در پی انتشار خبر جمع‌آوری آب‌های بسته‌بندی‌شده دکتر حسین رستگار مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو در گفت‌وگو با «سلامت» می‌گوید:

فقط 10 درصد آب‌های بسته‌بندی شده مشکل داشتند

 مهدیه آقازمانی

اخیرا وزیر بهداشت با تعیین ضرب‌الاجل، سازمان غذا و دارو را موظف کرد تا کیفیت آب‌های معدنی را بررسی کند و براساس تاکید ایشان 300 برند آب معدنی از نظر آلاینده‌های شیمیایی و میکروبی بررسی شدند.

بنا بر اعلام سازمان غذا و دارو، 10 درصد از آب معدنی‌ها مشکل داشتند ولی نام این 10 درصد اطلاع‌رسانی نشد. در سال‌های گذشته نیز خبرهایی مبنی بر آلوده بودن برخی از آب معدنی‌ها و تخلفاتی که انجام دادند، شنیده می‌شد که صحت و سقم آن از سوی مسوولان تایید نشد.

همچنین در سال‌های اخیر مصرف آب معدنی بین مردم به دلیل شایعاتی که پیرامون سلامت آب‌های لوله‌کشی وجود دارد، افزایش پیدا کرده است. این درحالی است که تعداد آب‌های بسته‌بندی که به عنوان آب معدنی به فروش می‌رسند روز به روز بیشتر می‌شود.

برای اینکه اطلاعات دقیق‌تری در مورد بررسی‌های سازمان غذا و دارو در مورد آب معدنی‌ها به دست بیاوریم سراغ دکتر حسین رستگار، مدیر کل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو رفتیم که مشروح گفت‌وگو با ایشان را در ادامه می‌خوانید.

سلامت: چه تخلفاتی در کارخانه‌های آب معدنی انجام شده بود که سازمان غذا و دارو از برخورد با آنها خبر داد؟

تخلفی صورت نگرفته! هر سال کیفیت تعدادی از آب معدنی‌ها تایید نمی‌شود چون سیستم تولیدشان کارآمدی لازم را ندارد. گاهی نیز ممکن است در روند تولید، خطا اعم از خطای انسانی اعمال شود که این قضیه در مورد همه محصولات خوراکی نیز وجود دارد.

سلامت: ولی خود سازمان غذا و دارو هفته گذشته نسبت به تخلفات آب معدنی‌ها اطلاع‌رسانی کرده بود! شما می‌گویید تخلفی نبوده؟!

منظورم این است که محصول تولیدی تعدادی از کارخانه‌های تولید آب معدنی، کیفیت لازم را نداشته است. در بررسی‌های ما 10 درصد از آب معدنی‌ها استانداردهای ملی را رعایت نکردند.

سلامت: لطفا در مورد این استانداردها و مواردی که این 10 درصد آنها را رعایت نکرده‌اند، توضیح دهید تا موضوع کمی روشن‌تر شود.

استانداردهای ملی در مورد تولید آب معدنی متفاوت است. به طور مثال ما آب‌ها را از نظر بار میکروبی امتحان می‌کنیم. املاح مضر مثل نیتریت و نیترات نیز نباید بالاتر از حد استاندارد باشند. علاوه بر این، فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم نیز باید کمتر از حد مجاز در آب معدنی باشد. شرایط بسته‌بندی هم اهمیت دارد چون اگر از بسته‌بندی‌ استاندارد استفاده نشود، مواد مضری در آب آزاد می‌شود که بو و طعم‌ بدی به آب می‌دهد. اگر در مورد هر آب معدنی‌ای این موارد رعایت نشود، از نظر ما تایید کیفیت نخواهد شد. خوشبختانه آب معدنی‌هایی که بررسی شدند هیچ کدام مشکل حادی نداشتند که باعث بروز بیماری در جامعه شده باشد. خط تولید آنهایی که مشکل متوسط داشتند، متوقف شد تا مشکلشان را اصلاح کنند و بعد از نمونه‌گیری اگر مشکل حل شده بود، مجددا به آنها اجازه می‌دهیم تا خط تولیدشان شروع به کار ‌کند ولی اگر برای بار دوم مشکل آنها حل نشده باشد، خط تولید برای مدتی متوقف می‌شود.

سلامت: آیا آب‌معدنی‌هایی که مشکل متوسط یا کوچک داشتند از سطح بازار جمع‌آوری شده‌اند؟

ما به آب معدنی‌هایی که مشکل کوچکی داشتند فقط تذکر دادیم ولی بقیه خط تولیدشان متوقف و از سطح بازار جمع‌آوری شدند. به مردم اطمینان می‌دهیم که اگر مشکل حادی در تولید آب‌های بسته‌بندی شده مشاهده شود، حتما از سطح بازار جمع‌آوری می‌شوند و اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.

