نگاه فوق‌تخصص بیماری‌های ریه
دکتر اردا کیانی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پیشگیری دخانیات بیمارستان مسیح دانشوری
براساس مستندات تاریخی، قلیان را در هند یک پزشک در دوران سلطنت امپراتور Akbar (از سال 1556 تا 1605) اختراع کرد. در آن زمان به نظر می‌رسید استفاده از قلیان راهی بهداشتی‌تر و کم‌آسیب‌تر برای استعمال دخانیات باشد. این پزشک با نام حکیم ابوالفتح معتقد بود دخانیات ابتدا باید از یک مخزن کوچک آب عبور کند تا بی‌ضرر شود. به این ترتیب بود که این طرز فکر قدیمی و البته اشتباه میان مصرف‌کنندگان قلیان به وجود آمد. البته نحوه خرید و فروش قلیان و استفاده از برچسب‌های گمراه‌کننده روی محصولات توتون و تنباکو مثل «حاوی صفر میلی‌گرم قطران» نیز باعث تقویت این طرز فکر اشتباه می‌شود. علاوه بر این، امروزه برخی ادعا دارند با استفاده از لوازم جانبی مانند دهانی شامل پنبه، افزودنی‌های شیمیایی به آب قلیان و توری پلاستیکی برای تولید حباب‌های کوچک‌تر هوا می‌توانند از ضررهای قلیان بکاهند در حالی که هیچ‌یک از این لوازم میزان سموم و خطر ابتلا به بیماری‌های حاصل از دخانیات را کاهش نمی‌دهند.
معطرها خطرناک‌ترند
به‌طور کلی 2 نوع توتون قلیان در بازار یافت می‌شود؛ توتون‌های میوه‌ای یا طعم‌دار به نام معسل و دیگری عجمی که توتون سنتی و عاری از طعم است. مواد معطری که به توتون قلیان اضافه می‌شود فقط برای تبدیل بوی بد آن به بوی خوب و دلفریب است. این توتون‌ها علاوه بر داشتن مضرات سیگار و سرطان‌زا بودن باعث بروز حساسیت‌های پوستی و تنفسی نیز می‌شوند. حتی در بعضی موارد باعث ایجاد علائم آسم خفته می‌شوند. علاوه بر اینها، دود قلیان به اطرافیان هم آسیب می‌رساند. جالب است بدانید یک ساعت در معرض دود قلیان دیگران بودن برابر است با مصرف همزمان 6 تا 8 نخ سیگار. نتایج تحقیقات نشان داده‌اند میزان مونوکسیدکربن و گازهای سمی در خون افراد در معرض دود قلیان برابر با میزان این گازها در خون افراد مصرف‌کننده قلیان است. شیوع سرطان ریه، آسم و بیماری‌های انسدادی ریه نیز در افرادی که در معرض دود سیگار و قلیان قرار می‌گیرند بیشتر از کسانی است که در اطرافیانشان فرد سیگاری یا اهل دخانیات ندارند.
به صرف قارچ و میکروب!
قرار دادن زغال روی تنباکو باعث می‌شود دود قلیان نسبت به سیگار مونوکسیدکربن و مواد شیمیایی سرطان‌زای بیشتری داشته باشد. مصرف قلیان مانند سیگار در ایجاد انواع سرطان‌ها از جمله سرطان ریه، لب، دهان، حنجره، مثانه، مری، معده، لوزالمعده، کبد و روده بزرگ، زخم‌های گوارشی، ریفلاکس معده و بیماری‌های قلبی- عروقی نقش دارد و بر بارداری و جنین آثار زیانباری می‌گذارد. علاوه بر اینها، توتون و تنباکوی قلیان معمولا حاوی میکروب و قارچ است و می‌تواند باعث بروز عفونت‌های حاد و مزمن دستگاه تنفسی شود.
عوارض مصرف یک قلیان
عوارض مصرف یک بار قلیان معادل استعمال 40 تا 80 نخ سیگار است! گرچه آب مقداری از نیکوتین را به خود جذب می‌کند اما قلیان نیز مانند سیگار اعتیادآور است و در مقایسه با دیگر مواد دخانی هر چقدر بیشتر مصرف شود اعتیاد قوی‌تری ایجاد می‌کند. طی یک بار مصرف قلیان فرد نسبت به سیگار در معرض دود بیشتری قرار می‌گیرد. برای مثال سیگاری‌ها با مصرف 8 تا 12 نخ سیگار در روز در مدت 5 تا 7 دقیقه بین 40 تا 75 میلی‌لیتر پک به سیگار می‌زنند و 5/0 تا 6/0 لیتر دود استنشاق می‌کنند اما طی یک بار مصرف قلیان که 20 تا 80 دقیقه طول می‌کشد فرد 50 تا 200 پک می‌زند که هر کدام بین 15/0 تا 1 لیتر است.
