پرسش «سلامت» از مسوولان درباره شایعه‌ای که این روزها در شبکه‌های مجازی دست‌به‌دست می‌شود
مهدیه آقازمانی
بیماری وبا در کشور ما قدمت هزارساله دارد و حتی در اشعار شاعران بنام کشورمان نیز به آن اشاره شده است. چند سالی است که از همه‌گیری گسترده وبا در کشور خبری نیست ولی همه‌ساله با شروع فصل گرما نگرانی در مورد شیوع آن در کشور وجود دارد؛ نگرانی‌ای که بنا به گفته مسئولان وزارت بهداشت با وجود آب آشامیدنی تصفیه‌شده بسیار کمرنگ شده است. با وجود این، باز هم شایعاتی در مورد ابتلای چند نفر به وبا در کشور مطرح شده که رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «سلامت» آن را رد کرده است.
دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در مورد شایعات مطرح‌شده در مورد شیوع بیماری وبا در کشور گفته بود که امسال تاکنون موردی از وبا مشاهده نشده است و هرگونه آمار مطرح‌شده در این زمینه صحت ندارد: «هنوز فصل شیوع وبا فرا نرسیده است چون معمولا وبا دو اوج دارد و احتمال همه‌گیری آن یکی در ماه‌های خرداد و تیر و دیگری در شهریور و مهر قوت می‌گیرد.»
همه کشورها در معرض وبا هستند
کشور ما مانند سایر کشورهای دنیا هر سال مواردی از مبتلایان به بیماری وبا را دارد ولی هر چند سال یکبار اپیدمی یا همه‌گیری آن به وقوع می‌پیوندد. دکتر محمود نبوی، معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، با بیان این مطلب در مورد عامل بیماری وبا به «سلامت» توضیح داد: «ویبریو کلرا (عامل بیماری وبا) شایع‌ترین باکتری آب‌های سطحی است که در تمام آب‌های دنیا وجود دارد و هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند که در آب‌های آن این باکتری وجود ندارد اما در زمان اپیدمی وبا در دهه 90 میلادی، پزشکان متوجه شدند این باکتری‌ها در پلانکتون‌های آب‌های سطحی غیرفعال می‌شوند و اگر شخصی آبی را بخورد که حاوی پلانکتون‌هایی باشد که باکتری (ویبریو) غیرفعال دارد، وبا نمی‌گیرد ولی هر چند سال یکبار این باکتری‌های غیرفعال به صورت فعال درمی‌آیند و قابل‌کشت می‌شوند و آب را آلوده می‌کنند.» دکتر نبوی، عامل اصلی بیماری وبا را آب آلوده ذکر می‌کند و تاکید دارد اپیدمی وبا به زیرساخت‌های بهداشتی هر کشور بستگی دارد: «در صورتی که آب آشامیدنی تصفیه‌شده و بهداشتی باشد، موارد ابتلا به وبا موردی خواهد بود ولی اگر آب آلوده شد همه‌گیری وبا گسترده‌تر خواهد شد.»
آخرین اپیدمی وبا در ایران مربوط به سال 77 بود
سال 44 باکتری‌ای از گونه التور به ایران آمد. در آن زمان آب آشامیدنی تصفیه نبود. به همین دلیل اپیدمی 10 تا 20 هزار نفری بیماری وبا را شاهد بودیم.
معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، آخرین اپیدمی وبا در کشور را مربوط به سال 77 ذکر می‌کند و به «سلامت» می‌گوید: «در سال 77، حدود10 هزار مورد ابتلا به وبا و100 مورد تلفات داشتیم. از آن زمان تاکنون در سال 84 و در سال 90 اپیدمی وبا در کشور داشتیم که به‌صورت پراکنده حدود هزار نفر به وبا مبتلا شدند. سال گذشته 9 مورد ابتلا و دوسال پیش 250 مورد ابتلا در مرز بلوچستان از افغانی‌هایی بودند که از آب‌های آلوده استفاده کرده بودند.» دکتر نبوی در پاسخ به این سوال «سلامت» که با وجود تصفیه‌بودن آب، چرا باز شاهد اپیدمی آن بودیم، به بررسی اپیدمیولوژی در این زمینه اشاره می‌کند: «بررسی اپیدمیولوژی کشور ما نشان می‌دهد موارد ابتلا به وبا بیشتر از مصرف سبزی و صیفی‌جات ضدعفونی نشده بوده است چون در حال حاضر 98 درصد آب‌های آشامیدنی در کشور ما از نظر باکتری‌های ویروسی ضدعفونی می‌شوند بنابراین آب لوله‌کشی شهرها کاملا سالم و تصفیه‌شده هستند.» به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی، صیفی و سبزیجات ضدعفونی‌نشده علاوه بر وبا می‌تواند باعث بیماری‌های دیگر مانند اسهال خونی شود.
احتمال همه‌گیری وبا در سال 95 یا 96 وجود دارد
پیش‌بینی معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت این است که شاید اپیدمی وبا را در یکی‌دو سال آینده داشته باشیم: «ما هر سال با آغاز فصل گرما در حال آماده‌باش هستیم و همکاران ما در بخش‌های عفونی، اطفال و داخلی برای درمان و کنترل این بیماری فعال می‌شوند ولی با توجه به تصفیه بودن آب آشامیدنی، نگرانی از اپیدمی وبا نداریم و تنها نگرانی ما مصرف سبزی و صیفیهای ضدعفونی نشده است.»
