توصیه‌ها و هشدارهای دکتر محمدرضا عزیزی اصل درباره گاستروآنتریت حاد کودکان
تازگی‌ها علی کوچولو را در مهدکودک ثبت‌نام کرده‌اند. چند روز قبل که از مهد برگشت بدون هیچ علائم قبلی ناگهان دچار اسهال شدیدی شد. قبل از اینکه مادرش فرصت پیدا کند او را به یک مرکز درمانی برساند، اسهال چند بار تکرار و مونا کم‌کم دچار خواب‌آلودگی، بی‌حالی و کاهش هوشیاری شد. این اتفاق ترس زیادی برای مادرش ایجاد کرد و بالاخره او را به یک مرکز درمانی رساند. پزشک بعد از معاینه گفت پسرک به اسهال ویروسی مبتلاست که به آن گاستروآنتریت حاد گفته می‌شود. اتفاقا این بیماری در مهدکودک‌ها هم شایع‌تر است. دکتر محمدرضا عزیزی اصل، متخصص کودکان بیشتر درباره این بیماری توضیح می‌دهد.
سلامت: گاستروآنتریت حاد چه بیماری‌ای است؟
این بیماری عمدتا به‌دلیل ورود ویروسی به نام روتاویروس به دستگاه گوارش است که باعث التهاب یا عفونت در بخشی از دستگاه گوارش می‌شود و با اسهال خود را نشان می‌دهد. گاستروآنتریت ممکن است به‌دلیل باکتری نیز ایجاد شود. البته نوع روتاویروسی آن در فصل زمستان بیشتر دیده می‌شود اما تعداد کودکانی که در فصل تابستان به این بیماری مبتلا می‌شوند هم قابل‌توجه است.
سلامت: کدام کودکان بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند؟
خطر این بیماری در کودکانی که به مهدکودک، مدرسه یا سفر می‌روند یا سطح اجتماعی اقتصادی پایینی دارند و امکانات بهداشتی مناسبی ندارند بیشتر از بقیه کودکان است.
سلامت: بیماری خطرناک است؟
اگر اقدام به موقعی برای کودکان انجام نشود می‌تواند خطرناک هم باشد. یکی از علل مهم مرگ و میر و بستری شدن کودکان کمتر از 5 سال در بیمارستان‌ها گاستروآنتریت حاد است.
سلامت: مشخصه اصلی بیماری چیست؟
بیماری ممکن است با یک اسهال ناگهانی شروع شود. گاهی کودکان شکم‌درد، تهوع، استفراغ و تب نیز دارند که این علائم ممکن است یک روز یا بیشتر ادامه یابد. اسهال حاد یا ناگهانی باعث کم‌آبی ناگهانی بدن کودک می‌شود بنابراین مهم است که میزان کم‌آبی بدن و علت گاستروآنتریت مشخص شود. همچنین باید اطمینان حاصل شود که اسهال کودک خونی نیست. اسهال خونی علامت بدی است و اقدام‌های دیگری لازم دارد. ممکن است کودک آب غیربهداشتی یا غذای غیربهداشتی در سفر یا محیط بیرون از خانه خورده باشد بنابراین ماده خوراکی آلوده باید شناسایی شود.
سلامت: آیا در این مواقع خانواده می‌توانند از درمان‌های خانگی برای کودک استفاده کنند؟
در این بیماری احتمال کم‌آبی بدن زیاد است. کودکان و حتی بزرگسالان تحمل کم‌آبی بدن را ندارند. به همین دلیل حتما باید کودک را
خیلی سریع به پزشک ارجاع دهند. معمولا دفعات اجابت مزاج و حجم اسهال بالاست. کاهش اشک چشم کودک، گود رفتن چشم‌ها، کاهش ادرار، خشکی مخاط، وجود خون در مدفوع، تداوم استفراغ، بی‌قراری یا سستی بیش از حد کودک علائم هشداردهنده محسوب می‌شوند. علائم هشداردهنده دیگر وجود تب بیشتر از
38 درجه سانتی‌گراد در شیرخواران کمتر از 3 ماه و تب 39 درجه در کودکان کمتر از 3 سال است که حتما باید بررسی شود.
