شاید این سوال، سوال شما هم باشد
آیا ایمپلنت‌های دندانی جایگزین عصبکشی هستند؟
دکتر علی مرسلی، متخصص درمان ریشه دندان
این روزها اغلب با مراجعانی مواجه می‌شویم که وقتی به آنها گفته می‌شود دندانشان به درمان ریشه (عصبکشی)، روکش و... نیاز دارد، می‌پرسند نمی‌شود آن را بکشند و با ایمپلنت جایگزین کنند؟ بسیاری از همکاران اغلب در برابر این سوال بیماران عصبانی می‌شوند! البته تعداد معدودی از همکاران هم به گسترش این نگرش کمک می‌کنند. متاسفانه تبلیغاتی هم که در مورد بی‌نقص بودن درمان ایمپلنت انجام می‌گیرد، به این تفکر دامن زده است. ایمپلنت دندانی نیز نوعی دندان مصنوعی است که بعد از معاینه‌های اولیه در ابتدا فیکسچر یا همان قسمت ریشه‌های پروتز با جراحی موضعی گذاشته می‌شود و بعد از اطمینان از ثبات آن، قسمت تاجی قرار می‌گیرد.
ایمپلنت‌های دندانی جایگزین مناسب در دندان‌پزشکی امروز برای «بی‌دندانی» هستند. در واقع، وقتی دندان یا دندان‌های خود را از دست بدهیم، در دانش دندان‌پزشکی معاصر انتخاب‌های محدودی برای جایگزینی آنها داریم. ایمپلنت‌های دندانی درواقع تنها جایگزین ثابت دندان با دندان‌های از دست‌رفته بدون کمک گرفتن از دندان‌های مجاور هستند اما نکته مهم این است که ایمپلنت‌ها «جایگزین» دندان از دست رفته‌اند و نه جایگزین دندان طبیعی فرد که با درمان‌های معمول و با نتایج موفقیت‌‌آمیز قابل درمان خواهد بود.
آیا ایمپلنت‌ها بی‌نقص هستند؟
ایمپلنت‌ها در مقایسه با درمان‌های کلاسیک و قدیمی دندان‌پزشکی (ترمیم، عصبکشی، روکش و...) درمان‌های نسبتا جدیدی هستند اما در مطالعات انجام گرفته کارایی و مطلوب بودن آنها به اثبات رسیده است. البته شکست درمان ایمپلنت در مراحل مختلف ممکن و محتمل است و اینگونه نیست که درمان ایمپلنت صددرصد بدون شکست باشد. در مطالعات میزان شکست ایمپلنت‌ها از نظر آماری تقریبا معادل درمان عصبکشی است اما ملاحظات زیادی هم برای قرارگیری ایمپلنت‌ها وجود دارد؛ درنظر گرفتن وضعیت سلامت بیمار (آمادگی بیمار برای جراحی) و ملاحظات وضعیت محل قرارگیری ایمپلنت (امکان انجام درمان موفق در آن محل خاص). درمان‌های ایمپلنت دندانی بالنسبه جدید است و نسبت به درمان‌های کلاسیک دندان‌پزشکی جنبه‌های کمتری از آنها در مطالعات بررسی شده.
نگهداری از ایمپلنت
قطعات ایمپلنت در بلند‌مدت ممکن است به تعمیر و تعویض نیاز پیدا کند. پروتزهای متکی بر ایمپلنت به نگهداری نیاز دارند. باوجود اینکه ایمپلنت‌ها پوسیده نمی‌شوند، تاج (روکش) ایمپلنت‌ها، گاهی حتی نسبت به دندان‌های طبیعی روکش شده، به پاکسازی و تمیز کردن بیشتری به دلیل زاویه قرارگیری قطعه تاجی نسبت به قطعه استخوانی (emergence profile) نیاز دارند.
