بیماری‌های مفصلی در هر سنی سراغمان می‌آیند ولی بعضی از آنها بیشتر تمایل دارند در مفاصل سالمندان جا خوش کنند و مشکلاتی برایشان ایجاد کنند. در «سالمندان» این هفته به چند بیماری مفصلی شایع اشاره می‌کنیم و شما را با راه‌های مقابله با آنها آشنا خواهیم کرد. شکایت عمده‌ای که از سالمندان شنیده می‌شود، دردهای مفصلی یا همان آرتروز و ساییدگی مفاصل است. در این بیماری غضروف کم‌کم ساییده می‌شود و فاصله مفصلی کمتر و درد آغاز خواهدشد. شایع‌ترین ناحیه‌ای که علامت‌دار می‌شود، زانوهاست. امروزه کمتر فرد مسنی را مشاهده می‌کنیم که از درد زانو شکایت نکند. زانوها در سن بالا به دلیل ساییدگی مکرر بخشی از مفصل به‌تدریج تغییر شکل پیدا می‌کنند و به حالت پرانتزی درمی‌آیند. در نتیجه راه رفتن و نشست و برخاست بیمار دشوار می‌شود و گاهی هم صدایی مانند تق‌تق از زانوها شنیده خواهدشد. بعضی بیماران نیز دچار آرتروز انگشتان دست می‌شوند. البته آرتروز انگشتان درد زیادی ندارد و بیماران نیز شکایت چندانی نمی‌کنند. در بیماری آرتروز اغلب با سفتی مفاصل هنگام صبح و بیدار شدن از خواب مواجه هستیم. در آرتروز انگشتان نیز بیمار دچار سفتی در انگشتان دست است و به مرور بند انگشتان دچار تورم و کجی می‌شود. آرتروز در ناحیه ستون فقرات و گردن نیز وجود دارد. این افراد نیز نمی‌توانند خوب حرکت کنند و معمولا درد کمر و گردن دارند که با فشار آوردن روی مهره‌ها تشدید می‌شود. ادامه مطلب...

پرسش: ملون‌های موجود در بازار چه خواصی دارند؟ مصرف این میوه به چه افرادی توصیه نمی‌شود؟

پاسخ دکتر سوده رازقی، متخصص تغذیه و  عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی:

      مطالعات نشان می‌دهند ملون و هم‌خانواده‌های آن به علت دارا بودن یک ترکیب آنتی‌اکسیدانی به نام زاکسانتین به پیشگیری از تخریب لکه زرد در چشم کمک می‌کند.

این بیماری از مهم‌ترین بیماری‌های چشم در دوره سالمندی است. دوم اینکه ملون سرشار از ویتامین C و بتاکاروتن است و خطر بروز آسم در افرادی که مقدار کافی بتاکاروتن و ویتامین C دریافت می‌کنند، کمتر است.

همچنین فیبر، پتاسیم و کولین موجود در ملون و گرمک به کاهش فشارخون کمک می‌کنند. دریافت پتاسیم کافی همچنین با کاهش خطر سکته، تشکیل سنگ‌های کلیوی و حفظ تراکم استخوان‌ها همراه است.

لازم به ذکر است دریافت بتاکاروتن که در مواد غذایی مانند ملون یافت می‌شود به کاهش خطر سرطان کولون و پروستات نیز کمک می‌کند. همچنین ملون به‌عنوان یک ملین شناخته می‌شود. با این حال، بهتر است مصرف ملون در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی به علت پتاسیم بالای آن محدود شود. همچنین افراد مبتلا به دیابت نباید در مصرف این میوه زیاده‌روی کنند.

هفته نامه سلامت/578

 با آغاز فصول گرم سال یکی از اورژانس‌های داخلی گرمازدگی است. هرگاه تعادل دفع گرما و جذب آن در بدن به هم می‌خورد، فرد دچار گرمازدگی می‌شود. افرادی مانند راننده‌ها، نگهبان‌ها و کسانی که در معدن کار می‌کنند، بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند به‌خصوص اگر این افراد سالمند باشند، بیشتر ممکن است گرما‌زده شوند.

