تاثیر افزایش سن بر وضعیت و سلامت مو
ترجمه: سمیه مقصودعلی
رشد موها 3 فاز دارد؛ فاز آناژن که مربوط به دوره رشد مو است و بین 3 تا 6 سال طول می‌کشد، فاز کاتاژن که فرصتی 3 هفته‌ای است و رشد مو در آن متوقف میشود و فاز تلوژن که فرصتی 3 ماهه است و طی آن موی مرده می‌افتد. معمولا در طول زندگی 80 درصد موهای افراد در فاز رشد و 10 تا 15 درصد در فاز ریزش هستند. این روند طبیعی است اما عواملی مانند ژنتیک، وراثت، هورمون‌ها، تغذیه و استرس می‌توانند بر رشد مو تاثیر بگذارند. با افزایش سن، به‌تدریج موها کم‌پشت و سفید میشود ولی پزشکان معتقدند که برای پیشگیری از این وضعیت و حتی درمان آن، روش‌هایی وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
موها از 2 بخش تشکیل شده‌اند؛ بخش قابل‌مشاهده (ساقه مو) و بخش غیرقابل‌مشاهده (پیاز مو). پیاز مو داخل ریشه مو قرار گرفته و ریشه موها محل قرارگیری سلول‌های جدیدی است که مسئول رویش مو هستند. در ریشه مو رنگدانه‌هایی وجود دارد که رنگ مو را تعیین می‌کنند. در واقع 2 نوع رنگدانه در ریشه مو وجود دارد؛ رنگدانه‌های قهوه‌ای- سیاه و زرد- قرمز. این رنگدانه‌ها بر اساس ژنتیک با درجه‌های مختلفی با هم مخلوط می‌شوند و رنگ خاص موی هر فرد را به وجود می‌آورند. با کاهش یا فقدان کامل ملانین، رنگ موها به‌تدریج سفید میشود و علائم پیری به وجود می‌آید. با افزایش سن تراکم موها هم کم و دوره زندگی آنها کوتاه‌تر میشود.
ریزش مو نیز یکی دیگر از مقتضیات افزایش سن محسوب میشود. آلوپسی آندروژنتیک شایع‌ترین دلیل ریزش مو مخصوصا در مردان است که ریشه هورمونی و ژنتیکی دارد. در ریشه مو گیرنده‌های هورمون دی‌هیدروتستوسترون وجود دارد که هرچه تعداد گیرنده‌ها در یک فرد بیشتر باشد، میزان ریزش مو هم بالاتر می‌رود. در مردان معمولا ریزش مو در ناحیه پیشانی و شقیقه‌هاست که تا مغز سر پیش می‌رود. در زنان ریزش از مغز سر شروع میشود. برای پیشگیری و متوقف کردن این روند درمان‌های زیادی وجود دارد. ماینوکسیدیل 2 درصد برای مردان و زنان و ماینوکسیدیل 5 درصد برای مردان رایج‌ترین درمانی است که توصیه میشود. قرص فیناستراید نیز درمانی خوراکی برای مردان است. دیده شده به دنبال این نوع درمان ریزش مو متوقف شده است و حتی رویش مجدد آغاز میشود اما این نوع درمان دائمی نیست و فقط تا زمانی که دارو مصرف شود، ریزش مو متوقف میشود. روش قطعی‌تر و دائمی پیوند مو است. در این روش ریشه مو از بانک مو که در ناحیه پس سر وجود دارد برداشته و در نواحی دچار ریزش کاشته میشود.
تاثیر یائسگی بر مو
یائسگی دوره‌ای از زندگی است که هر زنی معمولا بعد از 50 سالگی با آن مواجه میشود. علائم یائسگی در زنان مختلف متفاوت است؛ گرگرفتگی، سردرد، مشکلات خواب و تغییر خلق و خو از علائم شایع یائسگی است. به دنبال تغییرات هورمونی، موها هم دچار تغییراتی می‌شوند. بیشتر خانم‌ها در این سنین از خشک و تار شدن و شکنندگی موها و ریزش آن گله دارند. گاهی حتی ساختار مو تغییر می‌کند و خانمی که موهای فر یا مجعدی داشته ممکن است با یائسگی موهایش صاف شود. در دوران یائسگی باید مراقبت بیشتری از موها داشت. استفاده کمتر از سشوار، رنگ مو، دکلره، اتوی مو و... می‌تواند به سلامت بیشتر موها کمک کند. به خانم‌ها توصیه میشود در این دوران به جای استفاده از رنگ موهای شیمیایی از رنگ‌های گیاهی استفاده کنند. رنگ‌های گیاهی حاوی آمونیاک نیست و باعث تقویت ریشه میشود. در این دوران بهتر است تا جای ممکن از اسپری و موس‌های مو استفاده نکنید تا ریشه مو نفس بکشد. ماساژ دادن هر شب پوست سر به مدت 5 دقیقه، استفاده از حرکات دورانی و شامپو با pH خنثی نیزمی‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
نقش رژیم غذایی در سلامت مو
افرادی که موهای ضعیفی دارند، مخصوصا سالمندان باید به رژیم غذایی‌شان توجه ویژه داشته باشند. مصرف به اندازه آنتی‌اکسیدا‌ن‌ها می‌تواند از اکسیداسیون موها و ریزش آنها پیشگیری کند. مصرف ویتامینها هم ضرورت دارد و از درون ریشه موها را تقویت می‌کند. برخی مکمل‌ها از جمله مخمر جو که در داروخانه به فروش می‌رسد، تقویت‌کننده ریشه مو و پیشگیری‌‌‌کننده از ریزش است. بهتر است قبل از مصرف مکمل با متخصص مشورت کنید زیرا ویتامینها در دوران یائسگی و سالمندی تاثیرات قبل از آن را ندارند و باید با توجه به کمبودهای بدن مصرف شوند.
