از خشکی و چین و چروک تا تاخیر در ترمیم زخم
دکتر سیدمسعود داوودی
متخصص بیماری‌های پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج)
با افزایش سن، سلول‌های بدن پیر می‌شود. پوست نیز همگام با تمام سلول‌ها تغییر و مشکلاتی پیدا می‌کند. در این مطلب به مشکلات پوستی دوران سالمندی و راه‌های پیشگیری از آنها اشاره می‌کنیم؛ مشکلاتی که مهم‌ترین آنها عبارتند از: خشکی پوست، چین و چروک، کبودی و خونمردگی، تومورهای پوستی، عوارض پوستی ناشی از بیماری زمینه‌ای، بیماری عفونی پوست و تاخیر در ترمیم زخم.
1. خشکی پوست
عارضه‌ای که بیش از همه در پوست سالمندان جلب توجه می‌کند، خشکی پوست است. هرچه سن بالاتر می‌رود تحلیل بافت چربی در همه نقاط از جمله صورت بیشتر می‌شود. کاهش چربی باعث افزایش دفع آب از طریق پوست و خشکی در آن می‌شود. به دنبال خشکی پوست، ترک‌هایی در سطح آن ایجاد می‌شود که سرمنشاء خارش است. خارش در فصل پاییز و زمستان که خشکی هوا زیاد است، شدت بیشتری دارد. اغلب سالمندان در اثر خارش زیاد در فصول خشک سال دچار التهاب و اگزمای پوستی هم می‌شوند. برای رفع خشکی پوست می‌توان از کرم‌های مرطوب‌کننده قوی استفاده کرد.
2. چین و چروک
کلاژن موجود در پوست با افزایش سن از هم گسسته می‌شود و باعث خواهد شد خاصیت کشسانی و الاستیسیته پوست از بین برود. پوست بدون کلاژن، قوام سفت خود را از دست می‌دهد و به اصطلاح چروک می‌خورد یا می‌ریزد. این پدیده در بدن قابل پیشگیری نیست و دیر یا زود، با افزایش سن رخ می‌دهد. اصلی‌ترین علت چروک پوست، نور آفتاب است و اگر از همان دوران جوانی از پوست محافظت شود، میزان چروک شدن پوست به حداقل می‌رسد.
3. کبودی وخونمردگی
کبودی و خونمردگی در پوست سالمندان زیاد دیده می‌شود. اگر موضوع سالمندآزاری مطرح نباشد، شایع‌ترین دلیل کبودی پوست، مصرف داروهای ضدانعقاد است که در سالمندان مبتلا به بیماری قلبی عروقی، برای جلوگیری از ایجاد لخته تجویز می‌شود. سالمندان به خوبی نمی‌توانند تعادل خود را حفظ کنند و بیشتر به اشیاء داخل خانه و... برخورد می‌کنند به همین دلیل احتمال خونریزی درون بافتی و دیدن کبودی در بدنشان زیاد است.
4. تومورهای پوستی
مورد بعدی تومورهای خوش‌خیم و بدخیم پوستی است. از تومورهای خوش‌خیم می‌توان به خال‌های عروقی و خال‌های رنگی اشاره کرد. ضایعه‌های گوشتی نواحی مختلف پوست بدن معمولا خطری ندارند و به برداشتن آنها هم نیاز نیست. اگر از نظر زیبایی مشکلی ایجاد کنند و محلشان طوری باشد که باعث آزار سالمند شود، می‌توان زائده گوشتی را برداشت.
در سنین بالا، تومورهای بدخیم پوستی را هم مشاهده می‌کنیم. ضایعات پیش‌سرطانی ممکن است از همان سنین کودکی و نوجوانی در پوست وجود داشته باشند ولی در دوران سالمندی بروز کنند. سرطان‌های پوستی شایع در دوران سالمندی شامل سرطان سلول‌های پایه‌ای پوست و سلول‌های سنگفرشی پوست است. بدخیم‌ترین نوع سرطان از نوع ملانوم است که این سرطان نیز در سنین بالا دیده می‌شود. وقتی سالمند دچار زخم پوستی می‌شود و زخم هم بهبود نمی‌یابد، بایدبه فکر ضایعات بدخیم بود و حتما نمونه‌برداری از زخم انجام گیرد.
5. عوارض پوستی ناشی از بیماری زمینه‌ای
بیماری‌های پوستی سالمندان ممکن است در اثر وجود بیماری زمینه‌ای دیگری ایجاد شده باشد. افراد مسن بیشتر به بیماری‌های کلیوی، کبدی، قلبی عروقی، دیابت و... مبتلا هستند بنابراین دیدن عوارض پوستی ناشی از این بیماری‌ها در سالمندان طبیعی است. مثلا فردی که کم خون است، پوست رنگ‌پریده و سردی دارد یا به علت کم خونی دچار ریزش مو در سر، صورت و بدن می‌شود. حتی ناخن‌های فرد کم‌خون نیز تغییر شکل می‌دهند. مشکلات کلیوی می‌توانند باعث خارش پوست شوند. بیماری‌های کبدی نیز باعث خارش و زردی پوست می‌شوند.
6. بیماری عفونی پوستی
بیماری‌های عفونی که در پوست سالمندان دیده می‌شود به علت ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن است. ضایعات عفونی و قارچی پوستی به دلیل ضعف سیستم ایمنی در سنین بالا شیوع بیشتری پیدا می‌کند. تجمع قارچ‌ها بیشتر در کف پا و ناخن‌های سالمندان است. البته ضعف قوای جسمانی سالمندان را هم باید در نظر گرفت که باعث می‌شود نتوانند بهداشت خود را به‌خوبی رعایت کنند بنابراین مراقبان سالمند باید به این نکته توجه کنند.
7. تاخیر در ترمیم زخم
افراد سالخورده پوست آسیب‌پذیرتری دارند. ترمیم و بهبود زخم در سالمندان بسیار آهسته‌تر از یک فرد جوان است. گاهی بهبود زخم آنقدر طول می‌کشد که لازم است برای ترمیم و جلوگیری از عفونت، مداخله پزشکی انجام شود. در چنین مواردی بهتر است برای بیماران آنتی‌بیوتیک تجویز و محل زخم نیز تمیز نگه داشته شود. یکی از زخم‌هایی که در سالمندان دیده می‌شود، زخم پوستی در اثر بیماری دیابت و درگیری عروقی است. باتوجه به اینکه بهبود زخم در سالمندان در حالت طبیعی به کندی صورت می‌گیرد، زخم ناشی از دیابت، خیلی خطرناک‌تر خواهد بود، بنابراین سالمندان باید به این نکته توجه داشته باشند و مدام پاها را معاینه و درصورت دیدن زخم خیلی زود به پزشک مراجعه کنند.
