استفاده گسترده از هندزفری باعث شده سازمان بهداشت جهانی نسبت به صدمه‌های ناشی از استفاده نادرست از هندزفری هشدار دهد. این درحالی است که مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت از افزایش 15درصدی صدمه‌های ناشی از استفاده نامناسب از هندزفری ابراز نگرانی کرده است. سازمان بهداشت جهانی یکی از موضوعات قابل‌توجه در سال 2015 را سلامت گوش عنوان کرده و با این کار در نظر داشته مردم را نسبت به اهمیت حفاظت از گوش در برابر سر و صداهای طبیعی، آگاه کند. این نامگذاری به این دلیل اهمیت دارد که در کشورهای مختلف استفاده نادرست از وسایل تولید صدای شخصی مانند هدفون و هندزفری تبلت و ام‌پی‌تری‌پلیر بسیار شایع شده است، اما این وسایل صداساز شخصی که جزئی از زندگی‌مان شده، چگونه سلامتمان را به خطر می‌اندازد؟

دکتر سعید محمودیان، رئیس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «سلامت» نسبت به استفاده طولانی‌مدت از وسایلی مانند هندزفری هشدر داد: «در کشور ما با 2 مشکل روبرو هستیم؛ اول آنکه جوانان و نوجوانان مدت زمان طولانی از هدفون، هندزفری و... استفاده می‌کنند و دوم آنکه حجم بسیار بالایی از هدفون‌ها و هندزفری‌ها به طور قاچاق وارد کشور می‌شود که غیراستاندارد است و به‌دلیل قیمت پایین آن، افراد بیشتری از آن استفاده می‌کنند و صدمه‌هایی که به گوش می‌زنند بسیار بیشتر از هندزفری‌های استاندارد است.» دکتر محمودیان که عضو هیات علمی و مرکز تحقیقات گوش‌و‌حلق‌و‌بینی دانشگاه علوم پزشکی ایران هم هست با ابراز نگرانی نسبت به هندزفری‌های چینی که غیراستاندارد هستند و جوانان و نوجوانان به وفور استفاده می‌کنند، توضیح داد: «سطوح صوتی که این هندزفری‌های غیراستاندارد ایجاد می‌کنند بسیار بالاست و صدمه‌های بیشتری به گوش وارد می‌کند به گونه‌ای که باعث آثار مخرب به سلول شنوایی و عصب شنوایی می‌شود و پیرگوشی زودرس ایجاد خواهد کرد.»

در حال حاضر در دنیا 365 میلیون نفر به دلایل مختلف که یکی از آنها استفاده نامناسب از وسایل شخصی تولید صداست به کم‌شنوایی شدید مبتلا هستند. از طرف دیگر، آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد بالای یک میلیارد نفر در دنیا در معرض صدمه‌های سطوح بالای صوتی ناشی از استفاده از وسایل شخصی تولید صدا مانند هندزفری قرار دارند که می‌تواند صدمه‌های جبران‌ناپذیری را برایشان به دنبال داشته باشد. رئیس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت با اشاره به افزایش صدمه‌های گوش به‌دلیل استفاده نامناسب از هندزفری تاکید می‌کند: «نوجوانان و جوانان معمولا برای ایجاد هیجان، کم‌کم صدای هندزفری را بالا می‌برند و گوش هم به این صدای بلند عادت می‌کند درحالی که به‌تدریج باعث افت شنوایی می‌شود به‌گونه‌ای که خلقت خداوند به صورتی است که کاهش شنوایی اول فرکانس‌های بالا را درگیر می‌کند و آنها تخریب می‌شوند و فرد متوجه نمی‌شود دچار افت شنوایی شده. با ادامه در معرض صدا قرار گرفتن کم‌کم فرکانس‌های گفتاری نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و فرد در زمان صحبت کردن دیگران صدایشان را کم می‌شنود.» به گفته دکتر محمودیان، یکی از آثار استفاده نادرست از هندزفری وزوز گوش و کم‌شنوایی در سنین نوجوانی است که در حال حاضر وزوز گوش بین نوجوانان بسیار افزایش پیدا کرده به گونه‌ای که وزوز گوش بیش از
15 درصد بین نوجوانان و جوانان بروز کرده است. علاوه بر این، بعد از 3-2 سال استفاده مداوم و نامناسب از هندزفری فرد دچار افت شنوایی و پیرگوشی زودرس می‌شود.

