مواجهه با میز غذا در مهمانیهای بزرگ، یکی از موقعیتهایی است که نقاب از شخصیت آدمها برمیدارد
دکتر حامد محمدیکنگرانی
روانپزشک، عضو کمیتههای رواندرمانی و رسانه انجمن روانپزشکان ایران
حتما بارها در مجالس مختلف و در جمعهایی حضور داشتهاید که بیشتر شرکتکنندگان آن را آراسته و مودب و با نقابی از آدابدانی بر چهره در طول مهمانی دیدهاید تا اینکه ناگهان وقت صرف غذا رسیده و رفتار همین افراد بهتزدهتان کرده. علت این رفتارها را هم از بعد فرهنگی میتوان بررسی کرد، هم روانپزشکی چون رفتار از روان انسان منشأ میگیرد و فرهنگ هر جامعه از رفتارهای تکتک افراد، ولی قبل از هر چیز باید بدانیم که شخصیت همه انسانها دو بخش دارد؛ سرشت یا مزاج و کاراکتر یا منش که این دو با هم متفاوتند. به همین دلیل ممکن است در کمال تعجب در مهمانیای با این صحنه مواجه شویم که یک فرد مسن موقر تحصیلکرده، هنگام سرو شام مثل یک نوجوان ناآگاه از آداب اجتماعی، به میز غذا حملهور میشود و اطرافیان را برای پر کردن بشقابش، کنار میزند؛ صحنهای آشنا که در «موضوع ویژه» این هفته نگاهی به ریشهها و علل آن انداختهایم.
توصیههای تغذیهای دکتر محمدحسن انتظاری برای کاهش درد و التهاب در نواحی مختلف بدن
ندا احمدلو
تغذیه بهعنوان دانشی میانرشتهای میتواند راهحلهای مناسبی برای بهبود شرایط ما بدهد تا بتوانیم زندگیای همراه با سلامت و به دور از بیماری داشته باشیم. یکی از مشکلاتی که معمولا با بالا رفتن سن سراغ افراد میآید، افزایش درد و التهاب در قسمتهای مختلف بدن از جمله کمر و زانو است. در صفحه «سفره سالم» این شماره با دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره رژیمهای ضددرد و افزایشدهنده درد گفتوگو کردهایم.
پرسش: همسرم 40 ساله است و علاقه فراوانی به خوردن کالباس دارد. خوردن هر روزه آن در وعده ناهار چه مضراتی خواهد داشت؟
پاسخ دکتر آراسب دباغمقدم، متخصص بهداشت مواد غذایی:
سوسیس و کالباس جزو غذاهای تفننی هستند و مصرف آنها بیش از یکی دو بار در ماه توصیه نمیشود.
اگر این مواد از برندهای معتبر و استاندارد تهیه و در حد مجاز و معقول خورده شوند، مشکل خاصی ایجاد نمیکنند ولی مصرف هر روز آنها عوارض مختلفی دارد زیرا حدود 20 درصد کالباس را چربی تشکیل میدهد که قسمتی از آن چربی گوشت و بقیه چربیهایی است که به آن اضافه میشود. قطعا مصرف هر روز این مقدار چربی چاقکننده و مضر خواهد بود.
از سوی دیگر، افزودنیهایی مانند نیتریت سدیم که بهعنوان نگهدارنده به این مواد اضافه میشود میتوانند باعث پرفشاری خون شوند و احتمال افزایش بدخیمیها را به دنبال داشته باشند.
پرسش: آیا خوردن میوه چند دقیقه بعد از صرف غذا، اختلالی در هضم غذای خوردهشده ایجاد میکند؟
پاسخ: دکتر شهرام آگاه، فوق تخصص گوارش و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران:
خوردن میوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا روند تخلیه محتویات معده را کند میکند. در نتیجه هضم غذا در معده طولانی میشود. این نکته در ماه مبارک رمضان بیشتر اهمیت دارد و برای اینکه افراد روزهدار دیرتر گرسنه شوند و غذا مدت بیشتری در معدهشان باقی بماند، بهتر است همراه با غذایشان میوه و سبزی مصرف کنند اما این کار در ماههای دیگر توصیه نمیشود. از طرفی، غذایی که با میوه خورده میشود، جذب ویتامینهای میوه را مختل میکند بنابراین بهتر است همه افراد بهخصوص کسانی که سوءهاضمه دارند، بین مصرف غذا و مصرف میوه یکی دو ساعتی فاصله بگذارند.