     سالمندان بهتر است در ساعت‌های اوج گرما از منزل خارج نشوند ولی اگر مجبور به این کار شدند یا شغلشان به گونه‌ای بود که ساعت‌های طولانی را در گرما به سر می‌بردند، بهتر است با چند اقدام ساده از گرمازدگی پیشگیری کنند ولی اگر فردی دچار گرمازدگی شد، ابتدا او را به یک محیط خنک منتقل کنید، مثلا جایی که دستگاه تهویه هوا یا کولر وجود دارد. بعد یک ملحفه مرطوب را دورش بپیچید تا دمای بدنش پایین بیاید. اگر فرد گرمازده هوشیار است حتما به او مایعات خنک نه یخ بدهید. اگر بیمار هوشیاری ندارد و از حال رفته، به هیچ عنوان به او مایعات ندهید زیرا ممکن است مایعات را بالا بیاورد و دچار خفگی شود.

     اگر علایم گرمازدگی بیشتر و فرد دچار تهوع، استفراغ، سردرد و قرمزی پوست شد حتما با اورژانس تماس بگیرید یا فرد را به اولین مرکز درمانی منتقل کنید. تا زمانی که اورژانس برسد، اگر بیمار هوشیاری دارد، باید دراز بکشد و کم‌کم مایعات خنک بنوشد. اطرافیان می‌توانند به آرامی روی بدنش آب بپاشند. کمپرس سرد نیز در این موارد می‌تواند کمک‌کننده باشد، به شرطی که روی بدن (سر و زیربغل) بگذاریم و برداریم.

     در پایان لازم است یادآور شوم سالمندانی که در محیط‌های باز کار می‌کنند برای اینکه گرمازده نشوند، بهتر است مرتب آب بنوشند و دست و صورتشان را بشویند و از سایه‌بان و لباس‌های نخی استفاده کنند. همچنین باید از مصرف غذاهایی که باعث تشنگی بیشتر می‌شود، بپرهیزند.

هفته نامه سلامت/577

4 نکته‌ای که سالمندان باید در این آب و هوای گرم بدانند

یکی از مشکلات شایعی که با شروع فصول گرما ممکن است برای سالمندان ایجاد شود، گرمازدگی است. سالمندانی که در محیط‌های باز تردد می‌کنند یا مشاغلی دارند که مجبور هستند ساعت‌های بیشتری از روز را در هوای گرم باشند بیشتر ممکن است دچار گرمازدگی شوند. با وجود اینکه گرمازدگی می‌تواند برای سالمندان خطرناک باشد، به‌خصوص برای سالمندانی که بیماری‌های مزمن نیز دارند، با رعایت چند نکته ساده به راحتی می‌توان از این مشکل پیشگیری کرد. ادامه مطلب...

 آمار دیابت نوع2 در ایران و جهان رو به افزایش است و تعداد زیادی از این مبتلایان هم در سنین سالمندی هستند. برخی از آنها از دوران جوانی و میانسالی به دیابت مبتلا بودند و گروهی نیز به تازگی به جمع مبتلایان پیوسته‌اند. طبیعی است هرچه سال‌های ابتلا به دیابت بیشتر باشد، احتمال بروز عوارض ناشی از دیابت هم بیشتر خواهد بود، اما کنترل دیابت در دوران سالمندی به دلیل وجود بیماری‌‌های گوناگون، ضعف در اندام‌ها و بینایی و ذهن و مهم‌تر از همه علایم مبهم نشانه‌‎های دیابت ممکن است کمی مشکل باشد، اما با همه مشکلات، کنترل دیابت در سالمندان هم امکان‌پذیر است.

