاراسمپاتیک منقبض می‌شود و با سیستم عصبی سمپاتیک استراحت می‌کند. وقتی تعادل عملکرد بین این دو به هم می‌خورد، فرد دچار انقباض مثانه می‌شود یعنی سیستم پاراسمپاتیک فعال است ولی گردن مثانه باز نمی‌شود. این عملکرد باعث می‌شود ادرار به خوبی تخلیه نشود و تخلیه‌نشدن ادرار در طولانی‌مدت، باعث تغییر شکل مثانه و ضخیم شدن دیواره می‌شود و مثانه از حالت تخم‌مرغی به شکل هرمی و مثلثی درمی‌آید. البته این مرحله، مرحله نهایی است. مثانه عصبی، طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد می‌کند. بعضی از بیماران هیچ علامتی ندارند. گاهی اولین علامت نارسایی کلیه است و بیمار نیاز به دیالیز دارد اما تکرر ادرار، شب‌ادراری به‌خصوص در کودکان بیشتر از 6 سال، سوزش ادرار، اختلال رشد کودک، عفونت ادراری مقاوم به درمان، زور زدن هنگام ادرار کردن و... از علائم این بیماری هستند. مثانه عصبی علامت اختصاصی و منحصری ندارد. سیستم ادراری و گوارشی در انسان‌ها ارتباط نزدیکی به هم دارند. نوزادانی که با مقعد بسته متولد می‌شوند کودکانی هستند که در آینده احتمال ابتلایشان به مثانه عصبی بسیار بالاست. یبوست طولانی‌مدت در کودکان نیز می‌تواند نشانه‌ای از نقصان سیستم عصبی خودکار باشد که در آینده شانس ابتلا به مثانه عصبی را بیشتر می‌کند. درمان به فراخور وضعیت بیمار است. مثلا برای بیماری که مثانه پرفشار دارد می‌توان از داروی ضدپاراسمپاتیک استفاده کرد. برای بیمارانی که گردن مثانه‌شان هنگام تخلیه ادرار با بدنه مثانه هماهنگ نیست هم می‌توان دارو تجویز کرد. در بیمارانی که به درمان‌های مختلف جواب نمی‌دهند به‌تدریج مثانه کوچک می‌شود و فشار درون آن بالا می‌رود.
در این مرحله بیمار باید تحت عمل جراحی پیوند مثانه قرار گیرد. در این جراحی بخشی از مثانه باز می‌شود و قسمتی از روده برای بزرگ کردن حجم مثانه به آن پیوند زده می‌شود. همه بیماران مبتلا باید تا آخر عمر تحت‌نظر پزشک باشند.
پرسش: آیا افرادی که سنگ کلیه دارند، باید از خوردن لبنیات بپرهیزند؟
پاسخ دکتر فرزاد شیدفر، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی ایران:
سنگ کلیه انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین آنها سنگ‌های اگزالاتی هستند. برخلاف تصور عموم مردم که فکر می‌کنند منابع غذایی حاوی کلسیم باید در بیماران مبتلا به سنگ‌های اگزالات کلسیم محدود شود، کلسیم باید به میزان کافی به بدن برسد. حتی می‌توان 1200 تا 1500 میلی‌گرم در روز کلسیم مصرف کرد که این میزان را می‌توان با مصرف انواع لبنیات به دست آورد.
آنچه به افراد مبتلا به سنگ‌های کلیوی توصیه می‌شود، این است که حتما به میزان کافی آب و مایعات بنوشند.