چگونه از آثار زیانبار اشعه فرابنفش خورشید در امان بمانیم؟
ترجمه: سمیه شرافتی
لابد شنیدهاید که سرطان پوست شایعترین سرطان جهان است و آفتاب، مهمترین عامل خطرساز آن. احتمالا این را هم میدانید که بهترین راه برای محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش نور خورشید، استفاده از کرم ضدآفتاب است اما شاید این را ندانید که استفاده از یک رژیم غذایی سالم و مصرف برخی مواد غذایی خاص هم در جلوگیری از آثار زیانبار اشعه فرابنفش، بیتاثیر نیست.
نتیجه بسیاری از مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی مدیترانهای که سرشار از انواع آنتیاکسیدانهاست، میتواند در پیشگیری از ابتلا به سرطان پوست، نقش پررنگی داشته باشد. در ادامه، با برخی از این ضدآفتابهای خوراکی آشنا خواهید شد!
10 تجویز غذایی آرامبخش؛ از ماهی تا مرکبات
دکتر حسین ایمانی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
بالاخره همه ما کم و بیش استرس داریم ولی چگونگی مقابله با آن در افراد مختلف، متفاوت است. مدیریت استرس میتواند یک ابزار قوی برای حفظ و ارتقای سلامت باشد. راهکارهای مختلفی برای این کار وجود دارد که یکی از آنها داشتن رژیم غذایی مناسب است. غذاها از چند طریق باعث کاهش استرس میشوند؛ مثلا غذای دلچسبی مانند یک لیوان ذرت مکزیکی، سطح سروتونین را که یک ماده میانجی شیمیایی آرامشبخش در مغز است، افزایش میدهد. برخی غذاها هم میتوانند سطوح کورتیزول و آدرنالین را که هورمونهای استرسزای بدن هستند، کاهش دهند. در «سفره سالم» این هفته با خوراکیهای ضداسترس آشنا میشوید.
بررسیهای جدید نشان میدهند که مصرف نوشابههای قندی سالانه باعث مرگ حدود 184 هزار نفر در سراسر جهان میشود.
برای رسیدن به این نتیجه، محققان اطلاعات مربوط به مطالعات متعدد درباره رژیمهای غذایی در سراسر جهان و نیز مطالعات گسترده آیندهنگر درباره تاثیر نوشابههای قندی بر شاخص توده بدنی، دیابت نوع 2 و تاثیر شاخص توده بدنی بر بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت و انواع سرطانها را در یک مجموعه گرد آورده و بررسی کردند. آنها از اطلاعات استخراجشده مربوط به مصرف نوشابههای قندی در 62 بررسی ملی رژیم غذایی شامل 600 هزار نفر از 51 کشور دنیا در بین سالهای 2010-1980 استفاده کردند.
معیار محققان برای اثبات علت دقیق مرگ، «بار جهانی بیماریها، جراحات و عوامل خطر» منتشر شده در سال 2010 است، تحلیلی بینالمللی که هر سال به روز میشود.
دادههای جهانی حاکی از آن است که مصرف نوشابههای قندی سالانه باعث 133 هزار مورد مرگ بر اثر ابتلا به دیابت، 5 هزار مورد مرگ بر اثر بیماریهای قلبی-عروقی و 6450 مورد مرگ بر اثر سرطان میشود.
البته مرگهایی که با نوشابههای قندی در ارتباط هستند، از نظر میزان و درصد در همه کشورها یکسان نیستند، از کمتر از یک درصد در بین افراد بالاتر از 65 سال در ژاپن تا 30 درصد در افراد زیر 45 سال در مکزیک در ایالات متحده سالانه حدود 25 هزار مورد مرگ بر اثر مصرف نوشابههای قندی گزارش شده است.
دکتر داریوش مظفریان، سرپرست گروه تحقیق از دانشکده علوم تغذیهای و سیاستگذاری تاف، میگوید: «نیازی به نوشیدن این نوع نوشابهها نیست. آنها سالانه باعث وقوع دهها هزار مرگ در سراسر جهان میشوند و ما باید این نوشابهها را از منابع غذایی خود حذف کنیم.»
پرسش: افرادی که در مقایسه با دیگران احساس گرمای بیشتری میکنند باید از خوردن چه موادغذایی اجتناب کنند و به خوردن چه موادغذایی روی بیاورند؟
پاسخ دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران:
گرما عاملی برای کاهش اشتها نسبت به غذاهای سرشار از نمک، چربی و گوشت است. در این شرایط غذاهایی که منبع گیاهی دارند، بسیار مفید هستند و میتوان از تلفیق حبوبات و غلات، ماست و خیار به همراه سبزیهای معطر و... به جای گوشت، مرغ و ماهی سرخکرده استفاده کرد.
