گزارش «سلامت» از سمینار نقش پرستاران در کنترل دیابت
پرنیان پناهی
افرادی که سابقه بستری در مراکز درمانی دارند، می‌دانند که پزشک شاید در طول روز فقط یک یا دو بار بر بالین بیمار حضور پیدا کند. حتی گاهی ویزیت‌ها به صورت مجازی و تلفنی انجام می‌شود و این پرستاران هستند که همواره در کنار بیمارند و به نیازهای او پاسخ می‌دهند. نقش پرستاران در بهبود بیماران آنقدر پررنگ است که شاید بدون وجود آنها درمان دشوار به نظر برسد. در این راستا اولین سمینار رایگان «اهمیت نقش پرستاران در کنترل و درمان دیابت» در هتل پارسیان آزادی تهران با مشارکت سازمان نظام پرستاری و با حضور پرستارانی از بیمارستان‌های سراسر تهران برگزار شد. در این جلسه یک‌روزه، متخصصان دیابت از جمله دکتر سعید کلباسی (فوق‌تخصص غدد، فلوشیپ دیابت و دانشیار دانشگاه شهیدبهشتی)، دکتر امیرکامران نیکوسخن (متخصص دیابت و مدیرعامل انجمن دیابت ایران)، دکتر مهریار خسروشاهی (متخصص دیابت و مدیر بخش شمال غرب انجمن دیابت ایران)، دکتر هما یادگاری (فوق‌تخصص غدد و عضو انجمن متخصصان غدد درون‌ریز) و دکتر فاطمه شکیبافر (متخصص تغذیه و مدیر پروژه دهکده دیابت در سال 93) به تازه‌های دیابت، عوارض بیماری، دارودرمانی و اهمیت نقش پرستاران و آموزش در پیشگیری و کنترل این بیماری پرداختند.
نگاه متخصص تغذیه
دکتر فاطمه شکیبافر
مدیر پروژه دهکده دیابت
پرستاران باید اطلاعات خود را به‌روز کنند
در کشور ما فقط 2 انجمن در زمینه آموزش دیابت فعالیت می‌کنند؛ انجمن دیابت ایران و انجمن دیابت گابریک. هر دوی این انجمن‌ها غیردولتی و مردم‌نهاد هستند. به عبارتی، وزارت بهداشت هنوز سازمان مشخصی را موظف به آموزش دیابت به دیابتی‌ها نکرده است. فعالیت این دو انجمن نیز بیشتر در تهران است و در شهرستان‌ها کمتر به این امر پرداخته می‌شود. به این ترتیب نمی‌توان تمام بیماران دیابتی کشور را پوشش داد. پس رسالت همه پرستاران این است که به افراد دیابتی کمک کنند در مورد بیماری خود آموزش ببینند. در حال حاضر، دیابتی‌ها در تمام بخش‌های بیمارستان‌ها بستری هستند. این افراد بیشتر از پزشک با پرستاران ارتباط دارند و پاسخ خیلی از سوال‌های خود را از آنها جویا می‌شوند و از آنجا که علم دیابت روز به روز در حال تغییر است، آموزش ندادن منظم به پرستاران ممکن است باعث شود اطلاعات نادرست به بیماران بدهند بنابراین همان‌طور که پزشکان مرتب در سمینارها، کنگره‌ها و جلسات دانشگاهی و... شرکت می‌کنند، برنامه‌های آموزشی باید برای پرستاران نیز تدارک دیده شوند تا بتوانند علم خود را به روز کنند. این جلسه نیز با همین رسالت برگزار شد.
نگاه متخصص دیابت
دکتر امیرکامران نیکوسخن
مدیرعامل انجمن دیابت ایران
خشت اول کنترل دیابت آموزش است
طبق آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت، در سال گذشته بیش از 400 میلیون نفر دیابتی در دنیا داشته‌ایم. اگرچه شیوع دیابت در ایران نسبت به کشورهای منطقه کمتر است ولی آمار آن در کشور ما اصلا کم نیست. ایران در حال حاضر جمعیت جوانی دارد و با افزایش خانواده‌های تک‌فرزندی، جمعیت میانسال در نسل بعد افزایش پیدا خواهد کرد بنابراین اگر شیوه زندگی افراد همین‌طور بماند، شیوعی انفجاری در جمعیت دیابتی‌ها خواهیم داشت. از طرفی، درآمد سرانه کشور پایین است و هزینه‌ای که صرف درمان دیابت می‌شود، بسیار اندک. خوشبختانه امروزه بیشتر داروهای دیابت در ایران موجود هستند اما هنوز هم وضعیت دیابت اسفبار است و روز به روز به تعداد افرادی که بر اثر عوارض دیابت از جمله پای دیابتی بستری می‌شوند، افزوده می‌شود زیرا آموزش در زمینه دیابت در ایران تقریبا برابر با صفر است.