سلامت: یکی از دغدغه‌هایی که مردم در مورد استفاده از آب معدنی دارند تاریخ مصرف آب است به گونه‌ای که آب معدنی تاریخ مصرف طولانی دارد و برخی اعتقاد دارند، به آنها مواد نگهدارنده اضافه می‌شود تا ماندگاری آب بالا برود، در صورتی که آب معمولی بعد از یکی‌- دو روز بو می‌گیرد. چه موادی به آب معدنی یا آشامیدنی می‌زنند که ماندگاری بالایی پیدا می‌کند؟

تاریخ انقضای آب‌های بسته‌بندی براساس دستورالعمل‌های سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو تعیین می‌شود و شاید بهتر باشد اصلاح آن را مطرح کنیم تا در تاریخ مصرف آب‌های بسته‌بندی بازنگری شود. از طرف دیگر، به آب‌های آشامیدنی بسته‌‌بندی کلر و ازن می‌زنند بنابراین میکروب‌های موجود در آب از بین می‌رود و دیگر میکروب‌ و آلودگی ندارد که بخواهد رشد کند. امکان آلودگی آب معدنی نیز بسیار پایین است بنابراین به هیچ عنوان به آب‌های بسته‌بندی مواد نگهدارنده زده نمی‌شود، ولی هر چه مردم زودتر آب معدنی خریداری شده را مصرف کنند، بهتر است.

سلامت: آب‌های بسته‌بندی را در چه شرایطی باید نگهداری کرد تا سالم بماند؟

بهترین شرایط نگهداری آب‌های بسته‌بندی، در دمای اتاق و دور از نور و گرماست؛ گرما و نور روی آب‌معدنی‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود، برخی مواد مانند استالدئید از بسته پلاستیکی وارد آب معدنی شود و بو و طعم بدی به آب بدهد. حداکثر دما برای نگهداری آب‌های بسته‌بندی 25 درجه است و اگر در یخچال نگهداری شود سالم‌تر باقی می‌ماند.

سلامت: آیا درست است که می‌گویند آب معدنی خاصیت درمانی دارد؟

آب معدنی املاح مفیدی مثل منیزیم، کلسیم و فسفر دارد بنابراین شاید از این منظر بتوانیم بگوییم خاصیت درمانی دارد ولی در مورد آب آشامیدنی این طور نیست زیرا بیشتر هدف ما این است که مردم به آب سالم دسترسی داشته باشند.

سلامت: شما توصیه می‌کنید مردم بیشتر از آب آشامیدنی استفاده کنند یا آب معدنی؟
آب معدنی چون آب بکری است و املاح مورد نیاز بدن در آن وجود دارد بر آب آشامیدنی ارجحیت دارد. البته باید بگویم آب معدنی هم از یک فیلتر یا صافی عبور داده می‌شود تا اگر شن یا آلودگی دارد، از بین برود و بعد داخل بطری ریخته می‌شود. توصیه ما به مردم این است که از آب آشامیدنی بسته‌بندی شده استفاده کنند. نکته مهم این است که ما کشور کم‌آبی هستیم و هزینه هنگفتی صرف تصفیه آب در کشور می‌شود و مردم از آب تصفیه‌شده برای حمام رفتن و ماشین شستن و... استفاده می‌کنند که درست نیست، بنابراین باید کاری کنیم که فرهنگ استفاده از آب بسته‌بندی شده بین مردم نهادینه شود.

آب معدنی چه تفاوتی با آب آشامیدنی بسته‌بندی شده دارد؟

آبی که داخل بطری برود، آب بسته‌بندی است. ما 2 نوع آب بسته‌بندی داریم؛ یکی آب معدنی و دیگری آب آشامیدنی. آب معدنی به طورمستقیم از چشمه یا منبعی که آب تولید می‌کند داخل بطری می‌آید و روی آن عملیاتی انجام نمی‌شود ولی قبل از اینکه آب آشامیدنی در بطری ریخته شود، موادی مانند ازن و کلر به آن افزوده می‌شود.

اگر لازم باشد روش‌های تصفیه دیگری نیز روی آنها انجام می‌‌شود تا آب استاندارد تولید شود. در بازار، هم آب معدنی وجود دارد و هم آب آشامیدنی که از روی برچسب روی بطری قابل‌شناسایی هستند.

هفته نامه سلامت-541