هندزفری، استرس، بدخوابی و فشارخون

تاثیراتی که صداهای بلند ناشی از هدفون و هندزفری بر سلامت می‌گذارد فقط مربوط به کاهش شنوایی نمی‌شود بلکه می‌تواند به راحتی باعث استرس و اختلالات خلقی شود. دکتر محسن احدی، دبیر انجمن علمی شنوایی‌شناسی ایران در گفت‌وگو با «سلامت» یکی از معضلات قرن 21 را کم‌شنوایی در نوجوانان و جوانان عنوان می‌کند و می‌گوید: «آمارها نشان می‌دهد از هر 5 نوجوان و جوان 1 نفر مبتلا به درجاتی از کم‌شنوایی به‌دلیل استفاده از هدفون یا گوش دادن به موسیقی با صدای بلند است. از طرف دیگر، کم‌شنوایی به‌دلیل استفاده از وسایل تولید صدای بالا، 30درصد نسبت به 20 تا 30 سال گذشته افزایش یافته است. این درحالی است که اگر یک نفر به صدای موسیقی با 120 دسی‌بل در مدت زمان یک ساعت گوش دهد، قطعا دچار کم‌شنوایی می‌شود و گاهی دیده شده جوانان و نوجوانان صدای هدفون یا ام پی تری را تا 120 دسی‌بل بالا می‌برند.»

دکتر احدی که استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران هم هست در ادامه صحبت‌هایش به سایر عوارض استفاده از هدفون نیز اشاره می‌کند: «استفاده طولانی‌مدت از هندزفری می‌تواند باعث استرس و بدخوابی و اختلال‌های خلقی شود و همچنین فشارخون را بالا می‌برد و فرد بعد از مدتی عصبی می‌شود.» وی هشدار می‌دهد که اگر با این رویه استفاده نامناسب از وسایل تولید صدا ادامه داشته باشد با جمعیت زیادی از جوانان 30 ساله مواجه خواهیم بود که مجبورند از سمعک استفاده کنند. مهم‌ترین توصیه‌ای که‌ این متخصص شنوایی‌سنجی به جوانان می‌کند این است که برای حفظ سلامت گوش حجم صدای هندزفری و هدفون را بیشتر از 50 بالا نبرند و مدت زمان استفاده از آن را کاهش دهند.

تعریف آلودگی صوتی

سازمان بهداشت کار حد مجاز استاندارد صدایی که هر فرد در طول روز باید بشنود تا به گوشش آسیب نزند را
80 دسی‌بل در 8ساعت برآورد کرده است و اگر حتی 5 دسی‌بل از این میزان بیشتر شود مدت زمان قرار گرفتن گوش در معرض این صدا باید نصف شود تا گوش آسیب نبیند، اما این عدد و رقم‌ها شاید برای نوجوانی که عاشق هیجان است و مدام هندزفری در گوشش است و با صدای بلند موزیک کلی ذوق می‌کند، راهگشا نباشد. اما چگونه می‌توانیم صدمه‌های استفاده از وسایل شخصی تولید صدا را کم کنیم؟ دکتر محمودیان پاسخ می‌دهد: «اگر فردی در محیطی قرار گرفت که برای اینکه صدایش به بقیه برسد باید بلندتر صحبت کند، یعنی در معرض آلودگی صوتی قرار گرفته و با کمک این شاخص می‌توان فهمید آیا گوشمان در معرض آسیب است یانه. از طرف دیگر، میزان صدای هندزفری باید از 50درصد کمتر باشد و حتما از گوشی‌های هوشمند با مارک‌های معتبر استفاده شود چون این گوشی‌های هوشمند سطوح صوتی مجاز را در نظر گرفته‌اند. همچنین فردی که از هندزفری استفاده می‌کند باید هر 10 تا 20 دقیقه هندزفری را از روی گوشش بردارد.» وی با بیان اینکه برنامه دفتر سلامت شنوایی وزارت بهداشت بالا بردن سطح سواد مردم برای محافظت از گوششان است، ادامه داد: «ما نمی‌گوییم جوانان از هندزفری استفاده نکنند بلکه باید به گونه‌ای از این وسایل استفاده کنند که صدمه‌های آن کمتر شود.»