همچنین نوشابههای گازدار و آبمیوهها به دلیل افزایش اسمولاریته و تعریق توصیه نمیشوند. به جای این نوشیدنیها میتوان یک لیوان آب خنک که مقداری آب لیمو به آن اضافه شده است، نوشید. افرادی که علاقه زیادی به مصرف نوشیدنی دارند، میتوانند شربت آبلیموی بسیار کم شیرین بخورند. مخلوط خیار رنده شده با کمی آب لیمو هم عطش را برطرف میکند و قسمتی از نیاز بدن به مواد مغذی را که در اثر تعریق از دست رفته است، جایگزین میکند.
در ضمن، از نوشیدن آب و نوشیدنیهای بسیار سرد که یخ در آن ریخته شده است، خودداری کنید زیرا نه تنها عطش برطرف نمیکند بلکه آن را تشدید هم خواهد کرد. بهطور کلی، افرادی که گرمایی هستند، باید خوردن موادغذایی بسیار شیرین یا غذاهایی که در طب سنتی مزاجشان گرم است، کاهش دهند. از جمله این مواد میتوان به خرما، عسل، حلوا و سایر شیرینیها اشاره کرد. انگور نیز به دلیل داشتن قند میتواند باعث تحریک پانکراس و ترشح انسولین شود.
وقتی انسولین ترشح میشود، تمام درشتمغذیها را به داخل سلول میراند و باعث گرسنگی کاذب میشود. در نتیجه فرد میل بیشتری به شیرینی پیدا میکند. شیرینی فراوان هم باعث عطش زیاد، گرگرفتگی و ایجاد یک چرخه معیوب میشود.
یکی از خوراکیهای محبوب در اروگوئه «آسادو» است که شبیه به کباب ترکی است و از برشهای گوشت گوساله و مرغ روی آتش کباب و با ادویههای مختلف درست میشود. این خوراکی بسیار محبوب هر روز توسط هزاران نفر در مونتهویدیو، پایتخت این کشور در کافهها و رستورانها سفارش دادهمیشود، اما این روزها سفارشدهندگان نمیتوانند دیگر به این غذا نمک بزنند!
لوسیا سوریا، مالک رستوران خاکینتو میگوید: «گذاشتن نمکدان در رستورانها ممنوع شده است و مقامات بهداشتی دستور دادهاند که هیچ نمکدان یا ظرف سس قرمز یا مایونزی به مشتری داده نشود.» تلاشها برای کنترل غذاهای رستورانی در جهان در سالهای اخیر شدت گرفته، اما معمولا این تلاشها چندان موفق نبوده، برای مثال مقامات بهداشتی نیویورک با وجود تلاشهایشان نتوانستند اندازه نوشابههای سرو شده در رستورانها را کاهش دهند، اما به نظر میرسد مقامات اروگوئه عزم جدی برای اجرای تصمیم خود دارند، هر چند مخالفتها با این موضوع زیاد است. پابلو اسکوبیانت، مالک یک کافه میگوید: «به نظرم این روش اشتباه است. باید به مردم آموزش داده شود که کمتر نمک بخورند،نه اینکه خوردن نمک را ممنوع کنند.» اما نظر مقامات بهداشتی اروگوئه متفاوت است. پابلو آنزالونه، مدیر بهداشتی شهر مونته ویدیو در این مورد میگوید: «متوسط مصرف روزانه نمک هر فرد در اروگوئه 9 گرم است که دو برابر حد مجازی است که از سوی سازمان جهانی بهداشت اعلام شده است. مشخص است که باید اقدامات پیشگیرانه در این مورد انجام شود.»
براساس آمار وزارت بهداشت این کشور، بیشتر از 30 درصد جامعه بالغ این کشور پرفشاری خون دارند و البته بیشترین میزان چاقی کودکان در آمریکای جنوبی هم در این کشور است. براساس قوانین جدید دستور غذای تمام رستورانها و کافهها باید حاوی شعارهای هشدار دهنده در مورد مضرات مصرف نمک باشد و رستورانها هم باید تلاش کنند تا حد ممکن سدیم غذاهای خود را کاهش دهند و از جایگزینهای کمخطرتر استفاده کنند. آنزالونه میگوید: «انتخابهای مردم تا حدود زیادی متکی به شرایط و انتخابهاست و دولتها باید در قبال سلامت شهروندان خود احساس مسئولیت کنند. موضوع جدی تهدید سلامت عمومی بود که ما را وادار به مداخله کرد.»
رئیس جمهور فعلی این کشور، تاباره واسکوئز، خود یک پزشک است و دولت او اقدامات سختگیرانهای برای محدود کردن مصرف سیگار و الکل نیز در این کشور انجام داده است.