قبل، حین و بعد از سیل چه باید کرد؟
... و نترسیم از سیل
باران سنگین و ذوب سریع برف، مهم‌ترین دلیل وقوع سیل است. سیل هنگامی اتفاق می‌افتد که کانال رودخانه یا مسیر طبیعی جریان آب نتواند ظرفیت طغیان را تحمل کند. عوامل موثر در این شرایط عبارتند از: باران‌های سنگین، ذوب سریع برف، شیب‌های زیاد، تخریب سدها، وجود توفان و نفوذ آب به ساحل و دخالت انسان در طبیعت از قبیل نابودی جنگل‌ها، مراتع و... سیلاب‌ها بر 2 گونه‌اند؛ سیلاب‌های آرام که به تدریج طی روزها و هفته‌ها در اثر بارندگی و افزایش حجم ناگهانی آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ایجاد می‌شود و سیلاب‌های ناگهانی در اثر افزایش ناگهانی حجم آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ایجاد می‌شود و با خود مرگ و مصدومیت افراد و تخریب منازل را همراه دارد. اتفاقی که متاسفانه هفته گذشته هموطنان استان لرستان و ایام را درگیر کرد و رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر در تشریح آخرین وضعیت امدادرسانی به حادثه سیل و آب‌گرفتگی در 24 استان کشور از امدادرسانی به 14 هزار و 600 نفر خبر داد و گفت: «از پنجم آبان‌ماه امسال تا لحظه گزارش این خبر، 24 استان کشور درگیر سیل و آب‌گرفتگی بودند که در این استان‌ها تیم‌های امدادی به 14 هزار و 600 نفر امدادرسانی کرده و 1100 نفر نیز اسکان داده شده‌اند.» وی، استان‌های آذربایجان شرقی، ایلام، کردستان، کرمانشاه، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، قزوین، همدان، گیلان، تهران، زنجان، فارس، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، مرکزی، سمنان، مازندران، اردبیل، قم، کرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی را جزو 24 استان دچار سیل و آب‌گرفتگی اعلام کرد و گفت: «در حال حاضر نیز امدادرسانی به 7 استان ایلام، خوزستان، لرستان، اصفهان، کرمان، مازندران و گیلان ادامه دارد.» رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر درباره خسارات جانی ناشی از این حادثه هم گفت: «تاکنون برابر آمارهای ما، 9 نفر در این حادثه فوت کرده و 9 نفر دیگر نیز دچار مصدومیت شده‌اند که 5 نفر آنها به شکل سرپایی درمان و 4 نفر نیز به بیمارستان انتقال داده شده‌اند.» به گفته چرخساز، 1600 نفر از امدادگران سازمان امداد و نجات در قالب 370 تیم در این عملیات حضور داشته‌اند. همچنین 200 چادر، 2600 تخته پتو، 300 شعله چراغ والور، قریب به 10 هزار قرص نان و حدود 4 هزار بطری آب معدنی و 2 هزار قوطی کنسرو میان آسیب‌دیدگان توزیع شده است. رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر همچنین از آماده‌باش تمام پایگاه‌های امداد و نجات در کشور خبر داد و گفت: «به دنبال ادامه بارندگی‌ها، تمامی پایگاه‌های امداد و نجات در سراسر کشور در حالت آماده‌باش هستند، ضمن اینکه در 10 استانی که پیش‌بینی برف و کولاک شده بود، این آماده‌باش به شکل ویژه‌تری وجود دارد.» آنچه می‌خوانید، نگاهی است به اقداماتی که می‌توان قبل، حین و بعد از پدید آمدن سیل برای خسارت مالی و جانی کمتر انجام داد.
قبل از وقوع سیل چه باید کرد؟
1. از ساختن خانه در حریم رودخانه، به طور جدی بپرهیزید.
2. برای زمان وقوع سیل در ظرف‌های مطمئن، آب سالم ذخیره کنید.
3. مقداری غذا به صورت کنسرو ذخیره کنید.
4. وسیله روشنایی مانند چراغ قوه، شمع و... تهیه کنید.
5. اسناد و اوراق بهادار را در جعبه‌ای ضدآب و مطمئن قرار دهید.