علایم افزایش قند خون را بشناسید
     هر بیماری علائم خاصی دارد؛ مثلا افزایش قندخون ناشی از بیماری دیابت با چند مشخصه اصلی تشنگی، پرادراری، کاهش وزن و... بروز می‌کند ولی این علائم در سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن معمولا دیده نمی‌شود و ممکن است سالمند با افزایش قندخون فقط بی‌حال شود. البته هر بی‌حالی‌ای به معنای افزایش قندخون نیست و تا قندخون اندازه گرفته نشده نیازی به اقدامات کمکی نیست. اگر سالمند از قبل به بیماری دیابت مبتلاست، حتما باید گلوکومتر تهیه کند و اگر هنوز به دیابت مبتلا نشده، آزمایش مربوط به قندخون هر3 سال یکبار لازم است. اگر در آزمایش میزان قندخون بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر گزارش شود، یعنی سالمند به دیابت مبتلا شده است.

ادامه مطلب...

وقتی یک بیمار مبتلا به اختلال روان یا فرد مبتلا به یک بیماری جسمانی در خانه حضور دارد، تقریبا همه افراد خانواده که ارتباط مستقیمی با بیمار دارند با او و بیماری‌اش درگیر می‌شوند. در این مواقع آرامش در خانه به عوامل زیادی بستگی دارد ولی همیشه نمی‌توان محیط را آرام نگه‌داشت و گاهی درگیری به اوج خود می‌رسد. این اتفاق را در زوج‌های سالمند نیز زیاد مشاهده می‌کنیم. ما همیشه به سالمندان یا پدر و مادرهایمان به چشم انسان‌های توانمند نگاه می‌کنیم در حالی که پدر و مادرها در سنین بالا دیگر مانند گذشته توانمند نیستند و به استراحت و مراقبت بیشتری نیاز دارند. حال تصور کنید سالمند نیازمند استراحت به دلیل بیماری همسرش مجبور شود، مراقبت از او را نیز برعهده گیرد، طبیعی است که تنش‌هایی بین این 2 زوج ایجاد شود. علم امروز با مراقبت‌های ویژه و داروهای تجویزشده برای سالمند راه را بسیار آسان‌تر کرده است. علم پزشکی بیماری‌های روان مانند اضطراب و افسردگی را کنترل می‌کند، علائم آلزایمر را به تاخیر می‌اندازد، دردهای جسمانی را کاهش می‌دهد و... ولی بسیاری از مواقع ناآگاهی و رفتارهای نادرست باعث تنش‌ می‌شود.

ادامه مطلب...

وسواس در هر سن و سال و از هر نوعی که باشد، آزاردهنده است و از نظر روانی و جسمی فرد مبتلا را دچار مشکل می‌کند. منظورم از وسواس، وسواس فکری یا عملی مکرر است که به بیمار رنج و عذاب قابل‌ملاحظه‌ای تحمیل می‌کند؛ به‌گونه‌ای که روند زندگی فرد و روابطش مختل شود. شروع وسواس معمولا از 20 سالگی است و فقط 15 درصد افراد بعد از 35 سالگی به وسواس مبتلا می‌شوند. شروع وسواس در سالمندی بسیار نادر است اما آنچه اهمیت دارد، این است که جنس وسواس در سالمندی با بقیه سنین تفاوت دارد چون در سالمندی به‌دلیل تحلیل عضلات و کم شدن توان خود فرد تبعات وسواس می‌تواند بدتر بروز پیدا کند.

جنس وسواس در سالمندان تفاوت دارد
       شیوع وسواس در سالمندی تنها یک درصد است ولی الگوی آن با وسواسی که در سنین جوانی بروز پیدا می‌کند، متفاوت است. بیشتر سالمندانی که دچار وسواس هستند، عمدتا وسواس شستشو و ترس از گناه دارند. از آنجایی که وسواس از سنین جوانی آغاز می‌شود، اگر سالمندی دچار وسواس است، قاعدتا باید شکل خفیف آن را از قبل داشته باشد. البته اگر تازه وسواس در فرد سالمند ظاهر شده، به این دلیل است که ممکن است اتفاقی در زندگی‌اش افتاده باشد که تحملش برایش سخت بوده و یکباره دچار وسواس شده است. همچنین ممکن است فرد از دوره جوانی وسواس داشته ولی خیلی جدی نبوده است ولی در سالمندی به صورت تشدیدیافته بروز پیدا می‌کند. علاوه بر اینها، اگر در دوره سالمندی شاهد ابتلا به وسواس باشیم، می‌توانیم با کمی جستجو دریابیم یک بیماری جسمی عامل وسواس است. البته منظورم بیماری‌هایی است که مغز را درگیر می‌کند؛ مثل سکته مغزی، تومور مغزی یا مسمومیت‌هایی که در اثر موادی مانند حشره‌کش‌ها ایجاد می‌شود و در مغز تاثیر می‌گذارد. شروع اختلال‌های شناختی یا زوال مغز نیز می‌تواند در بروز وسواس در سالمندی نقش داشته باشد.
ادامه مطلب...

