پرسشی از دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه
ندا احمدلو
این روزها تبلیغ یک چای لاغری جدید در شبکه‌های اجتماعی، بار دیگر نام این محصول را سر زبان‌ها انداخته است. به‌طور کلی این روزها که توجه بیشتری به کاهش وزن و داشتن تناسب‌اندام می‌شود، برخی تولیدکنندگان محصولات غذایی از این مساله استفاده یا سوءاستفاده کرده‌اند و با تولید و عرضه گروهی از موادغذایی مانند انواع چای‌های لاغری به بازار، نظر بسیاری از مصرف‌کنندگان را به خود جلب کرده‌اند. اما مصرف روزی یک یا چند لیوان چای واقعا می‌تواند باعث لاغری شود؟ اصلا مواد تشکیل‌دهنده این چای‌ها چه هستند؟ آیا مصرف چنین محصولاتی، برای سلامتمان ضرر یا عارضه‌ای ندارد؟ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران، به این پرسش‌ها پاسخ داده است.
سلامت: مصرف چای لاغری، واقعا باعث کاهش وزن می‌شود؟
اگر فردی رژیم غذایی اصولی و سالمی نداشته باشد یا در طول روز به‌اندازه کافی فعالیت بدنی انجام ندهد، نمی‌تواند فقط با مصرف چای یا هر محصول لاغری دیگری، امیدی به کاهش وزن داشته باشد. کاهش وزن در اثر برهم زدن موازنه بین دریافت و سوزاندن کالری در بدن اتفاق می‌افتد که این اتفاق هم فقط با نوشیدن یک نوع چای خاص، نخواهد افتاد.
سلامت: مواد تشکیل‌دهنده چای‌های لاغری چه هستند؟
معمولا چای‌هایی که برای لاغری تولید و روانه بازار می‌شوند، دارای ترکیب‌هایی مانند چای سبز و مواد ملینی مثل پودر سنا هستند.
سلامت: مکانیسم اثر این ترکیب‌ها به چه صورت است؟
معمولا انواع چای (هم چای سبز و هم سیاه) می‌توانند تاحدی باعث افزایش ضربان قلب شوند. این افزایش ضربان قلب هم می‌تواند تا اندازه‌ای بالا رفتن متابولیسم پایه و افزایش سوخت‌وساز را به‌دنبال داشته باشد اما این افزایش سوخت‌وساز، واقعا به‌اندازه‌ای نیست که بتوانیم برای کاهش وزن چشمگیر روی آن حساب کنیم. از طرف دیگر، اگر فردی در وعده‌ها و میان‌وعده‌های غذایی، خوراکی‌های حجیم و پرکالری مصرف کند، نباید امید به کاهش وزن با مصرف چای لاغری داشته باشد و به‌هیچ وجه به هدف خود نخواهد رسید.
سلامت: آیا مصرف بیش از اندازه چای سبز یا هر نوع چای دیگری با هدف کاهش وزن، می‌تواند ضرری هم داشته باشد؟
انواع نوشیدنی‌های حاوی کافئین و پلی‌فنول‌ها مانند چای سبز، سیاه یا قهوه، جزو نوشیدنی‌های مدری محسوب می‌شوند که دفع آب از بدن را افزایش می‌دهند. زمانی که آب بدن بیش از اندازه دفع می‌شود، املاحی مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم هم از بدن دفع خواهند شد و تعادل آب و الکترولیت بدن به هم می‌خورد. ضمن اینکه ترکیب‌های کافئین‌دار می‌توانند باعث کندی حرکات دستگاه گوارش شوند و ابتلا به یبوست را در پی داشته باشند. به‌همین دلیل از ترکیب‌های ملینی مانند پودر سنا در تولید چای‌های لاغری استفاده می‌کنند.
سلامت: شیوه عمل پودر سنا در چای‌های لاغری به چه صورت است؟
پودر سنا و مواد ملین دیگری از این قبیل مانع جذب و باعث ایجاد اختلال‌های گوارشی می‌شوند. در این صورت، موادغذایی به‌جای اینکه جذب بدن شوند، از آن دفع خواهند شد. مکانیسم اثر پودر سنا در این مورد، شبیه به فیبرهای خوراکی است. می‌توان گفت که تمام ترکیب‌های موجود در چای‌های لاغری، به‌طور غیرطبیعی باعث اندکی کاهش وزن می‌شوند ولی کاهش وزنی که در پی دارند، همیشه با بروز عوارض خواهد بود.
سلامت: ترکیب‌های ملین موجود در این چای‌ها هم می‌توانند عوارضی داشته باشند؟
مصرف مداوم ترکیب‌های ملینی مانند پودر سنا باعث ایجاد اختلال در جذب موادمغذی می‌شود. یعنی زمانی که یک ماده غذایی را مصرف می‌کنیم و بعد از آن چای لاغری می‌نوشیم، مانع جذب ویتامین‌ها و املاح یا حتی پروتئین و چربی موجود در آن ماده غذایی در بدن می‌شویم. این مساله می‌تواند در طولانی‌مدت، هم بدن را با کمبودهای تغذیه‌ای مواجه کند و هم اختلال‌های گوارشی شدیدی به‌وجود بیاورد.
سلامت: اما برخی افراد می‌گویند از مصرف این چای‌های لاغری نتیجه گرفته‌اند.
بله، ممکن است نتایج به‌ظاهر مطلوبی در کوتاه‌مدت بگیرند اما عوارض و آسیب‌هایی که بدن آنها را در اثر این روش‌های نادرست در آینده درگیر خواهد کرد، آزاردهنده خواهدبود. حتی روش‌های کوتاه‌مدت، غیراصولی و ناگهانی کاهش وزن می‌توانند آسیب‌های بعضا جبران‌ناپذیری بر اندام‌های حیاتی بدن مانند کبد و کلیه‌ها بگذارند و باعث از دست رفتن این ارگان‌های حیاتی شوند.
تبلیغ چای لاغری توسط ستاره‌ها
وقتی پای محصولی برای کاهش وزن به میان می‌آید، گهگاه برخی از هنرمندان هم جزو طرفداران این محصولات می‌شوند و با اهداف مختلف (از جمله نفع مادی) ممکن است به تبلیغ آن محصول بپردازند. به‌تازگی هم نوعی چای لاغری جدید وارد بازار شده که ادعامی‌شود وزن را در مدت کوتاهی کاهش می‌دهد. تولیدکنندگان این چای که ترکیب‌هایی مانند پودر سنا، زنجبیل، شیرین‌بیان، نعناع و... دارد، مدعی هستند که خاصیت ملین بودن و افزایش سوخت و ساز بدن با مصرف محصول آنها می‌تواند به روند کاهش وزن کمک کند. میشل کیگان و کایلی جنر، جزو بازیگران مشهوری هستند که ادعا کرده‌اند بامصرف حجم متعادلی از این چای لاغری نتایج خوبی گرفته‌اند.