سلامت: در صورت کم‌آبی بدن کودک چه اقدام‌هایی باید انجام شود؟
مصرف مایعات خوراکی هرچه سریع‌تر باید آغاز شود. گاهی مادران شیر خود را قطع می‌کنند. این کار کاملا اشتباه است و شیر مادر باید ادامه یابد. پودر ORS برای جبران مایعات از دست رفته خیلی موثر است. اگر کم‌آبی شدید باشد بهتر است کودک مایعات وریدی دریافت کند. گاهی برای کودک داروی ضد اسهال تجویز می‌شود یا خانواده خودسرانه این دارو را به کودک می‌خورانند. مصرف این دارو باعث قطع اسهال می‌شود. اسهال به این دلیل است که بدن بتواند عفونت داخل روده‌ها را خارج و روده‌ها را دوباره تمیز کند. این داروها نتیجه معکوسی دارند و ویروس یا باکتری در بدن باقی می‌ماند و فقط طول مدت بیماری را زیاد می‌کند.
سلامت: چه غذاهایی باید به کودک داد؟
شیر مادر در شیرخواران مبتلا به گاستروآنتریت حاد باید ادامه یابد ولی شیر گاو، شیرخشک و حتی شیرپاستوریزه باید تا بهبود بیماری قطع شود. مصرف آبمیوه‌های صنعتی یا طبیعی، فست‌فودها، سوسیس و کالباس و غذاهای پرچرب مثل آبگوشت و... ممنوع است. مصرف مایعات زیاد فراموش نشود. غذاهایی مانند کته و ماست که از دیرباز به‌طور سنتی برای درمان اسهال استفاده می‌شوند خیلی مفید هستند. مصرف موز و سیب‌زمینی آبپز نیز باید به‌تدریج و با فروکش کردن علائم آغاز شود.
سلامت: برای جلوگیری از این بیماری چه باید کرد؟
گاستروآنتریت همان‌طور که گفته شد ویروسی یا باکتریایی است بنابراین احتمال انتقال آن از یک کودک به کودک دیگر وجود دارد. بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به اسهال آموزش شستن دست‌ها با آب و صابون به کودک و جدا کردن کودک بیمار از کودکان سالم است.
بیماری‌های مهدکودک
وقتی کودکان در محل‌های پرازدحام قرار می‌گیرند احتمال بیمار شدنش افزایش می‌یابد. سیستم ایمنی ضعیف، ایمن نشدن نسبت به بیماری‌ها، تماس با کودکان بیمار و بلد نبودن نحوه رعایت بهداشت فردی از موارد مهمی هستند که شانس ابتلا به بیماری را در این طیف سنی بالا می‌برند. این چند بیماری در مهدکودک شایع‌تر از بقیه هستند:
آبله‌مرغان: بیماری مسری‌ای که به سرعت بین کودکان گسترش می‌یابد. ابتدا لکه‌هایی روی پوست ایجاد می‌شود که پس از چند روز قرمز و به تاول تبدیل می‌شود. کودک مبتلا به آبله‌مرغان باید از کودکان دیگر جدا شود و در منزل استراحت کند. البته ابتلای کودکان دیگر به این بیماری مشکلی ایجاد نمی‌کند و خواه ناخواه باید به آبله‌مرغان مبتلا شوند.
التهاب ملتحمه چشم: این بیماری نیز بین کودکان مهد زیاد دیده می‌شود. علت بیماری باکتریایی است و قدرت سرایت بالایی دارد. چشمان کودک قرمز و ماده‌ای چسبناک از آن خارج می‌شود. کودک باید به متخصص چشم ارجاع داده شود.
شپش سر: برخلاف تصور عموم شپش سر فقط خاص ساکنان مناطق محروم نیست. افرادی با سطح اجتماعی بالا اغلب به‌دلیل تماس با حیوانات دچار شپش می‌شوند. شپش‌ها انگل‌های ریزی هستند که در موها لانه‌گزینی می‌کنند و اگر کودکی شپش داشته باشد به سرعت آن را به دیگران منتقل می‌کند. درمان آن هم استفاده از لوسیون یا شامپوی سر و شستن لباس‌ها و وسایل کودک با آب داغ است.
زردزخم: عفونت مسری باکتریایی (استافیلوکوک یا استرپتوکوک) است که اغلب از طریق یک خراش کوچک وارد پوست می‌شود. زردزخم بثورات جلدی به شکل پوسته‌پوسته و قرمز ایجاد می‌کند که همراه با تاول هستند. زردزخم در کودکان 2 تا 6 ساله شیوع بالایی دارد و درمان آن آنتی‌بیوتیک است. کودک حتما باید حوله شخصی داشته باشد و ملحفه‌ها، لباس و حوله او باید با آب داغ و صابون به خوبی شسته شوند
