گفت‌وگو با دکتر امیرهوشنگ احسانی درباره یکی از مشکلات پوستی شایع در گرما
دلیل و درمان عرقجوش
ندا احمدلو
عرقجوش یا جوش‌های ناشی از گرما یکی از بیماری‌های نسبتا شایع پوستی در آب‌وهوای گرم است که سالانه میلیون‌ها نفر را درگیر می‌کند. عرق‌جوش‌ها، دانه‌های ریز و قرمزی هستند که گاهی نوک آنها سفید و گاهی قرمز است. با این مقدمه، در «پوست و مو»ی این شماره، گفت‌وگویی با دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ترتیب داده‌ایم تا بیشتر با این مشکل پوستی، دلایل ابتلا به آن و راه‌های درمانش آشنا شویم.
سلامت: دلیل ابتلا به عرقجوش چیست؟
با افزایش دما، حرارت سطح پوست ما هم بالاتر می‌رود و در نتیجه، تعریق هم بیشتر می‌شود. همین افزایش تعریق، در مواردی می‌تواند باعث بسته شدن منافذ غدد عرق شود. بسته شدن این منافذ می‌تواند باعث ایجاد التهاب در برخی از قسمت‌های پوست و ابتلا به عرقجوش شود. درواقع، عرقجوش همان تجمع عرق در منافذ غدد عرق است.
سلامت: آیا عرقجوش با التهاب همراه است؟
در مواردی، عرق‌جوش‌ها کاملا غیرالتهابی هستند و در مواردی هم التهابی و همراه با خارش.
سلامت: مهم‌ترین قسمت‌های درگیر با عرقجوش در بدن چه قسمت‌هایی هستند؟
به‌طور کلی، عرقجوش بیشتر در قسمت‌هایی از پوست که دچار اصطکاک می‌شود، بروز می‌کند. مثلا چین گردن، کشاله ران، زیر پستان‌ها (به‌خصوص در خانم‌ها) و زیر بغل بیشتر درگیر عرقجوش خواهند شد. از آنجایی که رطوبت ناشی از تعریق هم می‌تواند به‌عنوان عاملی برای ابتلا به عرقجوش محسوب شود ممکن است برخی از افراد تجربه ابتلا به این مشکل پوستی در ناحیه پیشانی را هم داشته باشند.
سلامت: برخی از افراد از کرم‌های مرطوب‌کننده یا نرم‌کننده برای درمان عرقجوش کمک می‌گیرند. نظر شما
دراین‌باره چیست؟
بدترین شیوه برخورد با عرق‌جوش‌ها، استفاده از کرم‌ها و پمادهای مختلف نرم‌کننده یا مرطوب‌کننده در سطح پوست مبتلاست.
هر محصول چربی که روی عرق‌جوش‌ها سوار شود، بیشتر باعث بسته شدن منافذ پوستی، التهاب و تحریک این جوشها می‌شود.
سلامت: پس چاره چیست؟
بهتر است به جای استفاده از این کرم‌ها و پمادها، ناحیه عرقجوش را خشک و خنک نگه دارید و زیرنظر پزشک از محلول‌های خنک‌کننده کمک بگیرید تا منافذ غدد عرق در پوستتان بازتر شوند و جوشها به مرور زمان از بین بروند یا شرایط بهتری پیدا کنند.
سلامت: چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عرقجوش قرار دارند؟
افراد دچار اضافه‌وزن و چاقی که بدن آنها چین‌های بیشتری دارد یا کشاله‌های ران آنها اصطکاک بیشتری با یکدیگر پیدا می‌کنند، راننده‌ها یا افرادی که مدت زمان زیادی را در طول روز و در هوای گرم روی صندلی می‌نشینند و کمرشان بیش از حد عرق می‌کند، افرادی که زمینه ابتلا به دیابت دارند، آنهایی که داروهای کاهنده قدرت سیستم ایمنی بدن مصرف می‌کنند، ورزشکارانی که بدنشان را بعد از ورزش کردن به‌خوبی نمی‌شویند و خشک نمی‌کنند و تمام کسانی که پوست چربی دارند و بیش از اندازه عرق می‌کنند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به عرقجوش قرار دارند. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که ممکن است کمر راننده‌ها به‌دلیل بسته شدن منافذ عرق دچار عرق جوش شود حتی اگر به چاقی یا بیماری‌هایی که نام بردیم هم مبتلا نباشند.