همه افراد در مورد ویتامین D یا ویتامین نور خورشید و اهمیت آن، کمابیش اطلاع دارند، اما اهمیت استفاده از این ویتامین در برخی دوره‌های سنی مانند سالمندی بیشتر است.
مواجهه متوسط با نور خورشید برای تولید ویتامین D لازم است و اشعه ماورای بخش خورشید باعث می‌شود ویتامین D که در سطح پوست به صورت غیرفعال وجود دارد به فرم فعال تبدیل شود.
در یائسگی میزان و شیوع پوکی استخوان‌ و تحلیل عضلات بالاست زیرا ترشح و تولید استروژن کم یا قطع می‌شود! پوکی استخوان به دنبال شکستگی‌های خود به خودی یا ناشی از ضربه کوچک در استخوان ران یا ستون فقرات و مچ دست رخ می‌دهد و می‌تواند باعث کاهش فعالیت فیزیکی فرد شود. البته همین کاهش فعالیت هم خود چاقی و اضافه وزن را به دنبال دارد و باعث بروز چرخه معیوبی در زندگی افراد سالمند می‌شود.
ادامه مطلب...

بسیاری از ما وقتی با سالمندان روبرو می‌شویم، بی‌اختیار صدایمان را بلند می‌کنیم چون در ذهنمان چنین نقش بسته که سالمندان توان شنوایی ضعیفی دارند و شاید نتوانند به خوبی صدای ما را بشنوند. این موضوع صحت دارد زیرا سالمندان دچار پدیده‌ای به نام پیرگوشی هستند، گرچه شدت پیرگوشی همه سالمندان یکسان نیست و همه سالمندان به اصطلاح گوششان سنگین نیست. با دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی صورت و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این پدیده در دوران سالمندی گفت‌وگو کرده‌ایم.

سلامت: چرا سالمندان قدرت شنوایی جوان‌ترها را ندارند؟
       بیماری مهمی که در گوش سالمندان دیده می‌شود، همان کاهش شنوایی است. کاهش شنوایی روی کیفیت زندگی سالمند تاثیر می‌گذارد. انسان‌ها در طول سالیان و تقریبا با گذشت هر دهه از عمر بخشی از سلول‌های بدنشان را از دست می‌دهند. اگر سلول‌ها قابلیت ترمیم داشته باشند، می‌توانند بازسازی شوند اما در مورد سلول‌هایی که قدرت بازسازی ندارند، باید گفت از دست دادن این نوع از سلول‌ها باعث از دست رفتن کارکرد عضو می‌شود و یکی از سلول‌هایی که قدرت بازسازی ندارند، سلول‌های شنوایی موجود در گوش سالمندان هستند.
ادامه مطلب...

سمعک‌ها به 2 گروه آنالوگ و دیجیتال (قابلیت برنامه‌ریزی دارد) طبقه‌بندی می‌شوند. افرادی که کاهش شنوایی خفیف دارند یا به انجام کارهای دقیق نیاز ندارند، باید از سمعک‌های‌ آنالوگ استفاده کنند. ولی بیمارانی که به دقت در شنیدن نیاز دارند و الگوی کم‌شنوایی‌شان طوری است که مشکلشان با سمعک آنالوگی برطرف نمی‌شود باید از سمعک‌های دیجیتال استفاده کنند.
ادامه مطلب...