6. اگر آبگرمکن یا وسایل برقی در معرض سیل قرار دارند، آنها را در جایی بالاتر از سطح موجود قرار دهید.
7. برای جلوگیری از برگشت آب سیل و فاضلاب از طریق مجاری فاضلاب به داخل منازل، دریچه‌های کنترل فاضلاب تعبیه کنید.
8. برای جلوگیری از ورود سیلاب به داخل خانه، در مسیر آن، سد، خاکریز و سیل‌بند بسازید.
9. اگر در جایی زندگی می‌کنید که به طور دائم با خطر سیل‌گرفتگی مواجه هستید، با استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم، ساختمان خود را ضدآب کنید و دیوارهای زیرزمین را با عایق‌های ضدآب بپوشانید تا جلوی نفوذ آب و آسیب‌های بعدی گرفته شود.
منزل خود را در مقابل حوادث بیمه کنید.
چگونه در سیلاب رانندگی کنیم؟
1. در بیشتر خودروها ارتفاع 15 سانتیمتر آب می‌تواند به کف خودرو برسد و کنترل آن را مختل کند یا حتی باعث توقف حرکت آن شود.
2. خودرو و وسیله نقلیه، محل امنی در مقابل سیل نیست. اگر وسیله نقلیه شما (به علت فرو رفتن در آب یا گل) از حرکت ایستاد، فورا آن را ترک کنید و به جای مرتفعی بروید.
3. ارتفاع آب در حد 30 سانتیمتر، بیشتر خودروها را شناور می‌کند.
4. 60 سانتیمتر آب در حال حرکت می‌تواند هر خودرویی را شناور کند.
5. در صورت بالا آمدن سطح آب، از توقف در منطقه آب‌گرفته به هر دلیل بپرهیزید.
6. از عبور دادن حیوانات اهلی از عرض رودخانه‌ها و سواحل آنها در زمان بارش شدید باران و وقوع سیل بپرهیزید.
7. هنگام رانندگی مراقب شیب‌ها و پیچ‌های جاده باشید. با دنده سنگین حرکت کنید چون در این مواقع، ترمزها در آب به خوبی کار نمی‌کنند.
حین وقوع سیل چه باید کرد؟
1. برای اطلاع از وضعیت و دریافت دستورهای لازم، به رادیو، تلویزیون یا اعلام خبر از طریق بلندگوهای عمومی گوش دهید. در صورتی که دستور تخلیه داده شد، بلافاصله این کار را انجام دهید.
2. زمانی که تشخیص دادید سیلاب در حال شکل‌گیری است، خیلی سریع عمل کنید و خود را نجات دهید. شما تنها چند دقیقه برای این کار فرصت دارید.
3. از فاضلاب‌ها و جویبارهای به ظاهر آرام دوری کنید. به خاطر داشته باشید جویبارها، کانال‌های فاضلاب، تنگه‌ها و... نیز می‌توانند ناگهان دچار سیلاب شوند.
4. اگر خانه شما در محل مرتفعی است و خطر آب‌گرفتگی شما را تهدید نمی‌کند، نیاز به خروج از منزل نیست. در غیر این صورت مناطق کم‌ارتفاع را خیلی سریع ترک کنید و به مناطق مرتفع دور از رودخانه‌ها و نهرها بروید.
5. در صورت ترک خانه، اشیای گرانقیمت را به محل‌های بالاتری در منزل ببرید و درها را قفل کنید.
6. جریان آب، برق و گاز را برای جلوگیری از آب‌گرفتگی، برق‌گرفتگی و انفجار قطع کنید.
7. در جریان آب راه نروید چرا که 15 سانتیمتر آب در حال حرکت ممکن است باعث هم خوردن تعادل شما شود. اگر مجبورید در آب حرکت کنید، از مسیری بروید که آب حرکت نمی‌کند. برای اینکه از استحکام زمین جلوی پای خود مطمئن شوید از یک تکه چوبدستی استفاده کنید.
8. در منطقه سیل‌زده رانندگی نکنید. اگر سیل اطراف خودروها شما را فراگرفته است، خودرو را رها کنید و به یک منطقه مرتفع بروید وگرنه جریان سیل شما و خودروتان را خیلی سریع با خود می‌برد.
