دکتر سیدکاظم فروتن رئیس کلینیک سلامت خانواده در گفتوگو با «سلامت»
دکتر سیدکاظم فروتن، رئیس کلینیک سلامت خانواده که سال‌ها در زمینه تحکیم خانواده و مشکل‌های آنها کار کرده، با توجه به وضعیت نگران‌کننده طلاق در کشور معتقد است با اجباری کردن مشاوره قبل از ازدواج می‌توان از بسیاری از طلاق‌ها پیشگیری کرد. او می‌گوید: «همان‌طور که برای رانندگی در خیابان و جاده به گواهینامه نیاز داریم، برای سفر زندگی هم به آموزش و گواهینامه نیاز داریم تا بتوانیم در طول سفر درست گام برداریم. متاسفانه عواملی که برای ازدواج 2 نفر بیشتر مورد توجه است شامل وضعیت تحصیلات، مسکن، شغل و مادیات است، در حالی که این ظاهر ازدواج است و بسیاری از طلاق‌هایی که در حال حاضر اتفاق می‌افتد از این نظر مشکلی ندارند ولی نیمه‌پنهان ازدواج مساله‌ای است که به شناخت زوج‌ها از خود و فردی که به‌عنوان همسر می‌خواهند انتخاب کنند، برمی‌گردد. در واقع نیمه‌پنهان و در بسیاری از مواقع فراموش شده ازدواج، این است که زوج‌ها نقاط قوت و ضعف همدیگر را بشناسند، از تفاوت‌های زن و مرد آگاه باشند، روش‌های گفتوگو با یکدیگر را یاد گرفته باشند و حتی تفاوت نیاز جنسی زن و مرد را بدانند و در این بین مراکزی باشد که اگر زوج‌ها دچار مشکل شدند به آنها کمک کند تا مشکلشان عمق پیدا نکند.»
مشاوره اجباری قبل از ازدواج
بر اساس طرحی که رئیس کلینیک خانواده آن را مطرح کرده، قرار است مراکزی ایجاد شود تا به زوج‌ها در آستانه ازدواج مشاوره بدهد و مشاوران این مراکز نیز حتما باید دوره‌های ویژه مشاوره ازدواج را گذرانده باشند. این متخصص اورولوژی در مورد جزییات این طرح بیشتر توضیح می‌دهد: «در هر استان باید مراکزی تحت عنوان مراکز مشاوره ازدواج ایجاد شود و در آن مشاوران متخصص و دوره‌دیده‌ای که برای مشاوره ازدواج آموزش داده‌ایم، حضور داشته باشند. افرادی که قصد ازدواج دارند به این مراکز مراجعه می‌کنند و مشاور بعد از ارزیابی اولیه اگر تشخیص داد که ازدواج آنها از نظر تناسب فرهنگی، اخلاقی و... درست است، انتخابشان از روی احساسات نبوده و از نظر خانوادگی و تحصیلات و سن با یکدیگر هم‌خوانی دارند و به بلوغ ازدواج رسیده‌اند، ازدواج آنها بلامانع خواهد بود.
در مقابل، در صورتی که مشاور احساس کند مشکلی وجود دارد نظر خود را به داوطلبان ازدواج می‌گوید. در صورت عدم مصلحت مشاور به ازدواج و اصرار دختر و پسر بر ازدواج مشاور اول آنها را پیش مشاور دوم و سوم می‌فرستد. اگر مشاور دوم و سوم تشخیص دادند این زوج مناسب ازدواج با یکدیگر نیستند، 2 طرف متقاضی ازدواج باید برای انتخاب خود نگران باشند و از آن ازدواج صرف‌نظر کنند زیرا احتمال طلاق پس از ازدواج برای آنها بسیار بالاست و دفتر ثبت ازدواج نیز اجازه ثبت چنین ازدواجی را نخواهد داشت زیرا قطعا آثار منفی ازدواج منجر به طلاق از تاخیر در ازدواج و انتخاب گزینه مناسب بیشتر است.»
طلاق؛ معضل اجتماعی، نه معضل فردی
وی در پاسخ به این سوال «سلامت» که آیا این کار با توجه به اینکه قدرت تصمیم‌گیری در افراد را می‌گیرد قابل اجرا خواهد بود، می‌افزاید: «درست است که هر فردی حق ازدواج دارد و باید خودش همسرش را انتخاب کند ولی باید بپذیریم اگر 2 نفر ازدواج نادرستی داشته باشند تبعات آن تنها متوجه یک فرد نیست. زمانی که یک زوج دچار اختلاف می‌شوند و نهایتا طلاق می‌گیرند، نمی‌توان گفت اینجا یک مشکل فردی ایجاد شده بلکه جامعه نیز باید تاوان انتخاب اشتباه را بپردازد. فرزندان طلاق، بزهکاری، نداشتن
اعتماد به‌نفس و مشکل‌های تحصیلی که همگی به دلیل طلاق والدین در بچه‌ها ایجاد می‌شود، مشکل فردی نیست. آمارها نشان می‌دهد بیش از 70 درصد افرادی که دچار آسیب‌های اجتماعی می‌شوند فرزندان طلاق هستند.