آموزش دیابت در وهله اول باید همگانی و عمومی و سپس اختصاصی برای مبتلایان به دیابت انجام شود. مطالعات در این زمینه نشان داده‌اند فقط با تغییر شیوه زندگی می‌توان 40 تا 60 درصد خطر ابتلا به دیابت را کاهش داد. علاوه بر اینها، پزشکان، پرستاران، مسوولان سلامت و سیاستگذاران بهداشتی نیز باید به مساله آموزش اهمیت دهند، برای افراد دیابتی وقت بگذارند و آنها را به پیشگیری از عوارض دیابت تشویق کنند. مورد بعدی در امر آموزش، رسانه‌ها هستند که متاسفانه امروزه اطلاعات و تبلیغات کافی برای مردم ندارند. سازمان‌های بیمه‌گر نیز باید به این باور برسند که هزینه‌های دیابت را بپردازند، همان‌طور که در سایر کشورهای پیشرفته این کار انجام می‌گیرد. پرداخت هزینه‌های پیشگیری خیلی بهتر از پرداخت هزینه‌های عوارض است اما بسیاری از بیمه‌ها در کشور ما هزینه تست قند خون را نمی‌دهند اما مجبورند هزینه پیوند کلیه را تامین کنند. این موضوع از نظر هیچ دانش بیمه‌ای درست نیست. در سوئد هر فردی که دیابت می‌گیرد، باید ظرف 2 هفته به یکی از آموزشگاه‌های محلی دیابت مراجعه کند تا به این ترتیب تشویق شود وارد مسیر صحیح کنترل دیابت شود. افراد دیابتی باید بدانند که پزشک و دارو معجزه نمی‌کنند. متاسفانه در ایران خط اول و آخر درمان دیابت، دارو است، در حالی که اولین و مهم‌ترین قدم آموزش است. هر دیابتی باید دفترچه کنترل روزانه داشته باشد و مرتب قند خود را ثبت کند تا در زمان مراجعه به پزشک نیز از آن بهره گیرد. مساله مهم دیگر حمایت روانی و اجتماعی از فرد است. بعد از آن هم تغذیه، ورزش و در آخر دارو.
نگاه دیابتولوژیست
دکتر مهریار خسروشاهی
مدیر بخش شمال غرب انجمن دیابت ایران
هر 7 ثانیه یک نفر دیابت می‌گیرد
طبق آمارهای فدراسیون بین‌المللی دیابت، شیوع جهانی این بیماری در سال 2014 حدود 3/8 درصد
(از هر 12 نفر 1 نفر) بوده است و این میزان تا سال 2035 به 1/10 درصد خواهد رسید. البته شیوع دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیشتر و در حدود 7/9 درصد است که تا سال 2035 به 6/11 درصد خواهد رسید. از کل بودجه درمانی دنیا نیز حدود 11 درصد صرف دیابت می‌شود اما در خاورمیانه فقط 3 درصد از این بودجه به دیابت اختصاص دارد. در هر 7 ثانیه یک نفر در جهان به دیابت مبتلا می‌شود و نیمی از دیابتی‌ها از بیماری خود خبر ندارند.
دیابت تا آخر عمر با فرد همراه است و
تا به حال دارویی برای ریشه‌کن کردن آن نیامده. درمان و پیشگیری از عوارض دیابت باید گروهی و با همکاری فوق‌تخصص غدد، متخصص تغذیه، چشم‌پزشک، متخصص مغز و اعصاب، نفرولوژیست و... انجام شود. پرستاران آموزش‌دهنده دیابت هم در زمینه آگاهی دادن به بیماران نقش بسیار پررنگی دارند. حتی بهترین پزشک دنیا نیز در آموزش بیمار با شکست مواجه خواهد شد، اگر پرستاری نباشد که نحوه درمان، کنترل قند، مصرف دارو و انسولین را به بیمار توضیح دهد. یک فرد مبتلا به دیابت باید بداند که هدف از درمان چیست و باید به کجا برسد. البته در توضیح این موضوع باید به سطح فرهنگی بیماران نیز نگاه کرد و برای بعضی از آنها وقت بیشتری اختصاص داد. بیماران باید این نکته را به خوبی دریابند که درمان به موقع می‌تواند از بروز عوارض دیابت جلوگیری کند.