سلامت: توصیه شما برای پیشگیری یا تخفیف عرقجوش در این افراد چیست؟
بهتر است افراد مبتلا به اضافه‌وزن، وزن خود را زیر نظر متخصص تغذیه کاهش دهند. افرادی که زیاد عرق می‌کنند، زیرپوش‌ها و لباس‌های زیر نخی و سفید بپوشند. این لباس‌ها، جاذب عرق هستند و می‌توانند شرایط بهتری برای پوست فراهم کنند. استفاده از لباس‌های نایلونی، تنگ و چسبان به هیچ عنوان به این افراد توصیه نمی‌شود. لباس‌های تابستانی این افراد باید نخی، کمی آزاد و بدون رنگ‌های مصنوعی (برای پیشگیری از تحریک و التهاب عرق‌جوش‌ها) باشد. افرادی مانند راننده‌ها یا آنهایی که زیاد در طول روز می‌نشینند، باید هر نیم تا یک ساعت یکبار از روی صندلی بلند شوند تا کمرشان هوایی بخورد. اگر راننده‌ها ساعت‌های طولانی در هوای گرم کار می‌کنند، بهتر است یک بار در طول روز، لباس خود را عوض کنند. ورزشکاران و تمام افرادی که دچار عرقجوش شده‌اند باید پس از رسیدن به منزل بدن خود را با آب خنک و یک شوینده ملایم بشویند و سپس لباسی گشاد، نخی و سبک بپوشند. این افراد باید قبل از پوشیدن لباس، حتما بدن خود را، مخصوصا در قسمت چین‌ها، کاملا خشک کنند تا باعث ایجاد یا تحریک عرق‌جوش‌ها نشوند.
سلامت: آیا امکان باقی ماندن لکه‌های قهوه‌ای در اثر ابتلا به عرقجوش روی پوست وجود دارد؟
اگر افراد مبتلا، جوش‌های خود را دستکاری نکُنند یا سطح آنها را نکَنند، امکان باقی ماندن جای آنها به‌صورت لکه‌های قهوه‌ای وجود ندارد. به‌طورکلی، عرق‌جوش‌ها جزو جوش‌هایی هستند که ردی از خود برجای نمی‌گذارند اما اگر دستکاری شوند، می‌توانند ظاهر نامناسبی برای پوستمان ایجاد کنند.
کی برویم دکتر؟
• اگر عرق‌جوش‌ها همراه با درد پیشرونده، تورم، قرمزی و گرم شدن پوست اطراف جوشها بود.
• اگر چرک و عفونت از دانه‌های عرقجوش خارج می‌شد.
• اگر تب کردید یا بدنتان بیش از اندازه سرد شد.
• اگر عرق‌جوش‌های زیر بغل، گردن و کشاله ران به‌صورت غیرطبیعی ورم کرد.
توجه داشته باشید که هنگام مراجعه به پزشک حتما باید به او درباره تمام مشکلات و بیماری‌های خود و داروهایی که مصرف می‌کنید حتی مکمل‌ها و ویتامین‌ها بگویید چون ممکن است تعریق بیش از حد شما مربوط به بیماری یا عارضه جانبی دارویی باشد که مصرف می‌کنید.
بیشتر جوش‌های نوزادان بی‌خطرند
جوش سرسفید، یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در نوزادان است که حدود 40 تا 50 درصد آنها را هم درگیر خود می‌کند. معمولا صورت نیمی از نوزادان از بدو تولد تا حدود 5 ماهگی، درگیر این جوشها می‌شود. جوش سرسفید یا میلیای نوزادان، جوش‌های بسیار ریز با نوک سفید و برجسته‌ای هستند که گاهی کنار یکدیگر و گاهی هم به‌صورت پراکنده در صورت نوزادان تازه متولد شده، بروز می‌کنند. بالای گونه‌ها، بینی و چانه نوزادان، از مهم‌ترین قسمت‌های درگیر با میلیاست. معمولا این علائم از همان روز اول یا دوم پس از تولد نوزاد بروز می‌کنند اما می‌توانند تا یکی-دو هفته پس از تولد در کودکان زودرس، پنهان بمانند و بعد از این مدت، خودشان را نشان بدهند. این جوشها، درد و خارش ندارند و خودشان هم بدون هیچ روش درمانی پس از چند هفته از بین می‌روند. البته گاهی هم ممکن است تا یکی-دو ماه مهمان صورت نوزادان باشند که در این صورت هم جای هیچ نگرانی‌ای برای رفع آنها وجود ندارد. فقط حواستان باشد که آنها را با فشار دادن، ملتهب نکنید. این جوشها، چرکی نیستند که با فشار دادنشان، چرک از آنها خارج شود. به‌همین دلیل هم نباید پوست صورت نوزادان را با فشار دادن یا ساییدن جوش‌های سر سفیدشان در حمام، ملتهب و آزرده کنید.