وی در مورد نحوه ضدعفونی کردن میوه‌ها و سبزی‌ها تاکید ویژه‌ای بر ضدعفونی کردن صیفیهای بوته‌ای مانند توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی و خیار و سبزی خوردن و... دارد: «ابتدا باید صیفی‌جات را با آب یا آب‌نمک بشویید تا گل‌ولای و آلودگی آن از بین برود ولی این کار کافی نیست چون باکتری‌های عامل وبا نمک‌دوست هستند و با آب‌نمک از بین نمی‌روند. بعد از این مرحله باید از ماده ضدعفونی‌کننده مخصوص میوه و سبزی استفاده کرد. حتما مطابق دستور درج شده روی ماده ضدعفونی‌کننده از آن استفاده کنید چون در غیر این صورت سبزی شما تلخ می‌شود و قابل‌مصرف نخواهد بود.»
به گفته دکتر نبوی، امکان آلودگی هندوانه، خربزه و خیار به عامل بیماری وبا کمتر است و اگر آنها را با مایع ظرفشویی بشویید، امکان آلودگی به وبا کاملا از بین می‌رود.
علایم وبا چیست؟ چگونه از وبا پیشگیری کنیم؟
معاون مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه امسال هنوز موردی از ابتلا به وبا در کشور مشاهده نشده است، درباره علائم بیماری وبا این‌گونه توضیح داد: «بیماری وبا با اسهال آبکی شدید شروع می‌شود و با افت فشار شدید همراه است. معمولا افراد بزرگسال در زمان اسهال می‌توانند خودشان را کنترل کنند ولی در زمان ابتلا به وبا، اسهال به صورت آب و بی‌اختیار از بدن دفع می‌شود و بسیار خطرناک است. نباید با مشاهده علائم وبا صبر کرد، بلکه لازم است فورا به مراکز درمانی مراجعه شود.» دکتر نبوی همچنین با تاکید مجدد بر ضدعفونی کردن سبزی و صیفی‌‌‌ها به چند تصور اشتباه در مورد ضدعفونی‌کردن میوه و سبزی اشاره کرد: «برخی از مردم، صیفی و سبزی را با آب‌نمک یا سرکه ضدعفونی می‌کنند که هیچ‌کدام باکتری‌های مضر را از بین نمی‌برد. عامل بیماری اسهال خونی یعنی شیگلا در محیط اسیدی از بین نمی‌رود، بنابراین تنها راه ضدعفونی کردن استفاده از مایع ضدعفونی‌کننده با همان روش ذکرشده روی بسته‌بندی آن است.» به گفته دکتر نبوی، تمام باکتری‌های بیماری‌زای صیفی‌جاتی که با آب آلوده در تماس بوده و آبیاری شده‌اند، از طریق ضدعفونی با روش ذکرشده از بین می‌رود و می‌توان با خیال راحت آنها را مصرف کرد.
شایعه هفته
دلستر انار و انگور خطر دارد؟
در یکی‌دو هفته گذشته، خبری در وایبر منتشر شد با این مضمون که از خوردن دلسترهایی که طعم انار و انگور دارند، به علت استفاده مفرط آنها از طعم‌دهنده‌هایی با ماندگاری پایین خودداری کنید. در این پیام بیان شده بود که برخی از این دلستر‌ها حاوی نوعی ویروس هستند که مستقیما و به سرعت روی بینایی و کاهش دید اثر می‌گذارند و منجر به دوبینی و ترک‌خوردگی کانون چشم خواهند شد. در ادامه گفته شده بود که تاکنون بیش از 10 مورد به بیمارستان مصطفی‌خمینی تهران و میلاد ارجاع داده شده‌اند. این قضیه را پیگیری کردیم و از رئیس روابط‌عمومی وزارت بهداشت صحت و سقم آن را جویا شدیم. دکتر زارع‌نژاد با بیان اینکه هر اتفاقی از طریق روابط‌عمومی وزارت بهداشت به طور رسمی اعلام می‌شود، گفت: «بیان این پیام‌ها از زبان رئیس یک بیمارستان روشی نخ‌نما و قدیمی است که نباید آن را باور کرد. از طرف دیگر بخشی از این پیامک‌ها جنبه رقابتی و تجاری بین تولید‌کنندگان دارد وگرنه محصولی که دارای مجوز از سازمان استاندارد و سازمان غذا و داروست، به جز موارد تخلف بعید است که چنین مشکلی داشته است.» دکتر زارع‌نژاد با بیان اینکه گزارشی از عوارض ناشی از مصرف دلستر به دست ما نرسیده است، گفت: «چون ویروس‌ها ناشناخته هستند و درمانی برای آن وجود ندارد به‌راحتی همه چیز را به ویروس نسبت می‌دهند.» وی به مردم توصیه کرد: «در زمان خرید هر محصولی به تاریخ تولید و انقضای آن توجه و مجوز استاندارد و سازمان غذا و دارو را بررسی کنید.»
اصلاحیه
در شماره 522 «سلامت» در گزارشی که با تیتر «80 درصد طلاق‌ها در سن زیر 30 سال است» منتشر شده بود، در اظهارات دکتر مطلق بیان شده بود که «2/3درصد از زوجین تمایل دارند که بیش از 2 فرزند داشته باشند» که به این شکل اصلاح می‌شود: «در بررسی کشوری، افراد در آستانه ازدواج به‌طور میانگین تمایل داشتند که 3/2 فرزند داشته باشند و 34 درصد تمایل داشتند در یک فاصله زمانی مناسب صاحب فرزند شوند.»
