روز جمعیت امسال هم گذشت و کارشناسان و صاحبنظران متعددی راهکارها و راه‌حل‌های مختلفی در زمینه افزایش جمعیت و بالارفتن نرخ تولد ارائه دادند. امروزه بحث جمعیت در کشور ما و بسیاری از کشورهای دنیا به مساله مهمی تبدیل شده و کاهش نرخ تولد و مسن‌شدن جمعیت، نگرانی‌هایی را برای نسل‌های بعد به دنبال دارد. هر چند اوایل انقلاب، روند افزایش جمعیت به نوعی ادامه داشت اما مسوولان به دلیل نبود زیرساخت‌ها و سرعت رشدی که جمعیت داشت، احساس خطر کردند و به این نتیجه رسیدند که باید جلوی افزایش جمعیت را بگیرند. به همین دلیل با روش‌های متفاوتی برای کنترل جمعیت اقدام کردند. در آن زمان نرخ رشد جمعیت، 3/8 بود و اگر آن روند ادامه پیدا می‌کرد جمعیت ما هر 20 سال تقریبا 2 برابر می‌شد که این مساله هم قطعا تبعات خاص خودش را داشت. حالا پرسشی که پیش می‌آید این است که آیا سیاست‌های کنترل جمعیت و برنامه‌های تنظیم خانواده به تنهایی باعث کاهش نرخ رشد جمعیت شده یا عوامل دیگری هم در آن دخالت داشته است؟ چرا امروزه باوجود تشویق به افزایش جمعیت و تمهیداتی که در این زمینه فراهم شده است، همچنان نرخ رشد افزایش جمعیت کشورمان زیر 2 است؟ چه مشکلاتی بر سر این راه قرار دارد و ما تا به حال چه کرده‌ایم؟ اینها پرسش‌هایی است که کارشناسان به آنها پاسخ داده‌اند.
دین‌وسلامت/ حجت‌الاسلام‌ابراهیم اخویروان‌شناس بالینی مرکز مشاوره حوزه علمیه قم
خدایا! پناه می‌برم به تو از فرزندی که سلطانم باشد*
1) نگاه اول: خانواده یک سیستم است و یکی از نیازهای اساسی سیستم، داشتن سلسله مراتب. زمانی که رتبه‌ها در خانواده مشخص باشد، کارکرد خانواده ارتقا می‌یابد و هر کدام از اعضای آن، در برابر نقش‌هایی که ایفا می‌کنند، از مواهبی برخوردار می‌شوند ولی آنگاه که جایگاه افراد خانواده به هم ریزد، نمی‌توان در آن، آرامش و موفقیت را جستجو کرد.
2) نگاه دوم: فرزندان از داشتن پدر و مادر صمیمی و مقتدر لذت می‌برند. همراهی جدیت با محبت، کلید اصلی فرزندپروری موفق خواهد بود. زمانی که یکی از این دو کلید در خانه و سیستم تربیتی گم شود، تربیت هم با کاستی‌هایی روبرو خواهد شد. در خانه‌ای که نقش پدری و مادری با ابهت به همراه محبت باشد، فرزندانی با اعتماد به نفس، مستقل و شایسته رشد می‌کنند.
3) نگاه سوم: پدر و مادر در ذهن و روان کودک از جایگاه ویژه و ممتازی برخوردارند. پدر را قله زندگی و مادر را کاشف استعدادهای کودک دانسته‌اند. تاثیری که والدین بر زندگی کودکان می‌توانند داشته باشند، نه فقط در سال‌های تربیت، بلکه به درازای یک عمر خواهد بود. با نگاهی به خود می‌توانیم ریشه بسیاری از رفتارهای کنونی را در آموزش‌هایی که از پدر و مادرمان دریافت کرده‌ایم، به خوبی مشاهده و طولانی بودن تاثیر تربیتی را تصدیق کنیم.
4) نگاه چهارم: کم بودن تعداد فرزندان و کم‌کاری والدین در یادگیری مهارت‌های فرزندپروری، باعث شده روز به روز، کودکان از جایگاه خود دورتر شوند و قدرتمندی بیشتری را در سیستم خانواده به دست بیاورند تا جایی‌که گاهی در کانون تصمیم‌گیری خانوادگی قرار می‌گیرند و نقش تعیین‌کننده‌ای را در این فرایند ایفا می‌کنند. این وضعیت، به نفع هیچ کدام از افراد خانواده نیست و سیستم خانوادگی را اکنون و در آینده، دچار معضلات بسیار بزرگی خواهد کرد. کودکان به شخصیتی کاذب دست می‌یابند که همانند آنچه در پویانمایی‌ها و فیلم‌های تخیلی خود مشاهده می‌کنند، می‌تواند هر آنچه را نمی‌پسندند، به‌راحتی تغییر دهند و حتی قدرت‌های بزرگی چون پدر و مادر را مدیریت کنند.
5) نگاه پنجم: فرزندسالاری، از هر دریچه‌ای که نگاهش کنیم، مردود و ناپسند است. یکی از این نگاه‌های ناب، در سخنان پیامبر اعظم(ص) دیده می‌شود که فرمود:
«خدایا! پناه می‌برم به تو از فرزندی که سلطانم باشد و بر من فرمان براند.»