از سوی دیگر، تاوان مسائل برای زنی که بعد از طلاق با انواع آسیب‌های اجتماعی مواجه می‌شود و مردی که بعد از طلاق هم از نظر روانی و هم اجتماعی با مشکل روبرو می‌شود را باید جامعه پس بدهد، بنابراین می‌توان قانونی وضع کرد که آمار طلاق کمتر شود و ازدواج‌هایی شکل بگیرد که خطر طلاق در آنها خیلی پایین است.» فروتن می‌گوید: «برخی زوج‌ها نمی‌دانند چگونه مشکلات خود را اصلاح و مدیریت کنند و به علت هزینه‌های بالای مشاوره نمی‌توانند به مشاور خانواده مراجعه کنند و از یکدیگر جدا می‌شوند. در مورد این زوج‌ها باید گفت عملا جامعه باید هزینه چنین طلاق‌هایی را چند برابر پرداخت کند.»
بن مشاوره رایگان برای زوج‌ها
گاهی برخی افراد با شنیدن نام مشاوره اجباری ازدواج نسبت به آن از خود مقاومت نشان می‌دهند. این عضو هیات علمی دانشگاه شاهد با بیان اینکه در مراکز مشاوره ازدواج قرار نیست تنها اجازه یا عدم اجازه ازدواج برای زوج‌ها صادر شود، توضیح می‌دهد: «در این مراکز زوج‌ها توسط افراد دوره‌دیده آموزش همسرداری می‌بینند و باید با مهارت‌های زندگی مشترک آشنا می‌شوند. همچنین اگر بعد از بررسی‌های مشاور، زوج‌ها در مواردی دچار مشکل بودند باز هم تحت آموزش‌های تکمیلی قرار می‌گیرند و برای آنها پرونده‌ای تشکیل می‌شود تا بعد از ازدواج نیز اگر به کمک نیاز داشتند پیش مشاوران بیایند. در حقیقت مشاوران می‌خواهند کمک کنند که هر فرد شناخت درستی از طرف مقابل پیدا کند و مهارت‌های زندگی زناشویی را فرا بگیرد تا بتواند با مشکل‌های زندگی کنار بیاید.» دکتر فروتن با اشاره به اینکه مشاوران برای ازدواج تربیت شده‌اند تاکید می‌کند: «در این طرح پیش‌بینی شده زوج‌هایی که در مراحل اول ازدواجشان بلامانع تشخیص داده شد دارای 2 بن رایگان مشاوره پس از ازدواج باشند و افرادی که پس از آموزش‌های اولیه نیاز به آموزش‌ها و مشاوره‌های تکمیلی داشته‌اند دارای 5 بن مشاوره رایگان خواهند شد تا بعد از ازدواج بتوانند به راحتی مشکل‌هایشان را با کمک مشاوران خانواده مدیریت کنند.»
کلینیک سلامت خانواده، نه کلینیک سلامت جنسی
در کشور ما سیاست واحدی در زمینه خانواده وجود ندارد و جای خالی وزارت خانواده در دولت خالی است تا برنامه‌های کلان را برای تحکیم بنیان خانواده اجرایی کند. رئیس کلینیک سلامت خانواده با بیان این مطلب و با تاکید بر اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث رسیدگی به طلاق به‌طور جدی در دستور کار قرار گرفته، می‌گوید: «باید از ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی برای احداث کلینیک‌های سلامت خانواده استفاده کنیم؛ در حالی که هنوز بعد از
14 سال آیین‌نامه کلینیک‌های سلامت خانواده توسط وزارت بهداشت به تصویب نرسیده است.» وی با اشاره به اینکه کلینیک‌های سلامت خانواده باید از مراکز مشاوره پشتیبانی کند، تاکید کرد: «در این کلینیک‌ها روان‌شناس و روان‌پزشک، متخصص اورولوژی و متخصص زنان و مامایی حضور خواهند داشت و نظریه‌های درمانی و مشاوره‌ای خود را به زوجین دارای مشکلات رفتاری، جنسی و عاطفی ارائه می‌دهند، بنابراین نام این کلینیک‌ها باید کلینیک‌های سلامت خانواده باشد، نه کلینیک سلامت جنسی.»