در مورد حساسیت‌زا بودن ایمپلنت‌ها بحث‌های زیادی مطرح شده است.(1) در مورد کروژن (خوردگی فلز به مرور زمان و تشکیل رسوب) ایمپلنت‌ها در محیط دهان تردیدی وجود ندارد و مواد آزاد شده حاصل از کروژن ایمپلنت‌های دندانی مانند تیتانیوم، وانادیوم و بعضی اوقات آلومینیوم و کبالت می‌توانند پتانسیل حساسیت‌‌زایی داشته باشند(2) کروژن (خوردگی) ایمپلنت‌ها حتی می‌تواند به شکست یک درمان ایمپلنت منجر شود(3) در مورد ایمپلنت‌های دندانی حتی گزارش‌هایی مبنی ایجاد قرمزی پوست، اگزما و ضایعات هیپرپلاستیک در مقالات وجود دارد.(4)
در سال‌های اخیر پیدایش شاخه‌ای از دندان‌پزشکی به نام هولیستیک یا بیولوژی باعث شده است که شایعات غیرمنصفانه‌ای در مورد ایمپلنت‌ها رواج پیدا کند؛ مثلا در مورد رابطه ایمپلنت‌های دندانی با بیماری‌های خودایمنی (مانند پمفیگوس و...)، فیبرومیالژی، خستگی مزمن، پارکینسون و... بحث‌های زیادی به‌وسیله دندان‌پزشکان «بیولوژیک» مطرح می‌شود و حتی در مورد اینکه قطعات ایمپلنت می‌توانند با جذب امواج مایکرو‌ویو و رادیویی مضر باشند هم شایعات مطالعه‌نشده‌ای مطرح شده است. همه این موارد شایعات اثبات نشده بوده و ارتباط این بیماری‌ها و شرایط با ایمپلنت دندانی هرگز اثبات نشده و نباید باعث ترسیدن بیماران از درمان ایمپلنت بشود.
حس داشتن دندان‌های طبیعی و کارا
مهم‌ترین دلیلی که فارغ از نتیجه مطالعات می‌تواند مانع از این شود که دندان‌های قابل‌نگهداری خود را با ایمپلنت جایگزین کنید، حس داشتن دندان‌های خودتان است! این حس برای بسیاری از ما مهم است. کشیده شدن یک دندان، حس نقصان و معلولیت ایجاد می‌کند. حتی وقتی جایگزینی آن با درمان مناسبی مانند ایمپلنت باشد، حس از دست رفتن یک عضو بدن، حس ناخوشایندی است. در ضمن هدف دانش پزشکی «درمان» است. درمان عضو موجود (دندان) در صورتی که ممکن باشد، با خارج کردن عضو و جانشینی آن با قطعه‌ای صناعی (ایمپلنت) قابل مقایسه نیست و از نظر فلسفه طبابت بی‌شک برتری با درمان دندان موجود است. در بسیاری از اوقات بعد از شکست درمان، نگهداری دندانتان امکان انتخاب درمان ایمپلنت وجود دارد ولی درمان ایمپلنت درحال حاضر، خط آخر درمان روکش ثابت در بی‌دندانی محسوب می‌شود و در صورت شکست درمان و امکان نداشتن درمان مجدد، جایگزینی برای آن وجود ندارد.
مزایای ایمپلنت و تاثیر آن بر درمان‌های قدیمی دندان‌پزشکی
ایمپلنت‌های دندانی انقلابی در رشته دندان‌پزشکی به شمار می‌روند. دامنه وسیعی از رشته‌های تخصصی دندان‌پزشکی این درمان را انجام می‌دهند؛ دندان‌پزشکان عمومی، پریودونتیست‌ها، جراحان فک و صورت، پروستودنتیست‌ها، اندودنتیست‌ها و... این درمان موفقیت بالایی دارد و بسیاری از مشکلات بی‌دندانی بیماران را عالی حل می‌کند. این درمان باعث شده است که مجبور نباشیم که هر دندانی را به هر قیمتی درمان کنیم و همین قضیه به نفع بیمار و دندان‌پزشک است. باوجود جایگزینی مثل ایمپلنت، بسیاری از دندان‌پزشکان می‌توانند عطای خیلی از درمان‌های مشکل و پیچیده و به لقای ایمپلنت ببخشند ولی این قضیه باعث نمی‌شود که از بسیاری از درمان‌های معمول دندان‌های طبیعی بیماران صرف‌نظر شود. ایمپلنت در همه جای دنیا تقریبا گران است. ترغیب بی‌دلیل بیماران به درمان ایمپلنت علاوه بر تحمیل هزینه بیشتر، چون ترغیب آنها به کشیدن دندان به جای درمان‌های ساده‌تر است، غیراخلاقی و غیرمنطقی به شمار می‌رود.
منابع:1. Harloff T, H?nle W, Holzwarth U, Bader R, Yhomas P, Schuh A. Titanium allergy or not? “Impurity” of titanium implant materials. Health. 2010; 2(4): 306–310.
2. Schuh A, Thomas P, Kachler W, et al. Allergic potential of titanium implants. Orthopade. 2005; 34(4): 327–328. 330–333. German
3. Chaturvedi TP. An overview of the corrosion aspect of dental implants (titanium and its alloys) Indian J Dent Res. 2009; 20(1): 91–98.
4. Matthew I, Frame JW. Allergic responses to titanium. J Oral Maxillofac Surg. 1998; 56(12): 1466–1467.