* پیامبر اکرم (ص)، بحارالانوار، ج86، ص186
آنچه باید ازعملکرد وزارت بهداشت در حیطه ی جمعیت و باروری بدانیم
چرا وزارت بهداشت حاضر نیست واقعیت تبعات روش های ضد بارداری را بگوید؟ /مخفی‌کاری که به مرگ خاموش زنان خواهد انجامید
نمونه ی دیگری که نشانگر عدم اعتقاد به وجود بحران جمعیت، در برخی از مسئولان وزارت بهداشت است، صورت نگرفتن بازنگری اساسی در شاخص های برنامه ی سلامت باروری، به خصوص تعریف بارداری های پرخطر است. در طرح تنظیم خانواده یا همان باروری سالم، به بارداری های خارج از بازه ی سنی 18 تا 35 سال، و بارداری های چهارم به بعد، به اصطلاح بارداری پرخطر گفته می شود. اما آیا خطرناک بودن این بارداری ها، مبنای علمی دارد؟
حسین مروتی-رجانیوز: 1-وسایل و شیوه های ممانعت از بارداری: اکنون و پس از گذشت قریب به 25 سال از پیگیری تحدید نسل در کشور، عمده ی مردم ایران، تحت پوشش وسایل و شیوه های متعدد ممانعت از بارداری هستند. در این بین، بیشتر مردم، این وسایل را از بخش دولتی و مابقی از بخش خصوصی دریافت می کنند.
به گزارش اما اطلاع مردم از عوارض متعدد استفاده از روش های ممانعت از بارداری تا چه حد است و آیا دستگاه بهداشت و سلامت کشور، به وظایفش در آگاهی بخشی به مردم، عمل می کند؟ در این زمینه به ده نکته اشاره می شود:
عمل نکردن به دستورالعمل های موجود: رصدهای صورت گرفته نشان می دهد که برخی از کارشناسان مسئول دارو خانه ها و مراکز بهداشت، به وظایف خود در این زمینه که در دستورالعمل های وزارت بهداشت نیز آمده است، عمل نمی کنند؛ چنان که برخی از عوارض استفاده از روش های ممانعت از بارداری به مردم گفته نمی شود.
دکتر فاطمه رخشانی، معاون پیشین بهداشت وزارت بهداشت نیز به این دست کوتاهی ها معترف است، چنان که با صراحت می گوید: "ما خودمان شاهد بودیم که کارمند ما برای این که قرص ممانعت از بارداری را به خانواده‌ها بدهد، ناخودآگاه مضراتش را نمی‌گوید. یک زمانی «نورپلنت» آورده بودیم و آنها می‌توانست یک سری عارضه‌های کوتاه مدت داشته باشد، ولی اصلاً به افراد گفته نمی‌شد. چرا؟ برای این که هدف پرسنلی این بود که پوشش استفاده از وسایل ممانعت از بارداری را افزایش دهند، تا مورد تشویق قرار گیرند. بالاخره سیستم این را از آنها می‌خواست. این نبود که آنها نمی‌دانستند که اینها عوارض دارند، شواهد علمی آن وجود داشت و دارد[1]"
اما اگر اینگونه کوتاهی ها را به عنوان استثنا تلقی کنیم، آیا عمل کارکنان وزارت بهداشت به دستورالعمل های موجود در زمینه ی استفاده از وسایل ممانعت از بارداری، برای حفظ و تامین سلامت مردم کافی خواهد بود؟ آیا این دستورالعمل ها به صورت علمی و بدون سوگیری و غرض ورزی تهیه شده اند؟ در ادامه ی متن پاسخ این سوال اساسی را در می یابیم:
 |
چرا زوج‌های جوان از بچه‌دار شدن می ترسند؟
دکتر رزگار قادرپور مشاور ازدواج و خانواده این روزها در مراکز مشاوره شاهد مراجعه زوج‌هایی هستیم که یکی از آنها حاضر به بچه‌دار شدن نیست. جالب اینکه قبلا این خواسته بیشتر از طرف آقایان مطرح می‌شد اما امروزه خانم‌هایی نیز هستند که تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند. حتی برخی شرط ازدواجشان را فرزنددار نشدن قرار می‌دهند. خیلی‌ها معتقدند شرایط زندگی کنونی پیچید‌ه و سخت‌تر شده است اما به نظر من، به‌‌عنوان متخصص در حوزه مشاوره ازدواج و خانواده، اینگونه نیست؛ زندگی سخت‌تر نشده چون امروزه امکانات و رفاه بیشتر است اما پیچیده‌تر شده، به این معنا که زندگی خانوادگی از حالت سنتی و ساده خود فاصله گرفته و پیش به سوی مدرنیته و پیچیدگی‌های ناشی از آن در حرکت است بنابراین لزوما برای استحکام و رضایتمندی در زندگی مشترک، باید مهارت‌هایی داشته باشیم و آنها را به کار بگیریم.
پدیده به تعویق انداختن فرزندآوری و همچنین نداشتن تمایل به داشتن فرزند، به تازگی در جامعه ما شیوع پیدا کرده و احتمال اینکه آسیب جدی به بدنه خانواده و سیستم جامعه وارد کند، وجود دارد. در ادامه به بررسی علل و همچنین توصیه‌های برخورد صحیح با این پدیده می‌پردازم.