مراقب زردی مو باشید
با سفید شدن موها، ممکن است برخی نقاط آنها زرد شود. این موضوع کاملا طبیعی است و معمولا به دنبال استفاده از آب سخت یا حرارت زیاد سشوار یا کشیدن سیگار بدتر میشود. استفاده از باد ملایم سشوار یا استفاده از آب سبک برای آبکشی مو مخصوصا بعد از شنا در استخر یا آب دریا به کاهش این مشکل کمک می‌کند.
مدل موی مناسب سالمندان
بهترین مدل مو بعد از 50 سالگی، موهای نیمه بلندی است که صاف و مصری کوتاه شده باشد. خرد کردن روی مو مناسب این سن نیست. مدل موی پسرانه نیز می‌تواند مناسب سالمندی باشد.منبع: au feminin
حفظ سلامت پوست در سالمندی
پوست نیز مانند هر قسمت دیگری از بدن دچار پیری میشود اما گاهی این پیری زودتر از موعد طبیعی رخ می‌دهد. پیشگیری در این زمینه بهتر از درمان است. پیری پوست مساله‌ای ژنتیکی است که تحت‌تاثیر عوامل محیطی از جمله نور خورشید، برخی بیماری‌ها، تغییرهای هورمونی، تغذیه، دخانیات و... قرار دارد. با افزایش سن به مرور پوست خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد و با کاهش تولید کلاژن و تحلیل فیبرهای الاستیک، چین و چروک‌ها ظاهر میشود. ملانوسیت‌ها که سلول‌های سازنده رنگ پوست هستند نیز 10 درصد کاهش می‌یابند. از آنجا که ملانین نوعی فیلتر در برابر اشعه مضر آفتاب است، با کاهش میزان آن پوست در سالمندی در برابر آفتاب ضعیف‌تر و مستعد ابتلا به مشکلات فراوانی از جمله لک، ندول، خال، عفونت، خارش و... میشود. فراموش نکنیم هیچ نوع مشکل پوستی را نباید در سالمندان نادیده گرفت و کوچک فرض کرد.
6 توصیه برای پیشگیری از پیری زودرس پوست
1. از پوست‌تان در برابر آفتاب محافظت کنید: از ضدآفتاب با SPF حداقل 15 استفاده کنید و در ساعات گرم روز یعنی بین ساعت‌های 10 تا 16 بیرون نروید. در صورتی که ساعت‌های متوالی زیر نور خورشید هستید، حتما از لباس آستین بلند، کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
2. مراقبت‌های روزانه را فراموش نکنید: قرار گرفتن برای مدت طولانی در آب گرم شاید باعث کاهش استرس شود اما برای پوست افراد سالمند مناسب نیست و عامل خارش و خشکی پوست است. قرار گرفتن در آب گرم باعث حل شدن لایه چربی طبیعی روی پوست میشود و تعریق را هم بیشتر می‌کند.
3. شوینده‌های مناسب انتخاب کنید: ژل‌های دوش معمولا حاوی رنگ مصنوعی و اسانس هستند و می‌توانند برای پوست حساس سالمندان آلرژی‌زا باشند. صابون‌های مایع هم به خوبی از روی پوست پاک نمی‌شوند و می‌توانند عامل خارش و سوزش روی پوست شوند. بهترین انتخاب برای پوست فرد سالمند صابون‌های خنثی است که باید کاملا از روی پوست آب کشیده شود.
4. پوست را مرطوب نگه‌دارید: مرطوب نگه‌داشتن پوست با کرم‌های مرطوب‌کننده خوب است اما الزاما بهترین آنها گران‌ترینشان نیستند. بهتر است از انتخاب کرم‌های حاوی رنگ و اسانس خودداری کنید.
5. به اندازه بخورید و بیاشامید: سالمندان معمولا به‌ندرت آب می‌خورند. تغذیه آنها باید متعادل و متنوع باشد تا تمام ریزمغذی‌های مورد نیاز به پوستشان برسد، ویتامین‌های E، C، AوB9 مهم‌ترین‌ها هستند.
6. سیگار را ترک کنید: سیگار نه‌تنها باعث تسریع تغییر رنگ مو و پوست، بلکه باعث سستی آنها میشود و عروق موضعی را دچار مشکل می‌کند.
