توصیه‌ها و هشدارهای دکتر مهدی زارع‌بهرام‌آبادی به همسران جوان

 محبوبه ریاستی

طبیعی است که زندگی مشترک فراز‌و‌نشیب‌های زیادی دارد و در طول زمان ممکن است دچار تغییرات زیادی شود که گاهی مثبت است، گاهی منفی. گهگاه به دلایل مختلفی ممکن است بین همسران حس‌های ناخوشایندی مثل حسادت شکل بگیرد که می‌تواند رابطه آنها را به هم بریزد. در «همسران» این هفته با دکتر مهدی زارع بهرام آبادی، روان‌شناس بالینی و عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات علوم انسانی درباره حسادت‌های گهگاهی همسران به یکدیگر گفت‌وگو کرده‌ایم و راه‌های عبور از این مشکل زناشویی را جویا شده‌ایم.

سلامت: تفاوت رقابت و حسادت چیست؟

معمولا فردی که حسادت می‌کند خواسته و هدفی دارد که می‌خواهد به آن برسد ولی بنا به دلایلی نمی‌تواند و اگر ببیند فرد مقابلش به آن هدف رسیده یا نزدیک است به آن برسد، برآشفته و نگران می‌شود و هر طور شده، می‌خواهد مانع از رسیدن آن فرد به هدفش شود اما در مورد رقابت کردن این‌طور نیست. در رقابت افراد سعی می‌کنند مهارت‌ها و تلاششان را زیاد کنند و طرف مقابلشان را تخریب نمی‌کنند. به هر حال حسادت یک رفتار ناسالم و غیرمنطقی است، در حالی که رقابت این خصوصیات را ندارد.

سلامت: افراد چگونه می‌توانند از حسادتی که در وجودشان شکل گرفته فاصله بگیرند؟

باید به خود و توانایی‌هایشان اعتماد داشته باشند و به زندگی توأم با درد و رنج و حسرت‌شان پایان دهند و روح خود را به آرامش دعوت کنند تا ریشه‌های حسد و حسرت در آنها خشکانده شود. انسان تا زمانی که به دیگری حسرت می‌ورزد احساس ناامنی و آسیب‌پذیری می‌کند بنابراین شکستن سدهایی که مانع احساس عشق و آرامش می‌شوند، در هم ریختن تمام موانعی که زندگی را به کام ما تلخ می‌کند و رها کردن پیشداوری‌ها نسبت به دیگران و تغییرپذیر شدن، شرایط تازه زندگی را فراهم می‌کنند. به عبارت دیگر، باورهای آسیب‌زا و منفی را از خود دور کردن و مسیرهای بن‌بست را رها کردن و به جریان هستی متصل شدن نیازمند گذاشتن کوله‌بار حسرت بر زمین است. فقط در این صورت است که بارقه امید دوباره در دل ایجاد می‌شود و اطمینان از دست رفته به زندگی برمی‌گردد.

سلامت: ریشه حسادت چیست؟

حسادت عمدتا ریشه در ضعف بینش افراد و عقده‌های سرکوب‌شده دارد. کسی که نیازهایش سرکوب شده و از طرفی توانایی‌هایش را هم نمی‌شناسد، سعی می‌کند مانع پیشرفت دیگران شود و حتی گاهی رفتارهایی می‌کند که کاملا غیرمنطقی و غیرطبیعی هستند و معمولا با غیبت کردن و پرخاشگری خود را نشان می‌دهند.

سلامت: حسادت بین همسران چگونه و به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟

وقتی اختلاف و تعارض بین همسران افزایش پیدا کند و زوج‌ها به جای یک رقابت سالم مانع پیشرفت یکدیگر شوند، حسادت در رابطه آنها ایجاد می‌شود و این به مرور زمان می‌تواند تخریب‌کننده باشد. مثلا وقتی همسران هر دو در یک جا کار می‌کنند ولی درآمد یکی از آنها بیشتر از دیگری است، ممکن است حس حسادتی بین آنها شکل بگیرد یا وقتی اختلاف تحصیلی بین آنها زیاد باشد، گاهی حسادت شدت می‌گیرد در حالی که با آگاهی و قبول شرایط می‌توانیم حس حسادت را با رقابت تعویض و فضا را از تنش خارج کنیم تا به دوستی با یکدیگر برسیم.