9. هیچ‌گاه به تنهایی در یک ناحیه سیل‌زده، به این طرف و آن طرف نروید. اگر پیاده هستید، از نقاطی که سطح آب از زانو بالاتر است، عبور نکنید.
10. هرگز از درختان در معرض سیل به عنوان محل امن استفاده نکنید.
11. هنگام سیل از پل‌های چوبی سست روی رودخانه‌ها عبور نکنید.
12. در جریان سیل شنا نکنید.
13. وسایل نقلیه، حیوانات اهلی و اشیای قابل حمل را باید به نزدیک‌ترین محل مرتفع انتقال دهید.
بعد از وقوع سیل چه باید کرد؟
1. خود را به نزدیک‌ترین محل امدادرسانی هلال‌احمر یا سایر مراکز امدادرسانی برسانید. غذا، البسه و سایر کمک‌های اولیه در آنجا موجود است.
2. برای اطمینان از سالم بودن آب آشامیدنی، حتما به گزارش اخبار محلی توجه کنید و آب آشامیدنی را قبل از مصرف بجوشانید.
3. از سیلاب دور شوید زیرا این آب ممکن است با روغن، گازوییل و فاضلاب آلوده شده باشد یا احتمال دارد در اثر تماس با خطوط نیروی برق زیرزمینی، جریان برق پیدا کرده باشد.
4. از آب در جریان فاصله بگیرید.
5. به مناطقی که سیلاب عقب‌نشینی کرده، توجه کنید زیرا استحکام خیابان‌ها و جاده‌ها ممکن است به‌دلیل جریان سیل ضعیف شده باشد که در این صورت ممکن است در اثر وزن خودرو فرو برود.
6. از خطوط فشار قوی دوری کنید.
7. زمانی به خانه بازگردید که مسوولان وضعیت را امن اعلام کنند.
8. از ساختمان‌هایی که اطرافش را آب احاطه کرده، دور شوید.
9. هنگام ورود به منزل کاملا احتیاط کنید. ممکن است پی‌های ساختمان آسیب‌دیده باشد ولی ابتدا خرابی دیده نشود و ظاهر خانه سالم به نظر بیاید.
10.سعی کنید در طول روز به منزل برگردید تا استفاده از وسایل روشنایی لازم نباشد.
11. چنانچه مجبور هستید شبانه به خانه برگردید، خیلی محتاط باشید. از فانوس، مشعل و کبریت برای روشن کردن ساختمان استفاده نکنید. چراغ قوه را نیز قبل از ورود به ساختمان روشن کنید.
12. از غذاهای کنسروشده استفاده کنید.
13. لوازم برقی را قبل از استفاده کنترل و خشک کنید.
14. آب‌های جمع‌شده برای گودال‌ها شرایط مناسبی را برای رشد حشرات به‌خصوص پشه‌ها ایجاد خواهد کرد، بنابراین از توری در محل اقامت خود استفاده کنید و پوشاک آستین‌بلند و چکمه‌های ساق‌بلند بپوشید.
15. چون سیل باعث خارج شدن مارها از لانه‌هایشان می‌شود، بعد از سیل مراقب مارگزیدگی باشید.
16. پس از سیل احتمال شیوع بیماری‌های عفونی مانند عفونت‌های دستگاه گوارش از جمله هپاتیت، وبا، حصبه و... وجود دارد که باید مراقبت‌های لازم بهداشت فردی و عمومی انجام گیرد.
17. اگر مخزن توالت، کاسه توالت، تصفیه‌خانه و تاسیساتی مانند آن آسیب‌دیده، در صورت امکان، آن را تعمیر کنید. سیستم‌های زهکشی در صورت آسیب‌دیدن، سلامت و بهداشت افراد را به‌خطر می‌اندازد.
18. هر شیء خیس و مرطوبی را تمیز و ضدعفونی کنید زیرا گل و لای باقیمانده از سیلاب، حاوی مواد شیمیایی و فاضلابی است.
منبع: آموزش همگانی سازمان امداد و نجات هلال احمر