سلامت: نگاه ناعادلانه نسبت به داشته‌های خود و حسرت خوردن به آنچه دیگری دارد، چه عواقب منفی‌ای در زندگی دارد؟

زخم‌های حاصل از رنجش و حسرت موجب ایجاد بیماری‌های مختلفی در انسان می‌شود بنابراین راه رسیدن به آرامش واقعی شناخت احساسات مثبت و منفی و از بین بردن علف‌های هرز خشم، کینه و حسد از ذهن است. احساسات مسموم جنبه‌های منفی شخصیت، تاثیر ویرانگری بر زندگی خود و اطرافیان از قبیل طلاق، انکار مسئولیت‌ها، مقایسه بی‌امان، حسرت خوردن و نگرانی مداوم و... به جا می‌گذارد اما هنگامی که روند بازسازی را در خود شروع می‌کنیم بخش‌های مختلف وجود خود را مالک می‌شویم و به نوعی احترام به خود را افزایش می‌دهیم و هماهنگی و تعادل را به دست می‌آوریم. باید توجه داشت که دردهای روانی همیشه با خطاهای شناختی ارتباط دارد و با فاصله گرفتن از این دردها می‌توان رویدادهای زندگی را معنایی تازه بخشید. به هر حال با فاصله گرفتن از خودآزاری می‌توان تصویرهای ذهنی خود را هرس کرد. این‌گونه افراد باید گفت‌و‌گوهای درونی خود را تغییر دهند زیرا تا زمانی که حسرت می‌خوریم، قربانی هستیم و هر اندازه خود را انکار کنیم ضربه‌پذیری و بیماری از حسرت‌های گذشته و آینده در جسم و جانمان بیشتر لانه می‌کند. ترک کردن زندگی سراسر حسرت و پشیمانی نیازمند اراده‌ای انسانی است. به جرات می‌توان گفت حسد، حسرت و رنجش‌ها مانند غل و زنجیرهای روح انسان هستند، در حالی که آرامش روانی در سایه داشتن ذهن آرام، پذیرنده، امید و امکان تغییر است.

سلامت: وقتی همسران به یکدیگر حسادت می‌کنند، این رفتار چقدر به فرزندانشان آسیب وارد می‌کند؟

خیلی زیاد. بسیاری از بچه‌ها در این شرایط قربانی می‌شوند و این احساس نارضایتی امنیت و آرامش را در خانه از بین می‌برد. بهتر است زمینه ایجاد حسد را برای فردی که حسود است به وجود نیاورید. هرگز کاری نکنید یا حرفی به زبان نیاورید که سبب بروز حسادت در همسرتان شود؛ مثلا از فردی خاص که هم‌جنس و هم‌ردیف همسرتان است، ترجیحا تمجید و تعریف‌ مکرر نکنید و در مقابل، از همسرتان در جمع تعریف کنید و ارزش و مقام او را بالا ببرید. از طرف دیگر، ابراز علاقه به هر شکلی که باشد، می‌‌تواند پایه و اساس زندگی مشترک را استحکام بخشد.

نگاه روان‌شناس

دکتر بهروز بیرشک

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران

نگذارید این موریانه زندگی‌تان را بخورد

حسادت رذیلتی است که می‌تواند به بافت زندگی مشترک آسیب وارد کند و رابطه همسران را خدشه‌دار کند. به همین دلیل بهتر است قبل از اینکه این حس هم خودتان و هم زندگی‌تان را به هم بریزد، سعی کنید از طریق گفت‌وگو نگرانی‌هایتان را از بین ببرید چون اگر حس حسادت بین همسران وجود داشته باشد، نه‌تنها از نظر روانی خودشان دچار مشکل می‌شوند، بلکه کودکانشان نیز آزار خواهند دید. متاسفانه چون ارتباط کلامی در خانواده‌ها کمتر از گذشته است، خیلی از نگرانی‌ها و دغدغه‌ها به ایجاد حس‌هایی مثل حسادت منجر می‌شود. بهتر است در وهله اول در مورد دغدغه‌هایتان با یکدیگر حرف بزنید و سپس سعی کنید توانایی‌هایتان را بشناسید و خود را کم نبینید چون اگر غیر از این اتفاق بیفتد، روز به روز فاصله بین زوج‌ها بیشتر خواهد شد و دیگر حرفی برای هم نخواهند داشت و زندگی به یک میدان جنگ تبدیل خواهد شد بنابراین اگر حس حسادت و رقابت ناسالم در زندگی شما ایجاد شده، بهتر است زودتر از یک مشاور کمک بگیرید و سعی کنید جنبه‌های مثبت یکدیگر را ببینید تا زودتر دست از حسادت بردارید.

هفته نامه سلامت/538